Þjóðviljinn - 03.03.1985, Blaðsíða 10

mmi
tuh.il"'
Sunnudagur 3. mars 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 11
10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 3. mars 1985
frestun einvígisins. Niðurstaðan
varð sú að einvígið hófst hálfum
mánuði síðar en upphaflega hafði
verið ákveðið.
Varst þú ekki í neinum vafa um að
þeir myndu standa við loforðið?
Ég var ávallt bjartsýnn á að málið
fengi farsælar lyktir.
Hann segir svo margt
Ég minnist þess að Kortsnoi var
með yfirlýsingar um eitt og annað
varðandi málið, meðan þú varst að
leysa það?
Ja, hann segir svo margt sem mót-
ast fremur af tilfinningum en rökum.
Hann gerði sér örugglega grein fyrir
því síðar, að ýnrislegt sem hann hélt
franr átti sér enga stoð í raunveru-
leikanum. Um það ber vitni bréf sem
ég fékk frá honunr síðar. Mótmæli
hans voru oft tekin hrá upp í fjöl-
miðlum. Kannski var hugnryndin
nreð þessurn vinnubrögðum sú að
setja á mig þrýsting, en þá var ég í
nriðjum klíðum að vinna að lausn
málsins. Alla vega kom þetta sér afar
illa fyrir mig og jók á vandann frekar
en liitt.
Eins og ég sagði á ég bréf og skeyti
frá honum, Bellu fyrrum eiginkonu
hans, Igor syni þeirra og móður
Bellu, þar sem þau þakka mér fyrir
alla hjálpina, og segja að án nrinnar
aðstoðar væru þau ekki komin frá
Sovétríkjunum.
Reyndi þessi tími ekki bœði á
taugar og þrek?
Hvort hann gerði. Þetta var fjarri
því að vera auðvelt eða skemmtilegt.
En verst var að ég gat ekki einbeitt
mér sem skyldi að málefnum FIDE,
þetta tók mikinn tíma og var alltaf að
koma upp á yfirborðið.
Baktjaldamakk
hjá Campomanes
Þrátt fyrir allt hljóta þessi 4 ár þín
hjá FIDE að hafa verið dýrmœt
reynsla fyrir þig?
Ég er ekki í nokkrum vafa um það
að þetta er gagnleg reynsla, sem ég
öðlaðist þarna. Hinu er ekki að leyna
að sumt var ekki svo auðveldlega
meðtekið. Þegar ég kom til FIDE
leit ég á málin frá sjónarhorni skák-
mannsins og geri raunar enn. En •
vindarnir blésu ekki alltaf áir áttum
sem voru beinlínis skáklistinni í hag. ’
Því hefur verið haldið fram að
Campomanes htfi beitt mútum til að
ná forsetakjöri hjá FIDE, hvað segir
þú um það?
Það er enginn vafi á að hann gerði
það. Fulltrúar Grikkja og Möltubúa
sógðu mér frá því að hann hefði bor-
ið í þá fé og þess vegna ætluðu þeir
ekki að kjósa hann. Því rniðúr voru
þeir fleiri sem ekki hugsuðu svona.
Slíkar aðferðir eru sumsstaðar frem-
ur regla en undantekning. Hjá Cam-
pomanesi siðferðilegt vandamál.
Þótti þér hann koma aftan að þér
við forsetakjörið?
Já, hann gerði það vissulega.
Hann sagði mér, alveg fram á síðustu
stundu, að hann ætlaði ekki að bjóða
sig fram. Samt sá maður það í öllum
hans gerðum að hann var að búa sig
undir framboð. Hann heimsótti á
milli 60 og 70 lönd, færandi gjafir til
lítilla landa, smá eyríkja í Karabíska-
hafinu og í Kyrrahafinu. Maður sér
það einnig nú, að hann hefur gefið
loforð til Arabalandanna að útiloka
fsrael í skákinni, það er nú komið
fram þar sem hann hefur ákveðið að
næsta Ólympíumót verður haldið í
Dubai í Sameinuðu furstadæmun-
um. Þetta verður til þess að margar
aðrar þjóðir en ísrael taka ekki þátt í
mótinu. Þarna er eitt ljóst dæmi um
hvernig heimspólitíkin spilar inní
starf FIDE.
Ég er viss um að Sovétmenn á-
kváðu að styðja Campomanes þótt
þeir væru kannski ekki fýsilega
ánægðir með hann, vegna þess að
þeir gátu ekki fyrirgefið mér fram-
göngu mína í Kortsnoi-málinu. Og
það reið vissulega baggamuninn,
þegar upp var staðið. Ég er í engum
vafa um að Kortsnoi-málið skipti
sköpum í kosningunum.
- S.dór.
að fjölskylda Kortsnois fengi að fara
úr landi þá tók ég viljayfirlýsingu
þessa fyrrnefnda embættismanns al-
varlega. En svo gerðist ekki neitt í
málinu. Ég hafði bent Sovét-
mönnum á það að þeir gæfu honum
þau vopn í hendur sem hann hefði
notað í einvíginu á Filipseyjum og
setti þar allt í bál og brand. Hann
hefði að sjálfsögðu samúð allra á
Vesturlöndum meðan kona hans og
sonur fengju ekki til að fara hans,
hvað sem öllum lögum og reglum í
Sovétríkjunum liði í þessu máli. Þeg-
ar svo einvígið nálgaðist og ekkert
gerðist sá ég að eitthvað róttækt varð
að gera í málinu. Ég hafði fengið
jákvæð svör, en ekkert orðið úr
framkvæmdinni af sovéskra hálfu.
Ég ákvað að fresta einvíginu. Ég lýsti
því yfir að ég gerði mér grein íyrir því
að málið væri þungt í vöfum fyrir þá
og að ég vildi koma til móts við þá og
gefa þeim tíma til að leysa málið áður
en einvígið hæfist. í því sambandi
hefði ég ákveðið að fresta einvíginu
til að byrja með um einn mánuð.
Með því hélt ég opnum möguleikan-
um á að fresta því aftur. Allt fór í bál
og brand vegna þessa. Sovétmenn
brugðust ókvæða við. Mótmælin frá
þeim og fleiri löndum A-Evrópu
dundu yfir og svo einstaka hjáróma
hljóð annarsstaðar frá, eins og frá
einum af varaforsetum FIDE, Cam-
pomanes, sem nú er forseti sam-
bandsins. Hann var sá eini af emb-
ættismönnum FIDE sem gaf út slíka
yfirlýsingu. Þar strax mátti sjá að
hverju hann stefndi.
Gefið eftir
Þrátt fyrir allan gauraganginn
vegna frestunarinnar, þá fór það svo
að beiðni barst til mín í gegnum so-
véska sendiráðið hér á landi um við-
ræður. Áður höfðu þeir óskað eftir
sérstökum fundi í 12 manna fram-
kvæmdaráði FIDE um málið. Ég
svaraði því til að ástæðulaust væri að
kalla það saman, þar sem fyrir dyr-
um stæði þing FIDE og þá yrði þetta
mál tekið fyrir. Ég tók hins vegar
boðinu um viðræður, sem svo fóru
fram í Amsterdam. Þar kom það
fyrst fram að sökinni var komið yfir á
Kortsnoi. Hann hefði aldrei sótt
lögformlega um brottfararleyfi fyrir
fjölskyldu sína. Þeir sýndu mér^im-
sókn frá hc*um sem ekki uppfyllti
þau skilyrði sem um slíkar umsóknir
væru settar. Þar sagði Kortsnoi m.a.
að hann hefði fyrir sitt leyti ekkert
við það að athuga, að fjölskylda hans
fengi að fara frá Sovétríkjunum. Dá-
lítið undarlegt orðalag. Ég svaraði
því til, að ég skyldi sjá til þess að
hann sendi inn umsókn sem uppfyllti
öll skilyrði. Ég hafði svo samband
við lögfræðing Kortsnois og bað
hann að ganga frá málinu. Hann
gerði það og því var heitið af hálfu
Sovétmanna að mál fjölskyldunnar
yrði tekið fyrir og afgreitt. Ekki var
því þó lofað að þetta gæti gerst, áður
en einvígið hæfist. Það væru ýmis
vandamál í veginum. Á grundvelli
þeirra yfirlýsingar sem gefnar höfðu
verið og Kortsnoi fyrir sitt leyti hafði
samþykkt, féllst ég loks á falla frá
... það var
jafnve!
gefið í skyn
aðég væri
hallur undir
Sovétmenn.
Sumir
fjölmiðlar
gerðu mér
satt að segja
erfitt fyrir...
Ný lokið er stórmóti í skók í Reykjavík. Þar voru mœttir til leiks nokkrir
heimsfrœgir stórmeistarar, sem og okkar bestu skókmenn, allir nema einn.
Friðrik Ólafsson stórmeistari var ekki með. Hann er hœttur keppni, og.þetta er
fyrsta stórmótið innanlands síðan hanrígaf útyfirlýsingu um að hann vœri
hœttur keppni og tók við stöðu skrifstpfustjóra Alþingis;JÉg ó von ó því að
mörgum hafi þótt tómlegra ó skókmötinu ó dögunum, þar sem Friðrik
Ólafsson var ekki meðal keppenda.
Allt frá því Friðrik hóf skáklistina
til vegs og virðingar hér á landi fyrir
meira en 30 árum síðan hefur hann
verið sá skákmaðurinn, sem vonirn-
ar voru bundnar við hvenær sem er-
lendir stórmeistarar komu til íslands
að etja kappi við okkar menn. Og
hversu oft hefur ekki Friðrik uppfyllt
þær vonir manna og hversu oft hafa
ekki fslendingar gengið aðeins
beinni í baki, stoltir á svip eftir að
hafa orðið vitni að eða frétt um afrek
Friðriks við skákborðið. Þegar nú
Friðrik er hættur keppnþ má segja
að séu tímamót í skáklífi íslendinga.
Hjá Friðrik hafa einnig tvenn önnur
tímamót átt sér stað. Hann tók við
nýju ábyrgðarmiklu embætti sl.
haust og fyrir nokkru átti hann
fimmtugsafmæli. Það er því ærin
ástæða fyrir því að biðja Friðrik um
viðtal á þessum tímamótum. Hann
var fyrst spurður hvernig honum lík-
aði nýja starfið, skrifstofustjóri Al-
þingis.
Margþœtt st@rf
Mér líkar í alla stað* mjög vel við
starfið. Það er margþætt og verkefn-
in margvísleg og heillandi, ekki síst
þau sem lúta að framtíðarskipulagi
Alþingis og starfsemi þess. í því sam-
bandi nægir að minna á tölvuvæðing-
una og alla þá möguleika sem hún
gefur til bættrar þjónustu í hvívetna.
En að sjálfsögðu er þarna margt
fleira sem taka þarf á. Oft er erilsamt
á Alþingi, ekki síst fyrir jól og í þing-
lok á vorin og þá kemur fyrir að
lagður sé dagur við nótt. Ekki þarf
að hafa áhyggjur af því að maður hafi
ekki nóg fyrir stafni. Þetta er við-
kunnanlegur vinnustaður og mér lík-
ar vel þarna.
Ein scmviskuspurning Friðrik, var
ekkert erfitt fyrir þig að segja skilið
við skákina og taka við þessu starfi?
Nei, mér þóttí það í rauninni ekki
mjögerfitt. Ég hafði gert það uppvið
mig að nóg væri komið. Ég var búinn
að fá vænan skammt af skákinni á
meira en 30 ára ferli og segja má að
það hafi svalað þörf minni á þessu
sviði. En auðvitað hefur skákin veitt
mér heilmikla ánægju á þessum
árum, því er ekki að ieyna. Ég er
ekki að segja skilið við hana fyrir
fullt og allt, en hér eftir verður hún
aðeinstómstundagaman. Um leiðog
ákvörðun er tekin verður málið allt
einfaldara.
Þú varstforseti FIDE í 4 ár og gast
þar af leiðandi ekki fylgst eins vel
með í skákinni sjálfri og áður. Var
útilokað fyrir þig að vinna það upp
sem þú hafðir farið á mis við þennan
tíma?
Já, eiginlega þótti mér það, og ég
hafði aldrei í hyggju að verða æva-
gamall í skákinni. Sumir skákmenn
eru í skákinni af lífi og sál allt sitt líf.
Ég hygg að ég hafi aldrei verið þann-
ig gerður. Vera má að það hafi verið
ókostur, ég veit það ekki. Ég hef alla
tíð átt mér fleiri áhugamál, sem mér
hafa þótt skipta máli.
Fór enginn fiðringur um þig þegar
þú sást þetta sterka skákmól í gangi á
dögunum?
Ja, ég vissi af því og gaf mér tíma
til að fara þangað og heilsa uppá
gamla.kunningja og fylgjast með. Én
eins og ég sagði áðan, ég er búinn að
taka mína ákvörðun. Með því er á-
kveðinn kafli í lífi manns að baki og
þá gerir maður sér enga rellu útaf
því.
Mig langar í þessu sambandi að
Mál
Kortsnoi
skipti
sköpum
Rœtt við Friðrik Ólafsson
gtórmeistara og
skrifstofustjóra alþingis
skjóta hér inhí, þú lókst þátt í sterku
hraðskákmóti um síðustu jólog náðir
2. sceti?-
Já, það gekk ágæflega, ætli það
megi ekki segja að það sem verið
hefur svo snar þáttur í lífí manns
gleymist ekki svo auðveldlega.
Dýrmœt reynsla
Ef við snúum okkur að öðru, árin
þín fjögur hjá FIDE, voru þau
strangur skóli?
Vissulega voru þau mikil reynsla
fyrir mig. Maður kynntist þarna al-
veg nýrri hlið á skákheiminum. Þau
kynni urðu kannski ekki eins
ánægjuleg og ég hefði viljað. Hjá
FIDÉ eiga að vera saman komnir
allir þeir sem eiga að stjórna málum
skákmanna, vinna að eflingu skák-
listarinnar, og bera velferð hennar
fyrir brjósti. En eftir á sér maður að
það sem þarna fer fram, ber oft keim
af annarlegum sjónarmiðum og við-
miðunúm. Þetta leiðir til flokka-
drátta og myndunar þrýstihópa, sem
hver fyrir sig reynir að ota sínum
tota. Segja má að FIDE sé einskonar
vasabókarútgáfa af Sameinuðu
þjóðunum. Hjá FIDE eru svipaðir
straumar og hjá SÞ. Ég er ekki að
segja að þetta hafi komið mér á
óvart, sem skákmaður hafði ég orðið
var við þetta, en ekki í svo miklum
mæli. Þegar ég var beðinn að taka að
mér forsetastarfið var mér efst í huga
að ég gæti komið ýmsu góðu til leiðar
fyrir skákmennina sjálfa. Hjá þeim
hafði maður alltaf orðið var við óá-
nægju að FIDE gerði ekki nóg fyrir
þá og væri að vasast í öðrum hlutum.
Tókst þér það?
Friðrik Ólafsson stórmeistari í skSk og skrifsfofustjóri Alþing»6
Mér . tókst einnig að koma því í
kring, að settar voru reglur um
hverniglkjör skákmanna skulu vera í
skákmótum, þ.e. mótum sem eru
fyrir ofan ákveðið styrkleikastíg. |
Þessar reglur eru í gildi núna og eru
vissulega til hins betra frá því sem
var.
FIDE er heimssamband, erþá ekki
þungt í vöfum að koma svona málum
fram?
Það .er afar þungt í vöfum. Þar
koma alltaf inn sérhagsmuna sjón-
armið, sem oft á tíðum eru dragbítar
á allar framfarir. Ég get nefnt sem
dæmi, að ef lagt er til að hækka með-
limagjöldin, þá eru strax uppi raddir |
um að það sé ekki hægt vegna þess að
mörg skáksambönd berjist í bökkum
fjárhagslega. Skáksambönd úr 3ja .
heiminum og öðrum þeim löndum,
þar sem skáklistin er ekki hátt skrif-1
uð, segja meðlimagjöldin dragbít á i
allt þeirra starf. Og það er miklu
frekar að þau biðji um fjárstuðning
frá FIDE í stað þess að greiða gjöld
sín til sambandsins. Þetta háir starf-
semi FIDE og gerir það að verkum
að oft er erfitt að koma þörfum mál-
um fram. Þá er það og staðreynd að
til eru ýmsar „blokkir" sem sjá sér
hag í því að FIDE sé ekki fjárhags- 1
lega sterkt því um leið og svo væri,
yrði sambandið sjálfstæðara og
óháðara.
Eins og að
tefla erfiða skák
I þinni forsetatíð hjá FIDE tefldu
þeir Karpov og Kortsnoi einvígi um
heimsmeistaratitilinn í Merano á ítal-
íu. 1 sambandi við það einvígi barðist
þú fyrir því að eiginkona og sonur
Kortsnois fengju að fara frá Sovét-
ríkjunumjiversu stóran þátt heldurðu
aðþú eigir íþx^áðþaufengu aðfára?
Eg hygg að á því leiki enginn vafi
að án minna: afskipta sem forseti
FIDE hefði málið ekki fyngið ,far-
sæla lausn. Ég tel að allar þper sanin-
ingaviðræður sem ég átti við ýfírvöld
í Sovétríkjunum og sá þrýstipgur
sem mér tókst að setja áSovétménn-
ina hafi ráðið úrslitum. En tilráunir
mínar til að leysa þetta vandamál
byrjuðu alls ekki í sambandi við
þetta einvígi, þær hófust um léið og
ég tók við forsetaembætti hjá FIDE
einu og hálfu ári fyrr. Ég valdi þá leið
í byrjun að reyna viðræður við Sovét-
menn, án þess að fjölmiðlar væru
með puttana í málinu. Þetta gekk
þannig fyrir sig að ég notaði þau
tækifæri sem gáfust þegar ég fór til
Sovétríkjanna til að ræða málið og
eins stóð ég í stöðugu sambandi við
þá fyrir milligöngu sendiráðs Sovét-
ríkjannahér á landi.Um þetta vissu
fjölmiðlar lítið. Ég taldi það myndi
gera illt verra ef þeir væru að fjalla
um málið á meðan. Vegna þessarar
ákvörðunar minnar varð ég oft að
sitja undir ámælum þess efnis, að ég
aðhefðist ekkert í málinu. Því miður
verð ég að segja það, að sumir ís-
lenskir fjölmiðlar og ýmsir aðrir voru
ekki aftast á vagninum hvað þetta
snertir og þeir gerðu mér satt að
segja mjög erfitt fyrir. Það var
jafnvel gefið í skynað ég væri hallur
undir Sovétmenn og hefði engan
áhuga á að leysa málið. Mér sárnaði
þetta að sjálfsögðu en reyndi að láta
þetta sem vind um eyrun þjóta því ég
vildi leysa málið í kyrrþey.
Hvernig var þér tekið af Sovét-
mönnum fyrst þegar þú byrjaðir að
leysa málið?
Ég byrjaði hjá Skáksambandi So-
vétríkjanna og þar var mér vinsam-
lega tekið. Þeir sögðu að fyrir sitt
leyti væri þeirh ekkert kepptkéfli ,að
halda þessu fólki íiandinu. Hinsveg-
ar væri þaðekki áþeirrá færi að leysa
málið. Það heyrði ekk* undir.þá,
heldur stjórnvöld. Þeir eins og ýttu
málinu frá .sér, en ég hélt því fram að
skáksambandið gæti lagt sitt lóð á
vogarskálina og það myndi vega
nokkuð þungt. Ég fór þess svó á leit
við forráðamenn Skáksambandsins
að koma mér í samband við þá aðila í
Sovétríkjúnum, sem hefðu tök á því
að ieysa málið. Það gerðu þeir. Ég
ræddi við æðsta mann þeirrar stofn-
unar sem annast um fararleyfi sov-
éskra borgara. Sá maður tók mér
mjög vel. Hann lýsti fyrir mér þeim
reglum sem gilda um svona mál.
Samkvæmt þeim hefði Kortsnoi
gerst sekur um alvarlegan glæp, að
yfirgefa land sitt á þann hátt sem
hann gérði. Væri máliðþvílitið mjög
alvarlegum augum í Sovétríkjunum
og nánast útilokað að koma til móts
við óskir manns sem hefði framið
slíkan verknað. En með sérstöku til-
liti til hinnar háu stöðu minnar í
skákheiminum og velvildar í minn
garð persónulega og virðingar fyrir
mínu embætti þá myndi verða reynt
að greiða fyrir því að fjölskyldan
fengí að fara' úr landi. Ékki beint
loforð, en viljayfirlýsing um það að
reyna allt sem hægt væri. Ég vil taka
það fram að allt þetta karp tók eitt og
hálft ár. Hjólin snúast ekki af
neinum ógnarhraða í svona málum.
Þá er einvígið farið að nálgast?
Já, það nálgaðist og mér var mikið
í mun að skrípaleikurinn frá Filips-
eyjum endurtæki sig ekki í þessu ein-
vígi. Og þótt ég hefði ekki Íoforð um
Að mörgu Ieyti tókst mér að bæta
hag þeirra, en ef til vill ekkj eins
mikið og ég hefði viljað. Ég reyndi
mikið að efla hag FIDE fjárhags-
lega, því lítið er hægt að gera fyrir
skákmennina án þess að FIDE sé
fjárhagslega sterkt. Því miður
reyndist það torvelt, skákin á ekki
jafn greiðan aðgang að fjölmiðlum,
til að mynda sjónvarpi, svo dæmi sé
néfnt, og aðrar íþróttagreinar.
Skákin er ekki með því sniði að
hún sé spennandi sjónvarpsefni. Það
er lítið púður í því að horfa á tvo
menn að tafli í sjónvarpi eða á kvik-
mynd. Samt tókst mér að þoka fjár-
hagnum vel uppá við og þrátt fyrir
stór orð núverandi forseta Campom-
anesar, þá er fjárhagur FIDE mun
lakari nú en meðan ég var þar for-
seti.