Þjóðviljinn - 20.03.1984, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 20. mars 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
I Ml I ^ 'f......... ■ ■ \ ' í r ’■■?■!!! i I MM ■ \, ' *
Kafbátar ógna sjó-
mönnum á Irlandshafi
Tvö skipstöp með 16 mönnum eru rakin
til breskra og bandarískra kafbáta
Kafbátur eða stórhveli? Lengi vel kenndu sjómenn risahvölum um tíð veiða-
færatöp, en eftir skipstapann í apríl 1982 var enginn í vafa...
Breskir og bandarískir kafbátar
hafa valdiö írskum útgerðar-
mönnum ítrekuöum búsifjum á
togaramiðunum á írlandshafi á
undanförnum árum, og er þeim
meðal annars kennt um tvö
skipshvörf þar sem 16 manna
er saknað. Síðasta atvikið átti
sér stað þann 8. mars s.l. þegar
írski togarinn Oriel var að toga
17 mílur norðaustur af
Rockaþill-vitanum. Vartogar-
inn skyndilega dreginn 3 mílur
afturábak, áður en skipverjum
tókst að höggva á trollið og losa
togarann. Þingmenn Fianna
Fail-flokksins á írska þinginu
hafa af þessu tilefni og öðrum
viðlíka krafist þess að Bretar og
Bandaríkjamenn hættj kafbát-
asiglingum sínum um írlands-
haf og farið þess á leit að Efna-
hagsbandalagið tryggi öryggi
írskra togara á þessum miðum.
1 byrjun marsmánaðar kom
bandarískur kafbátur upp á yfir-
borðið í miðjum flota írskra og
franskra fiskiskipa á þessum slóð-
um. Þingmaður Fianna
Fail-flokksins segir að vitað sé að
30 bandarískum kafbátum og fjór-
um eða fimm breskum kjarnorkuk-
afbátum sé ætlað að athafna sig á
írlandshafi, en grunur leiki á að
þeir séu í rauninni mun fleiri. Að
sögn hafa kafbátar þessir sést 13-14
sinnum á síðari árum, auk þeirra
slysa sem orðið hafa og kafbátun-
um er kennt um. Þá telja þingmenn
flokksins að það óformlega sam-
komulag sem gilt hafi, um að kaf-
bátarnir sneiði hjá hefðbundnum
fiskimiðum sé brotið daglega.
Risahvalur
eða kafbátur?
Síðustu 15 árin hafa komið inn
skýrslur frá sjómönnum um töpuð
veiðarfæri til írskra sjómannasam-
bandsins. Stundum var of miklum
afla kennt um, eða jafnvel risahval,
en skýringar manna á þessu
veiðarfæratjóni breyttust eftir að
írski togarinn Sheralga fórst þann
18. apríl 1982. Skipið var þá að
toga á óvenju lygnum degi á hafinu
miðsvæðis milli írlands og Wales.
Skyndilega snarstöðvaðist skipið
og dróst síðan afturábak með mikl-
um hraða og náði 10 mílna hraða
áður en það kollsigldi. Þrír af fimm
áhafnarmönnum voru ósyndir, en
þeim var samt bjargað af nálægum
fiskiskipum. Fiskimenn á þessum
slóðum höfðu orðið varir við kaf-
bátaumferð um þetta leyti - það
kom fram í úrgangi frá kafbátun-
um, sem þeir fengu í trollin áður en
hann hafði náð að sökkva til botns.
Af úrganginum sást að hann var frá
breskum kafbátum. Tveim eða
þrem dögum eftir slysið tókst írska
flotanum að ná upp trollinu frá
Sheralga og sást þá að það hafði
verið skorið með sérstökum neðar-
sjávarklippum auk þess sem sjá
mátti svarta málningu á trollinu
sem talin var komin frá kafbát.
Breska stjórnin neitaði í fyrstu
að breskir togarar hefðu verið á
ferð á þessum slóðum umræddan
dag, en breytti síðan framburði og
játaði að sá möguleiki væri fyrir
hendi. Skipstjóránum, sem jafn-
framt var eigandi skipsins var boð-
ið 190.000 pund í skaðabætur, sem
hann afþakkaði, því hann sagðist
þurfa 750-800 þúsund pund til þess
að kaupa sambærilegt skip á nýjan
leik. Hann hefur nú höfðað mál á
hendur bresku stjórninni.
Tvær áhafnir í hafiö
Skipstjórinn á Sheralga taldist
heppinn að sleppa lifandi. En sama
varð ekki sagt um áhöfn togarans
Cité D’Aleth, sem hvarf með 10
manna áhöfn þar sem hann var að
toga í blíðskaparveðri 6 rnílur frá
Tusker Roc-vita við Wexford. Eða
áhöfn togarans Galvamor, sem
hvarf með skipinu þar sem það var
að veiðum í námunda við Smalls-
vita úti af ströndum Wales sumarið
1982. Af 6 manna áhöfn fannst eitt
lík. Og þann 10. mars á síðasta ári
var togarinn Ami de Mouttes dreg-
inn aftur á bak á sömu slóðum, þar
til áhöfn tókst að höggva á vírana
og losa sig við veiðarfærin, sem
voru metin 7000 punda virði.
Reynsla íra af kafbátasiglingum
á írlandshafi ætti að verða íslensk-
um stjórnvöldum umhugsunarefni
áður en farið verður að stórauka
aðstöðu bandaríska hersins til kaf-
bátahernaðar við ísland eins og
stefnt er að með núverandi upp-
byggingu herstöðvarinnar í Kefla-
vl^- ólg. -Sunday Times
sjónarhorn____
Nýja „unglinga-
vandamáliðu
Enn eru launa- og kjaramál í
brennidepli íslenskra dægurmála
og er ekki furða, svo dramatísk
eru þau að verða. Ekki hefur tek-
ist að semja við öll iauna-
mannafélög - lof sé hamingjunni.
Þegar litið er í sjónhending yfir
sviðið og leikurinn virtur fyrir
sér, þá er það einkum tvennt,
sem undran mína vekur í samn-
ingum A.S.Í. og V.S.Í. og mörg
félög hafa nú samþykkt.
1. Að atvinnurekendur skyldu
geta farið fram á lækkun launa
unglinga.
2. Að verkalýðsforystan skyldi
geta mælt með og samþykkt þá
hraksmán.
Uin leið og þessir sömu aðilar
eru að spila plötuna gömlu „Bæta
kjör hinna lægst launuðu" (þetta
hlýtur að vera orðin metsölu-
plata), þá lækka þeir laun þessa
sama fólks og bitnar þetta hrika-
lega á þorra skólafólks. Þvílík
endaleysis vitleysa og vandræða-
gepilsgangur er þetta! Að mínu
viti, er hér stigið stórt skref til
baka. Verkalýðshreyfingin er að
gefa eftir það sem náðst hefur
með áralangri baráttu. Þá má
ekki heldur gleyma hinum frá-
bæru útreikningum á eftir- og
næturvinnukaupi. Maðurguðs og
lifandi, það setur að mér hroll.
Á sömu stundu og laun hækka
strax upp allan launastigann um
5%, er klipið af hýru krakkanna.
Hver er forsendan? Er vinnu-
framlaga unglinga svona endemis
aumt? Því er til að svara, að svo er
aldeilis ekki og þykist ég tala af
nokkurri þekkingu. Ég het unnið
með 16-18 ára ungmennum hin
margvíslegu störf undirstöðu-
atvinnuveganna og þau liggja
ekki á liði sínu, þar sem rétt er
stjórnað. Það er enginn vinnu-
veitandi svikinn af þeim handat-
iltektum og mætti margur full-
orðinn af læra. Þessi aðför minnir
niann óneitanlega á „að ragur er
sá, er við rassinn glímir". En svo
ætlar allt úr böndunum og menn
standa bláir í framan, þegar Al-
bert karlinn vill eyða misræmi í
kjörum. Ja, mikið asskotans
ósköp er til af lausum skrúfum.
Frammistaða Alberts er sérstök -
og heilbrigð. Ég hafði gaman af
að sjá hann og heyra í sjónvarp-
inu á dögunum, er hann mælti
eitthvað á þessa leið: „Er nokkur
hér inni, sem vill misrétti? Ef svo
er, vildi ég fá að tala við hann
sérstaklega." (Þetta er efnislega
rétt, trúi ég). Og viti menn. Það
heyrðist hvorki hósti né stuna þá.
Það fundu allir sannleikann í
gjörðum hæstvirts ráðherra. Og
viðbrögð íhaldsforystunnar við
að reyna að klekkja á gömlu
knattspyrnuhetjunni fóru fyrir
hund og kött, Álbert hafði slegið
þeim öllum við og er náttúrlega
ekkert mikið afrek á sviði launa-
mála. Þá hugsaði ég: „Mikið
mættu vinstri menn vera stoltir af
slíkum manni". Vonandi er Al-
bert bara á skökkum stað í póli-
tíkinni, hefur kannski ekki áttað
sig enn á, hvað staðið hefur
hjarta hans næst öll þessi ár. Það
getur fleira komið á óvart en asp-
erínið. Nei, verkalýðsforingjarn-
ir gerðu annað. Þeir klipu af
kaupi unglinganna - og fóru svo
að leggja sig.
Þessi aðför að ungmennum
þjóðarinnar er hreint hneyksli í
sögu verkalýðshreyfingarinnar
hin síðari ár - kannski hennar
mesta axarskaft gegnum árin.
Það er ekki líklegt, að unglingar
læri á þessu jafnrétti, verði jafn-
aðarmenn, þegar þeir hafa aldur
til að ganga að kjörborðinu, „því
eins og þér sáið munuð þér og
uppskera". Ja, þvílík hörmunger
borin á borð fyrir þetta unga fólk.
En sem betur fer, eru enn til Al-
bertar í landinu. Einn þeirra er í
daglegu tali nefndur Guðmundur
jaki - og fer vel á í tvennum skiln-
ingi. Hann og hans menn kol-
felldu samningsómyndina, gáfu
þar með fordæmi, sem er eins og
geisli í dimmri dalalæðu kjara-
málanna. Nokkur verkalýðsfélög
hafa og fellt þessa samninga -
þetta misrétti. Vonundi bera þeir
gæfu til að bjarga uppskerunni.
Ég segi því enn og aftur: Hvers
eiga unglingar að gjalda? Hér
fyrir nokkrum árum var haft. af
þeim stórfé vegna vitleysu í út-
reikningum verðbóta og vaxta á
sparimerki. Þegar tekist hefur að
leiðrétta þaö með sóma. detta
þessi ósköp yfir „eins og þjófur úr
heiðskíru lofti", svo sem mælt var
einhverju sinni af góðum manni.
Ég ætla því að vona, að þeir at-
vinnurekendur, sem hafa þessa
Guðjón Sveinsson
Breiðdalsvík_______
skrifar:
nýgerðu kjarasamninga sam-
þykkta undir höndum, að þeir
beiti ekki þeim bolabrögðum að
draga af kaupi unglinga, sem eru
eldhressir í vinnu og hafa oft
bjargað verðmætum frá eyðilegg-
ingu. Þeir brjóta heldur ekkert.
Samningarnir hljóða örugglega
upp á lágmarkskaup. Það merkir,
að engum er bannað að borga
hærra kaup. En ef að á að bjarga
íslensku efnahagslífi á niður-
greiðslu á kaupi unglinga, þá er
okkur tæpast bjargandi hvorki
efnalega sé siðferðislega. Hefði
ekki frekar verið ráðlegra og
heiðarlegra, að láta 5% ekki æða
upp allan launastigann? Ætli
hefði ekki mátt láta staðar numið
við þá „þreföldu" og láta ungling-
unum eftir réttláta þóknun. Það
hefði eitthvað verið í anda „met-
söluplötunnar".
Ég vænti þess svo sannarlega.
að eftir lítinn tíma veröi þessi
tímaskekkja aðeins vond endur-
minning, sem þó verkalýðshreyf-
ingin, ja, raunar allur landslýður,
láti sér að kenningu verða og sýni
ekki svo fráleitt fordæmi meðal
þjóða hins menntaða heims, að
níðast á þeim þrekminni. Hér
fyrr meir þótti slíkt dusilmennska
og er raunar enn. Öllum getur
orðið á í messunni og stressinu,
þannig hlýtur þetta að hafa orðið,
rétt eins og hugmyndin að „sjúkl-
ingaskattinum". Höfum samt
hugfast, að enginn er minni, þótt
hann skipti um skoðun. Þvert á
móti geta menn vaxið við það og
vonandi verður svo í þetta sinn.
Jafnrétti í sem ríkustum mæli á að
vera einkunnarorð íslendinga og
æskunnar leiðarljós, - þá mun vel
farnast.
Guðjón Sveinsson,
Breiðdalsvík.
Guðjón Svcinsson er rithöfundur
og kennari á Breiðdalsvík.
Ég hef unnið með 16-18 ára
unglingum hin margvísleg-
ustu störf og þau liggja ekki á
liði sínu, þar sem rétt er
stjórnað. Það er enginn
vinnuveitandi svikinn af þeim
handatiltektum og mætti
margur fullorðinn af læra.