Þjóðviljinn - 30.06.1984, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Fólkiö
hefur fengið nðg
kúguninni og auðmýkingunni sem felst í því að fá
ekki andvirði fjölskylduframfærslu fyrir vinnu sína.
Forstöðumenn fyrirtækjanna eru nú orðnir ó-
feimnir við að viðurkenna að fyrirtækin beri vel
hærri launakostnað. Þannig segir t.d. fram-
kvæmdastjóri fataiðnaðardeiidar SIS á Akureyri í
viðtali við Fjóðviljann á fimmtudaginn: „Kaupið
þyrfti að batna mikið. Það er allt of lágt. Ég held að
það myndi ekki hrinda af stað nýrri verðbólguskriðu
þótt laun yrðu hækkuð".
Ársreikningar iðnaðar-, verslunar, og þjónustu-
fyrirtækja sýna ómældan gróða þeirra, sem og
kauphækkanir forstjóra og yfirmanna fyrirtækjanna
sem hafa hækkað margfalt í launum á við venjulegt
launafólk. Fólkið er búið að fá nóg, það á heimtingu
og rétt á því að kaupið hækki verulega.
Til baráttu
Almennt launafólk á íslandi hefur ekki lifað við
eins bág kjör og nú um stundir. Ríkisstjórnin hefur á
því eina ári sem hún hefur ríkt, farið slíku offari gegn
launafólki, að engu er líkara en tilgangur hennar
hafi verið að sprengja almenn laun niðurá Asíustig,
eins og einn ráðherrann reyndar gortaði af.
Nú er það svo, að síðustu samningar hljóða uppá
svo lág laun, að tæpast getur nokkur fjölskylda lifað
af uppgefnum mánaðartöxtum þeirra. Það þarf því
engan að undra að síðustu vikur og mánuði hafi
fréttir borist af því að fyrirtækjaeigendur og for-
svarsmenn fyrirtækja hafi hækkað laun einhliða.
Þrátt fyrir töluverðar launahækkanir með þessu
lagi, er langt í frá að almenn laun nægi til fram-
færslu. Víðast hvar á landinu heyrist margradda
kór launafólks sem segir: Við getum ekki lifað
lengur af vinnulaununum.
Staðreyndin er einnig sú, að fjöldi fólks safnar
skuldum og er njörvað niður í fjárhagslegar skuld-
bindingar til margra mánaða. Þessir átthagafjötrar
peninganna eru ekki viðurkenndir af hinu fjand-
samlega ríkisvaldi, hvað þá atvinnurekendum.
Hins vegar er almennt launafólk búið að fá nóg af
Stjórnarandstaðan hefur boðaö til útifundar
næstkomandi mánudag kl. 17.30 á Lækjartorgi
undir kjörorðunum Hrindum árásinni á kjörin -
Til baráttu í haust. í dreifiriti frá fundarboðendum
er bent á að kjör launafólks séu orðin slík, að leita
þurfi aftur um áratug til að finna hliðstæður.
„Þeir ríku verða ríkari en þeir fátæku fátækari.
Baráttan fyrir brauðinu verður harðari með degi
hverjum. Augljóst er orðið að án frumkvæðis launa-
fólks verður láglaunastefnunni ekki hrundið. Við
krefjumst eðlilegrar hlutdeildar í eigin verðmæta-
sköpun. Við krefjumst eðlilegrar hlutdeildar í eigin
verðmætasköpun. Við krefjumst afnáms launamis-
réttis karla og kvenna. Við neitum að vera ódýrt
vinnuafl í einu ríkasta landi heims. Við verðum að
hefja baráttu í haust til að bæta kjörin. Til þess að
kjarabaráttan verði árangursrík verðum við að
treysta á okkar eigin samtakamátt. Fjölmennum á
útifundinn á Lækjartorgi mánudaginn 2. júlí kl.
17.30“.
Útgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans. Framkvœmdastjóri: Guörún Guðmundsdóttir. Sfcrifstofustjóri: Jóhannes Haröarson. Pökfcun: Hanna B. Þrastardóttir, Jóhanna Pótursdóttir, Karen Jónsdóttir.
UðÐVIUINN Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf- ingar og þjóðfrelsis. Ritstjórar: Ámi Bergmann, Einar Kari Haraldsson. Fróttastjórar: Óskar Guömundsson. Valþór Hlöðversson. Btaöamenn: Auöur Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guöjón Friöriks- son, Lúövík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Möröur Árnason, Súsanna Svavarsdóttir, össur Skarphóðinsson, Víöir Sigurösson (íþróttir). Ljóamyndir: Atli Arason, Einar Karlsson. Útlit og hönnun: Svava Sveinsdóttir, Þröstur Haraldsson. Handrtta- og prófarfcalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar. Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson. Auglysingar: Margrót Guðmundsdóttir, Ragnheiður Óladóttir, Anna Guöjónsdóttir. AfgreiÖ8lustjóri: Ðaldur Jónasson. Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir. Símavarsla: Aöalbjörg Óskarsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir. Húsmóðir: Bergljót Guöjónsdóttir. Bílstjóri: Ólöf Siguröardóttir. innheimtumaöur: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Bjömsson. Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, rltstjórn: Síðumúia 6, Roykjavík, sími 81333. Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf. Prentun: Blaðaprent hf. Verð í lausasölu: 22 kr. Sunnudagsverð: 25 kr. Áskriftarverð á mánuði: 275 kr.
Stjórnarandstöðuflokkarnir
og -hóparnir hafa reynt mjög á
þolrif áhangenda sinna síð-
ustu misseri með því að hafa
ekki meira samstarf um harð-
ari stjórnarandstöðu en verið
hefur. Ástæðan er sú, að Al-
jjýðubandalagið, Bandalag
jafnaðarmanna, Alþýðuflokk-
urinn og Kvennalisti/Kvenna-
framboð eiga að stofni til
áhangendur sem fylgja meg-
inlínum félagshyggjunnar.
Þegar önnur eins katastrófu-
stjórn situr og ríkisstjc.n
Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins, sem
ráðist hefur á allt það sem er
sjálfstæðum einstaklingum
dýrmætast: menninguna,
sjálfstæðið, kjörin og sjálfsá-
kvörðunarréttinn, verður
sundrung félagshyggjua-
flanna átakanlegri en stund-
um áður.
Samvaxnir
þingbekkjum
Sundruð eða samein
an við aðra félagshyggjuflokka,
þá mega þeir sín lítils um næstu
framtíð.
Óttinn við kosningar er þó
mestur meðal þingmanna Alþýð-
uflokksins. Astæður þess eru
margar. í fyrsta lagi óttast þeir
afhroð Alþýðuflokksins við
næstu kosningar; fylgið fari yfir á
Bandaiag Jafnaðarmanna,
Kvennalista og Alþýðubandalag.
í öðru lagi standa þingmennirnir
sjálfír afar tæpt hver í sínu kjör-
dæmi, - og óttast þeir því beinlín-
is að þurfa að leita sér persónu-
lega að nýjum starfa. Þetta getur
nefnilega iíka verið spurning um
atvinnuöryggi. Kratarnir eru því
eins og samvaxnir þingbekkjun-
um og leita ýmissa örþrifaráða til
að halda sér þar.
Engu er líkara en ýmsir þing-
flokkar eins og t.d. Bandalag
Jafnaðarmanna og Kvennalisti
óttist nýjar kosningar. Væntan-
iega óttast slíkir flokkar sam-
keppnína um iausafylgið og til-
vistarkreppu eftir næstu kosning-
ar. Ef þeim tekst ekki að ná sam-
ur þrátt fyrir áköf blíðuhót krat-
anna - ekki lengra ennþá.
Ýmsum sósíaldemókrötum
finnst sinn gamli flokkur hafa
gert lítið úr sjálfum sér með þessu
háttarlagi og öðru ámóta kjána-
legu á liðnum misserum. Það
fannst til að mynda fáum sniðugt,
að Alþýöuflokkurinn skuli hafa
verið reiðubúinn inní núverandi
ríkisstjórn í upphafi hennar fyrir
það eitt að fá stól forsætisráð-
herra.
Sögulegu hlut-
verki lokið?
Þeir eru því eðlilega smeykir
við upphlaupið og klofninginn
meðal Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins. í örvænt-
ingu sinni hafa nokkrir þing-
manna ámálgað það við þing-
menn Bandaiags Jafnaðarmanna
að ganga í eina sæng í þeim til-
gangi að mynda ríkisstjórn með
Sjálfstæðisflokknum út kjörtíma-
bilið. Þetta yrði þá einhvers kon-
ar „viðreisnartilbrigði", eða
-bastarður eftir því hvernig á væri
iitið. Alþýðuflokkurinn virðist
því vera eini flokkurinn í stjórn-
arandstöðu sem vill að mynduð
verði ný ríkisstjórn án þess að
komi til kosninga. Bandalag
Jafnaðarmanna hefur ekki lyft
pilsfaldi sínum upp fyrir knésbæt-
Þetta leiðir hugann að því hvar
dagar gamla góða kratismans í
Alþýðuflokknum hafi lit sínum
glatað. Margir telja að sú langæja
viðreisnarstjóm hafi murkað lífið
úr kratismanum, þannig að til-
viljun réði hvorum megin hryggj-
ar flokkurinn lenti eftir þá stjórn.
Fjörkippur hljóp í flokkinn með
Vilmundi Gylfasyni 1978, en á
því ári spanderuðu Alþýðuflokk-
urinn og Alþýðubandalagið dýr-
mætu tækifæri með því að mynda
ekki saman stjórn og efna síðar til
kosninga um valkostinn. Sú ríkis-
stjórn hefði verið sú fyrsta síðan
féiagshyggjustjórn Alþýðuflokks
og Framsóknarflokks á öndverð-
uní fjórða áratugnum ríkti, sem
hefði getað boðið uppá það sem
íslenska kjósendur munar og
þyrstir í: vinstri stjórn félags-
hyggjuflokka með strúktúr-
breytingu á þjóðfélaginu í anda
sósíaldemókratíunnar.
Alþýðubanda-
lagið tekur við?
Áður en lengra er haldið í
þáskildagatíð er rétt að velta því
fyrir sér hvort Alþýðubandalagið
hafi ekki fyrir löngu yfirtekið
sögulegt hlutverk Alþýðuflokks-
ins. Stefna Alþýðubandalagsins
er mjög í anda þess lýðræðislega
sósíalisma sem sett hefur svip
sinn á grasrótarhreyfingar í Evr-
ópu á liðnum áratug, stefnan
skarast þannig inná svið flokka
sem hafa kennt sig við sósíaiisma,
umhverfisvernd og jafnvel evróp-
ukommúnisma. Þessir flokkar
standa til vinstri yfirleitt við sósí-
aldemókrataflokka Evrópu-
landa. En um leið hefur Alþýðu-
bandalagið á umliðnum ára-
tugum fyrir löngu yfirtekið hlut-
verk hinna hefðbundnu sósíal-
demókrataflokka hér á landi að
margra mati, - og í starfsháttum
skilur Alþýðubandalagið sig í
litlu frá vinnubrögðum slíkra
flokka. Því miður verður að segja
sem er, að stundum er sá munur
vinnubragða alltof lítill. Stað-
reyndin er nefnilega sú, að sósí-
aldemókratiskir flokkar eru á
köflum afskaplega forræðissinn-
aðir („autoritertro“ eins og
danskurinn segir). Slíkt ber
auðvitað öllum lýðræðissinnum
að varast. Auðvitað verður lýð-
ræði innan bandalags sósíalista
aldrei raungert öðruvísi en svo,
að féíagar standi fyrir virku að-
haldi. Auðvitað gerast oft_
mannleg mistök í pólitík eins og
lífinu gjörvöllu, en þá skiptir
miklu að reyna að bæta fyrir mis-
tök sín - og læra af þeim. Alþýð-
uflokknum hefur ekki auðnast
þetta í áratuganna rás - og fors-
enda þess að Alþýðubandalaginu
takist að vera kjölfesta og brim-
brjótur lýðræðisins í landinu er
sú, að feimulaust verði hægt að
fjalla um mistökin.
Lofsverð
viðleitni
Alþýðubandalagið hefur sýnt
þann kjark undanfarin misseri að
hafa forgöngu um endurnýjun og
breytingu á starfsháttum sínum í
þeim tilgangi að spoma við skrif-
ræðinu, verða lýðræðislegra og
opna fyrir skyldum pólitískum
straumum. Með skipulags-
breytingum hefur Alþýðubanda-
lagið opnað möguleikann fyrir
stórri lýðræðislegri samfylkingu
félagshyggjufólksins í landinu.
Og nú stendur yfir opin stefnu-
skrárumræða innan Alþýðu-
bandalagsins, þar sem aiiir geta
haft áhrif á þróun mála. Það
verður spennandi að fylgjast með
því hvort þessi viðleitni skilar ár-
angri á næstu misserum.
Lýðrœðið
í fjölda-
hreyfingum
Fótfesta stjórnmálflokka í
fjöldahreyfingum eins og verk;
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 30. júní 1984