Þjóðviljinn - 07.02.1985, Blaðsíða 9

3
Álfheiður Steinþórsdóttir: Það að
gera eitthvað fyrir útlit sitt er eðlileg
aðferð til þess að láta sér líða betur,
en það er bagalegt þegar dekrið við
útlitið verður að áráttu til að leysa
andlega vanlíðan með líkamlegum
aðferðum. Ljósm. E.ÓI.
Rættvið Álfheidi
Steinþórsdóttur
sálfræðing um
þörfokkartilað
hressauppáút-
litiðmeð heilsu-
ræktogsnyrt-
ingu, hárlagn-
inguogmegrun-
arkúrum og öðru
þvísemfegrun-
ariðnaðurinn
hefuruppáað
bjóða
Frá blautu barnsbeini erum
við markvisst mötuð á
ákveðnum skilaboðum um út-
lit okkar, og sú þörf virðist rót-
gróin í manninum að dekra
svolítið við útlit sitt. Þessi þörf
hefur getið af sér stórar
atvinnugreinar í framleiðslu
og þjónustu, sem í sumum
löndum skipa háan sess í
atvinnulífi viðkomandi landa.
Fatatíska, snyrtivörur og ilm-
efni. Hártíska, heilsuræktirog
Ijósaböð. Hollustufæði og
megrunarkúrar. Allt eru þetta
angar sprottnir af sama meiði:
þörf mannsins til þess að
hugsa um útlit sitt og það,
hvernig hann kemuröðrum
fyrirsjónir. Við heimsóttum
Alfheiði Steinþórsdóttursál-
fræðing á Sálfræðistöðinaog
báðum hana um að segja
okkur eitthvað um fegrunar-
þörf mannsins út frá sjónar-
hólisálfræðings.
Maðurinn hefur alltaf látið út-
litið skipta máli. Það er sama til
hvað þjóðfélags eða tíma við
lítum, alltaf eru til fastmótaðar
reglur um það hvernig menn skuli
vera í útliti og hátt og hvað þyki
æskilegt í þeim efnum. Þetta er
spurningin um hvaða hlið maður-
inn sýnir á sér út á við og hvernig
hann kemur öðrum fyrir sjónir.
Þessi vitund um útlitið er okkur
innprentuð strax í bernsku og
hún er orðin fullmótuð innra með
okkur á fullorðinsárum. Maður-
inn er sér ekki bara meðvitaður
Fegrunarþörfin er
okkur í blóð borin
um það hvernig hann lítur út,
hann hefur líka meira eða minna
ljósa hugmynd um það hvernig
hann vildi líta út, hvert sé hið
æskilega útlit.
Bætt líðan
Afhverju erþessiþörf sprottin?
Þörfin til að bæta útlitið er
tengd vellíðan fólks. Ég gerði
einu sinni smákönnun á því hvað
fólk tæki sér fyrir hendur ef því
liði illa. Flest svörin voru á þá leið
að fólk gerði eitthvað fyrir sjálft
sig. Keypti sér föt, gerði eitthvað
fyrir útlitið eða ræktaði heilsuna
með útivist og líkamsrækt. Það
skal tekið fram að könnun þessi
náði aðeins til kvenna. En það að
gera eitthvað fyrir útlit sitt er í
rauninni eðlileg aðferð til þess að
láta sér líða betur.
Áttu við að fegrunarþörfin sé
að einhverju ieyti sprottin af van-
líðan?
Mannlegt samfélag hefur á öllum tímum gert ákveðnar kröfur um útlit og fegurð,
og slíkar hugmyndir eru innprentaðar í okkur frá blautu barnsbeini, segir
Álfheiður Steinþórsdóttir.
Nú á tfmum er algengt að fólk
lifi undir miklu álagi. Það vinnur
mikið og jafnvægi verður oft ekki
eðlilegt á milli vinnu og hvíldar.
Slíkt jafnvægisleysi veldur streitu
og vanlíðan, og það er eðlilegt að
fólk geri eitthvað til að bæta úr
henni. Þá getur það verið mjög
nærtækt að huga að útliti sínu og
líkamlegri líðan. Að fara í heilsu-
rækt eða sólbaðsstofu er auðveld
leið til að ná árangri. Fólk getur
farið í þetta þegar því hentar og
án þess að binda sig fast í ákveð-
inn tíma. Það passar vel inn í
lífsmynstur fólks í dag.
Fólk sem vinnur í miklum erli
og er innan um annað fólk allan
daginn hefur líka þörf til þess að
vera eitt með sjálfu sér. Með því
að fara í heilsurækt, sólbað eða
sund eftir vinnu getur maður
unnið úr atburðum dagsins og
hlaðið sig upp áður en tekist er á
við heimilisstörfin. Ég held að
þörfin til að vera einn með sjálf-
um sér sé okkur líka mikilvæg.
Engin
patentlausn
Getur þessi þörf mannsins til
þess að hugsa um útlit sitt ekki
gengið út í öfgar?
Jú, það liggur líka í augum uppi
að fólk getur orðið yfirdrifið upp-
tekið af þessu. Þá á ég sérstaklega
við fullorðið fólk. Fólk sem þjáist
af kvíða, litlu sjálfstrausti eða
annarri andlegri vanlíðan getur
ekki leyst vandamálin með lík-
amsrækt eða snyrtingu. Lík-
amsræktin getur aldrei orðið pat-
entlausn á slíkri vanlíðan. Þegar
fólk verður óeðlilega upptekið af
útliti sínu og talar stöðugt um
það, þá getur það verið merki um
óöryggi. Fyrir þessu fólki verður
dekrið við útlitið tilraun til að
leysa vandamál sem eru af öðrum
rótum og þurfa annarra lausna
við. Það er að mínu áliti bagalegt
þegar það verður að áráttu að
leysa andlega vanlíðan með
líkamlegum aðferðum.
Þegar þetta gengur út í öfgar
getur þetta einnig birtst þannig
að fólk leggur á sig sérstakar
þrautir og beitir eigin líkama
þvingunum til þess að ná
ákveðnu markmiði í útliti. Aðrir
fara í heilsurækt til þess að geta
keyrt sig enn stífar áfram í vinn-
unni. Þá er heilsuræktin orðin að
viðbótarstreituþætti, sem getur
haft allt annað en tilætluð áhrif.
Hefur líkamsrœkt verið notuð
setn aðferð til að bæta úr and-
legum kvillum?
Tilraunir hafa verið gerðar til
þess að nota líkamsrækt og sund á
markvissan hátt sem meðferðar-
aðferð fyrir geðsjúka. Slík með-
ferð getur hjálpað fólki til þess að
finna sjálft sig líkamlega og virkja
einstaklinginn á nýjan leik. Slík
líkamsþjálfun er til dæmis sums
staðar notuð markvisst f með-
höndlun á þunglyndi. Ég tel því
að það að huga að útliti sínu sé
góð leið til aukinnar vellíðunar
fyrir fólk sem er í göðu formi and-
lega. Fyrir hina getur þetta verið
hjálp, en hún ein leysir aldrei þau
vandamál sem eru undirrót and-'
legrar vanlíðunar.
\ -ólg.
Flmmtudagur 7. febrúar 1985 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9