Þjóðviljinn - 05.05.1985, Qupperneq 17

LEIÐARAOPNA
Sauðfjárbœndur
Hugmyndinni hreyft á hrútasýningu
Fyrir nokkru var haldinn
undirbúningsstofnfundur
Landssamtaka sauðfjár-
bænda. Einn þeirra, sem beittu
sér fyrir því fundahaldi, var Jó-
hannes Kristjánsson, bóndi að
Höfðabrekku í Mýrdal og ef
undirritaður man rétt, þá var
Jóhannes kosinn formaður
bráðabirgðastjórnar samtak-
anna. Við spurðum Jóhannes
um aðdragandann að fundi og
félagsstofnun og tilganginn
með samtökunum.
milli sauðburðar og sláttar, verða
svo væntanlega stofnaðar deildir
víðsvegar um land og svo gengið
frá endanlegri stofnun landssam-
taka á aðalfundi í haust. Nú þegar
hefur verið stofnuð deild í A-
Skaftafellssýslu og í undirbúningi
mun vera deild í V-
Barðastrandarsýslu. Félagsmenn
geta allir þeir orðið, sem reka
meiri eða minni sauðfjárbúskap á
lögbýlum.
Tilgangurinn með stofnun
þessara samtaka er að sjálfsögðu
sá, að vinna að hagsmunamálum
sauðfjárbænda í víðtækum skiln-
ingi. Þar koma til verðlagsmálin,
aukin kynning á íslenska dilka-
kjötinu, sem er sérstæð og
framúrskarandi eðlisgóð vara og
um það viljum við mjög gjarnan
hafa samvinnu við neytendur,
verslanir og matsölustaði. Sam-
tökunum er ætlað að vera eins-
Mjókurbœndur
konar fulltrúi félagsmanna
gagnvart heildarsamtökum
bændastéttarinnar, þó að því fari
fjarri að við hyggjum á einhverja
aðför að þeim, síður en svo. Við
leggjum sérstaka áherslu á sölu-
og markaðsmálin, en þar teljum
við að ekki hafi verið nógu vel að
verki staðið á undanförnum
árum, sagði Jóhannes Kristjáns-
son.
-mhg.
Eigum í vök að
- Það mun hafa verið Einar E.
Gíslason, bóndi á Syðra-
Skörðugili í Skagafirði, sem fyrst-
ur hreyfði þessari hugmynd á
hrútasýningum, sem hann mætti
á sl. haust. Síðan færði hann þetta
í tal við Kristinn á Skarði í Lands-
sveit. Svo höfum við Einar sam-
band, töluðum við 1-2 bændur í
hveri sýslu og þeir svo við aðra.
Út úr þessu kom svo það, að boð-
að var til undirbúningsstofnfund-
ar að Hótel Sögu og þar munu
hafa mætt einir 54 bændur, sem
ákváðu að stofna samtökin.
Nú, þarna var kosin bráða-
birgðastjóm og samþykkt drög
að lögum fyrir samtökin. í sumar,
- Astæðan fyrir stofnun
þessara samtaka er einkum
sú, að mjólkurframleiðendur
eiga mjög í vök að verjast hvað
kjaramál áhrærir, sagði
Sigurður Steinþórsson, bóndi
á Hæli, en hann er einn þeirra
bænda, sem forgöngu höfðu
um stofnun Félags
mjólkurframleiðenda á Suður-
landi sl. vetur.
- í sem styttstu máli má segja,
að tilgangur okkar með þessari
félagsstofnun sé sá, að vinna að
bættum kjörum mjólkurfram-
leiðenda, efla og auka með þeim
samstöðu og styðja við bakið á
félagasamtökum bænda: Búnað-
arfélagi íslands og Stéttarsam-
bandi bænda, sagði Sigurður
Steinþórsson. - Því fer fjarri að
félagsstofnun okkar miði að því
að rýra þau eða veikja á nokkurn
hátt, þvert á móti.
Sigurður á Hæli sagði að fé-
lagssvæðið væri hið sama og
Mjólkurbús Flóamanna. Á stofn-
fundinum á Hvoli í vetur gekk á
verjast
þriðja hundrað manns í félagið og
margir hafa bæst við síðan.
Ekki kvaðst Sigurður vita til
þess að í aðsigi væri stofnun
landssambands líkt og hjá
sauðfjárbændum, þótt vel mætti
vera að þróunin yrði sú. Hinsveg-
ar hefði hann heyrt, að mjólkur-
framleiðendur á Vesturlandi
hugleiddu félagsstofnun.
Ifélagi Sunnlendinga geta allir
þeir bændur verið sem framleiða
mjólk, enda þótt þeir stundi jafn-
framt aðra búvöruframleiðslu.
Hrossabœndur
Afskiptur og vanmetinn búskapur
Séra Halldór Gunnarsson í
Holti undír Eyjafjöllum er í for-
ystusveit Hagsmunafélags
hrossabænda og formaður
markaðsnefndar þess. Hann
sagði blaðinu að samtök
hrossabænda hefðu orðið til
með þeim hætti, að fyrst var
stofnað einskonar undirbún-
ingsfélag. í kjölfar þess komu
svo deildir víðsvegar um land
og síðan var boðað til aðal-
fundar, þar sem endanlega var
gengið frá stofnun samtak-
anna.
Á aðalfundi mæta 3-5 fulltrúar
frá hverri deild eftir fjölmenni
deildanna, en allir félagsmenn
geta mætt þar með málfrelsi og
tillögurétt. Félagsmenn eru nú
um 300 og er Einar E. Gíslason
bóndi á Syðra-Skörðugili í Skaga-
firði formaður samtakanna. í fé-
laginu er að sjálfsögðu þeir fáu
bændur, sem búa eingöngu við
hross og svo aðrir þeir, sem eiga
hross að einhverju ráði og hafa
því hagsmuna að gæta.
Ástæðan til þess að hrossa-
bændur efndu til þessara samtaka
var einkum sú, að þeir töldu
hrossabúskapinn afskiptan og
vanmetinn að því er snertir
verðlags- og sölumál. Hrossin
voru einskonar utangarðsbú-
grein. Því vildum við ekki una,
sagði Sr. Halldór Gunnarsson.
Málin þróuðust svo þannig, að
við tókum upp samvinnu við
Framleiðsluráð og Stéttarsam-
bandið um verðlagninguna og
höfum áheyrnarfulltrúa á fund-
um samtakanna, sem fylgjast
með því, sem þar gerist og túlka
málstað okkar svo sem með þarf.
Á okkar vegum starfaði mark-
aðsnefnd árið um kring. Sinnir
hún markaðsmálum bæði að því
er lýtur að innanlandssölu og út-
flutningi. Hún fylgist með verð-
lagningu og samningum og gerir
athugasemdir, ef henni þykir
ástæða til. Fyrir tilstilli félagsins
hefur hafist útflutningur á lifandi
sláturhrossum og einnig á kjöti af
hrossum, sem slátrað er hér inn-
anlands. Verðið á þessum afurð-
um er mun hagstæðara en á öðr-
um þeim búvörum, sem út eru
fluttar. Við teljum því, að sam-
tökin hafi ótvírætt sannað tiiver-
urétt sinn og að starf þeirra hafi
orðið til stórmikilla hagsbóta
fyrir hrossabændur. -mhg.
Kartöflubœndur
Stefnum
að
því að
yfirtaka
rekstur
Grœn-
metis-
verslunar-
innar
- Félög kartöflubænda voru
til að byrja með aðeins tvö: á
Suðurlandi og í Eyjafirði. Síð-
an voru einnig mynduð félög í
Hornafirði, Öræfum og Múla-
sýslum. Þessi félög stofnuðu
svo með sér samband. Þetta
eru að sjálfsögðu hagsmuna-
samtök kartöflubænda. Þenn-
an fróðleik fengum við hjá for-
manni Landssambands kart-
öflubænda, Magnúsi Sigurðs-
syni í Birtingaholti.
- Samkvæmt Framleiðsluráðs-
lögunum annast Grænmetisversl-
un landbúnaðarins og svo afur-
ðasölufélög bænda heima fyrir
sölu á kartöflunum, hélt Magnús
áfram máli sínu. Þetta breyttist á
sl. ári þegar einstakar verslanir
fóru að flytja inn kartöflur á eigin
vegum og síðan að kaupa kart-
öflur beint af framleiðendum.
Við þetta skapaðist ósamræmi f
sölunni. Sumir framleiðendur
losnuðu við allt sitt á tiltölulega
skömmum tíma meðan hinir, sem
standa vildu vörð um sölusam-
tökin, sitja eftir með mikið af
sinni framleiðslu. Slíkt skipulags-
leysi er óviðunandi, bæði fjár-
hagslega og félagslega. Mark-
miðið með sölusamtökunum er
hinsvegar það, að salan gengi
jafnt yfir framleiðendur og allir
sitji við sama borð.
- Nú er það í farvatninu að
breyting verði á rekstri Græn-
metisverslunarinnar.
- Já. Upphaflega hét fyrirtækið
Grænmetisverslun ríkisins. Síðan
tók Framleiðsluráð við rekstrin-
um og breyttist þá nafnið í Græn-
metisverslun landbúnaðarins.
Stefna okkar hefur frá upphafi
verið sú, að taka beinan þátt í
rekstri Grænmetisverslunarinn-
ar. Barátta okkar bar þann ár-
angur, að við fengum fyrst 2
menn inn í stjórnina og svo aðra 2
um síðustu áramót. Síðan eru 3
frá Framleiðsluráði. Ósk okkar
um aukin ítök í stjórninni byggð-
ist m.a. á því, að geta dreift
stjórnarmönnum um landið.
- Nú er að því stefnt að við
tökum reksturinn alfarið að okk-
ur. Það eru þó viss ljón í vegi. í
frumvarpi því til nýrra Fram-
leiðsluráðslaga, sem nú eru í
burðarliðunum segir, að land-
búnaðarráðherra sé heimilt að
selja samtökum framleiðenda
kartaflna og grænmetis eða
hlutafélagi í eigu þessara aðila
eignir Grænmetisverslunarinnar
aðrar en fasteignir en leigja þær
sömu aðilum. Við erum ósáttir
við þetta. í fyrsta lagi eru nú ekki
allir á eitt sáttir um hver eigi þess-
ar eignir. í annan stað sýnist það
ekki þurfa að breyta neinu þótt
bændur taki beint við rekstrinum
í stað þess að þeir hafi hann
óbeint með höndum gegnum
Framleiðsluráðs. Er þessi sölu-
mennska þeim mun óeðlilegri þar
sem bændur hafa sjálfir hlaupið
undir bagga með fyrirtækinu þeg-
ar það hefur átt í fjárhagserfið-
leikum. -mhg.
Sunnudagur 5. mai 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17