Þjóðviljinn - 30.06.1984, Blaðsíða 5

„Þú mátt ekki fara úr landi fúleggið þitt!“
uð stjórnarandstaða
lýðshréyfingunni og samvinnu-
hreyfingunni skiptir oft sköpum
um þann styrk sem stjórnmála-
flokkar hafa til að knýja stefnu-
mál sín í gegn. Að vísu mætti orð-
henglast á þessu atriði og segja
sem svo, að stjórnmálaflokkur
sem ekki er fjöldahreyfing - eigi
vísan dauðann.
En þegar fjöldahreyfingin er
orðin að stofnun, andlýðræðisleg
miðstýrð stofnun þá sækir enginn
stjórnmálaflokkur sér líf í hana.
Þannig er farið um samvinnu-
hreyfinguna og Framsóknar-
flokkinn. Eftir því sem SÍS hefur
trénað upp sem stofnun - þanist
út sem slíkt - sækir Framsóknar-
flokkurinn enga félagslega nær-
ing þaðan og samvinnumennirnir
í hreyfingu sinni snúa frekar en
áður fyrr baki við SÍS-
forstjóraveldinu og þar með
Framsóknarflokknum. Á aðal-
fundi Sambandsins á dögunum
þóttust margir greina þessa tii-
hneigingu samvinnumanna sem
bera hugsjónir félagshyggjunnar
frekar fyrir brjósti heldur en sér-
hagsmuni hins miðstýrða SÍS-
veldis. Þar sem FramsÓkn héfur
hyllst til að taka hagsmuni for-
stjóranna og stórauðvaidsins
fram yfir hagsmuni almenna
launamannsins, samvinnu-
mannsins, fá félagshyggjuflokkar
eins og Alþýðubandalagið meiri
hljómgrunn innan samvinnu-
hreyfingarinnar.
Það er vandalaust að halda iífi í
stofnunum - en ekki verður sama
sagt um hreyfingar. Upp á síð-
kastið höfum við orðið vitni að
því hvernig lýðræðiskynslóðin
hefur gert hverja uppreisnina á
fætur annarri gegn stofnunum
sem áður voru eins og helg vé. Og
til að vinna gegn þeirri til-
hneigingu hreyfinga að trénast
upp í stofnanir hafa þær fengið
vítamínsprautur frá nýjum hrevf-
ingum sem skarast inní þær
gömlu eins og friðarhreyfingin í
verkiýðshreyfinguna í Evrópu.
Reglubundnar
vítamín-
sprautur
Margir hafa hyllst til að eigna
Alþýðubandalaginu verklýðs-
hreyfinguna með sama hætti og
Framsóknarflokknum er eignuö
samvinnuhreyfingin. Aðrir telja
að með sama hætti og greina eigi
á milli samvinnuhreyfingarinnar
og Sambandsins eigi að greina á
milli verklýðshreyfingarinnar og
verklýðsforystunnar. Hvaða
skoðun sem fólk hefur annars á
því, hlýtur hitt að vera ljóst að
íslensk verklýðshreyfing er ekki
einflokka - ekki heldur verklýðs-
forystan. Að þessu leyti skilur ís-
lensk verklýðshreyfing sig frá
verklýðshreyfingum nágranna-
landanna, - og má bæði sjá ótví-
ræða kosti þess fyrirkomulags og
galla.
Samstaðan
Sagt er að Alþýðubandalagið
sem stjómmálaflokkur hafi átt
mikinn hlut að því „stjórnar-
munstri" sem nú er við lýði í ASÍ.
Sé það rétt eins og Ólafur Ragnar
hélt fram í biaðaviðtali í vetur, þá
hefur Alþýðubandalagið átt vissa
sök á línunni sem varð ofan á í
samningunum 21. febrúar í vetur.
Auðvitað getur enginn flokkur,
ekki hcldur Alþýðubandalagið,
gert kröfur um ákveðna línu frá
verklýðsforystu innan launa-
mannasamtakanná, - þó ekki
væri nema vegna þess að innan
verklýðsforystunnar eru margra
flokka menn með oft á tíðum
ólíka hagsmuni. Það er í senn
tragedía íslenskra verklýðshreyf-
ingar og skýring á afstöðu fjölda-
samtakanna sl. vetur, hve borg-
araflokkarnir eru sterkir innan
heildarsamtaka launafólks.
Á hinn bóginn er Ijóst að verk-
lýðsforystan, eða sá hluti hennar
sem lítur á Alþýðubandalagið
sem sinn flokk, getur ekki gert þá
kröfu til sósíalískrar hreyfingar
að hún taki gagnrýnislaust við
þeirri Iínu sem við einhverjar
máiamiðlanir á milli borgara-
flokka og verklýðsflokka hefur
orðið ofaná í forystu verklýðs-
hreyfingarinnar í svartasta
skammdeginu í vetur leið.
Pólitískur
tvískinningur
Segja má að verklýðsforystan
að hluta, Alþýðubandaiagið,
Bandalag Jafnaðarmanna, jafn-
réttishreyfing kvenna og Alþýð-
uflokkurinn séu verkfæri og part-
ar sömu hreyfingar, sem í síðasta
Innsýnarpistli var nefnd hreyfing
lýðræðiskynslóðarinnar. Þessi
hreyfing á í höggi við andfélags-
legar stofnanir og forræði mark-
aðskreddumanna, hér og nú. Nú
má segja að það hljóti að vera
hernaðalega röng taktik að berj-
ast í svo mörgum aðskiljanlegum
hlutum gegn heilsteyptri fylkingu
andstæðinganna í Sjálfstæðis-
flokki, samtökum atvinnurek-
enda og flokkseigendafélagi
Framsóknarflokksins. Það verð-
ur hver og einn hópur að gera upp
við sig, og stórar samfylkingar
innan vinstri hreyfingarinnar eins
og Alþýðubandalagið vinna leynt
og ljóst að því að samhæfa þessa
krafta.
Hitt er einnig Ijóst að meðal
þessara hópa verður að ríkja
gagnkvæm virðing fyrir sjálf-
stjórnarrétti. Þannig getur Al-
þýðubandalagið ekki skipað verk-
lýðsforystunni fyrir verkum né-
hún valdastofnunum Alþýðu-
bandalagsins.
Innan verkalýðshreyfingarinn-
ar og forystu hennar lítur dæmið
máske þannig út að samstarfið
við borgaralegu flokkana standi
baráttu hennar fyrir þrifum ein-
mitt nú. Kjölfesta þessarar ríkis-
stjómar sem nú situr er að skerða
kaupið og kjör launafóiks. Það
þarf meiriháttar tvískinnug til að
styðja þessa ríkisstjórn og vera
síðan í forystu verklýðshreyfing-
ar sem hlýtur að hafa það sem sitt
stærsta hagsmunamál að hrinda
árásum ríkisstjómar og atvinnu-
rekenda á kaupið og samneysl-
una. Það verður spennandi að
fylgjast með málflutningi Fram-
sóknarflokksmanna og Sjálfstæð-
isflokksmanna innan verklýðs-
forystunnar á ASÍ-þinginu í
haust. Og afdrifum þeirra.
Stjórnar-
andstaðan
að nó saman?
Nú telja margir vinstri menn
hvar í flokki sem þeir annars
standa, að ekki verði gerð sú
nauðsynlega strúktúrbreyting á
íslenska þjóðféiaginu, sem flestir
þeirra eru sammála um, nema
núverandi ríkisstjómarflokkar
verði ekki í næstu ríkisstjóm. í
hálfa öld hefur ekki verið ríkis-
stjórn í landinu sem annar hvor
eða báðir þessara valdþreyttu
flokka hafa ekki verið í. I lýðræð-
isríki er ekki nema eðlilegt að
slíkum valdaflokkum sé gefið
langt orlof frá ríkisstjórnarþátt-
töku.
Ef félagshyggjuöflin eiga að ná
saman um ríkisstjómarmyndun
og sterkari baráttustöðu er ljóst
að hinir ýmsu hópar, flokkar og
flokksbrot verða að freista þess
að ná víðar saman en nú er. Ein-
hverjir þeirra hljóta að vilja
leggja meira uppúr markmiðun-
um en tímafreku sjálfhverfu
starfi. Ýmis merki slíks sam-
starfsvilja hefur mátt sjá síðustu
misseri. Þannig er t.d. um ráð-
stefnuna í Gerðubergi í vetur leið
- og svo útifundinn á mánudag-
inn, svo dæmi séu tekin af handa-
hófi um samstarfsvilja stjómar-
andstöðunnar.
Óskar Guðmundsson.
Laugardagur 30. júní 1984 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 5