Þjóðviljinn - 18.05.1985, Blaðsíða 2

HVERNIG
ENDAST
LAUNIN?
Signý Hermannsdóttir
Aldrei verra
„Það þarf ekki að spyrja svona,
þetta gengur alls ekki, nema af
því að við hjónin vinnum bæði
fyrir heimilinu,” sagði Signý
Hermannsdóttir húsmóðir með
meiru.
„Það er greinilegt að umsamdir
taxtar eru ekki miðaðir við þarfir
venjulegs fólks. Ég get sagt ykkur
það að ég man ekki eftir öðrum
eins tímum og nú, - þarsem allt
vöruverð rýkur upp og launin
haldast ekki að neinu leyti í hend-
ur við vöruverðið.”
-S.P.
Sigurður R. Sigurðsson
Þarf
harðari
baráttu
„Mér gengur vægast sagt illa að
lifa á laununum, ég velti skuldun-
um á undan mér sem eru eins og
snjóbolti sem hleður sífellt utan á
sig,” sagði Sigurður R. Sigurðs-
son kennari í sumarvinnu. „Ég
þarf að vinna alla daga vikunnar.
Það verður að hækka þá lægst-
launuðu en það þarf mjög harða
kjarabaráttu til þess að reyna að
bremsa boltann.”
Leifur Leópoldsson
Lifi ekki
af taxtanum
„Taxtinn er svo lélegur að ég
lifi ekki af honurn," sagði Leifur
Leópoldsson garðyrkjunemi.
„Það sem bj argar mér er að ég er í
fríu fæði og húsnæði. Þegar ég
verð búinn að læra ætla ég örugg-
lega ekki að vinna hjá ríkinu, ég
hef ekki efni á því. Ætli ég reyni
ekki að vinna sjálfstætt því garð-
yrkjan er þrælavinna og það er
eins gott að þræla fyrir sjálfan sig
heldur en aðra.
-SP.
FRETTIR
Launamál
Enginn lifir
af fóstmlaunum
að er útilokað að lifa af fóstru-
laununum svo það er eðlilegt
að fóstrur leiti fyrir sér um betur
launuð störf hjá einkafyrirtækj-
um, ekki síst þar sem slík störf eru
einatt ábyrgðarminni en fóstrust-
arfið, sagði Ingibjörg Kristín
Jónsdóttir, formaður Fóstrufé-
lags íslands, þegar blaðið leitaði
álits hennar á flótta fóstra frá
da g vistunarstofnunum.
Ingibjörg benti á að fóstru-
starfið væri mjög krefjandi. Auk
þess sem það væri uppeldisstarf
fæli það í sér mikil samskipti við
foreldra og oft á tíðum væri
nauðsynlegt að veita þeim drjúg-
an stuðning.
„En það eru ekki aðeins fóstr-
ur sem eru illa launaðar á dag-
vistarstofnunum, heldur líka
ófaglært aðstoðarfólk,” sagði
Ingibjörg. „Aðstoðarfólkið
stendur stutt við í starfi af því
hvað launin eru lág. Ör manna-
skipti hafa hins vegar allt annað
en góð áhrif á börnin svo að ofan
á launaáhyggjur okkar, bætast nú
nýjar áhyggjur af börnunum en
það er jú fyrst af öllu velferð
þeirra sem við hugsum um.”
-bsk
Hversvegna ekki að veiða lax-
inn fyrir þá líka? Þá gætu þeir
allavega sparað sér farið !
FRÉTTASKÝRING
Laxveidiárnar
„Ævintýramenn
sprengja upp verðið”
Útlendingum blöskrar. íslenskir veiðimenn gefast upp.
„Laxakóngarnir” uggandi um sinn hag. Dýrustu dagarnir margföld
mánaðarlaun. Hlunnindamatið stenst engan veginn.
„Það er nær undantckninga-
laust að Islendingar sem fara í
Iaxveiði séu tveir saman um eina
stöng. Hvað gera menn ekki, þeg-
ar verðið er orðið þetta hátt.
Næst verða þrír á stöng eða
hvað?” spyr einn af „laxakóngun-
um” sem hefur á leigu og selur
veiðileyfi í tvær af dýrustu ám
landsins.
Leigusalar eru orðnir órólegir,
þeir sjá fram á flótta bæði út-
lenskra auðmanna og íslendinga
úr veiðinni. Ástæðan? Aldrei
áður eins dýrt að renna fyrir lax í
betri ánum. Verðsprenging sem
kom í kjölfar ævintýralegra yfir-
boða í fyrrahaust eftir eitt léleg-
asta laxveiðisumar í manna
minnum.
40 þús. fyrir daginn
Allar af bestu laxveiðiám
landsins eru að meira eða minna
leyti leigðar til útlendinga á besta
veiðitíma. Verðið fyrir daginn í
bestu ánum er komið hátt í 40
þús. krónur með ýmissi þjónustu,
en meðalverðið er í kringum 25-
30 þúsund krónur. Þeir íslenskir
veiðimenn sem fá leyfi næst á
undan eða fyrst á eftir útlending-
asveitunum borga allt uppí 25
þús. krónur fyrir daginn. Meðal-
verðið á góðum tíma, ekki þeim
besta, í betri ánum er á milli 15-20
þús. krónur.
Alls staðar kveinað
„Veiðimenn eru ekkert of
æstir, það er alls staðar kveinað,”
segir Jón Ólafsson í Steypustöð-
inni h/f sem leigir út Þverá og
Kjarrá í Borgarfirði. Lýður
Björnsson í Merkúr sem leigir út
Víðidalsá og áður Vatnsdalsá
ásamt Sverri Sigfússyni í Hekiu
segir að illa gangi að fá útlend-
inga í sumar. „Verðið er of hátt.
Prísinn fór upp en aflinn niður.
Þetta þekkist hvergi nema á ís-
landi. Það eru alls kyns ævintýra-
menn að sprengja upp verðið.”
Sambandsmenn
í leiknum
Það var einmitt í Vatnsdalnum
sem verðsprengingin byrjaði sl.
haust. Lýður og Sverrir hafa haft
ána á leigu saman sl. 7 ár.
Gagntilboð kom frá þeim Arna
Gestssyni í Globus, tengdasyni
hans Kristjáni Þórðarsyni bygg-
ingameistara, og SÍS-for-
stjórunum Hjalta Pálssyni og Vali
Arnþórssyni. Rafvirkjameist-
arinn Brynjólfur Markússon
Reykjavík bauð þá yfir alla.
Kristján gekk síðan inní tilboðið
hjá Brynjólfi og Sambandsmenn
létu sig hverfa. Verðið var komið
hátt í 10 miljónir.
„Þarna byrjaði sprengingm.
Verðið rauk uppúr öllu valdi og
síðan fylgdu hinar árnar á eftir,”
segir einn „laxakóngurinn”.
Páll Jónsson í Polaris einn af
umfangsmeiri fjármálamönnum
landsins bauð næst 10 miljónir í
Norðurá sem Stangveiðifélag
Reykjavíkur hefur haft á leigu í
nærri 40 ár. SVFR gekk inní til-
boðið og hélt ánni. „Við vorum
sprengdir upp í Norðurá, en það
var ekki um annað að ræða en
halda ánni. Ég veit ekki hvað
mönnum gekk til með þessum
boðum og að hleypa verðinu
upp,” segir Friðrik D. Stefánsson
framkvæmdastjóri SVFR.
„Ekkert apartheid”
Páll í Polaris kvartar ekki þótt
hann hafi misst af Norðurá. Hann
heldur eftir Laxá í Kjós, dýrustu
laxveiðiá landsins. Leigugjaldið
var rúmar 12 miljónir. Þar fara
líka dýrustu veiðileyfin hátt uppí
40 þúsund krónur. „Ég rek enga
„apartheidstefnu”, það eru líka
lausir dagar fyrir íslendinga í
ánni,” segirPáll. Hann segist eiga
von á 100 útlendingum í ána í
sumar og kvartar ekki. „Það
gengur alls ekki illa að koma
þessum leyfum út, þetta er aðal-
lega sama fólkið ár eftir ár.”
Útlendingasveitin
að deyja út
Hinir „laxakóngarnir” kvarta
hins vegar yfir verðlagningu.
„Það gengur illa að fá nýja
menn í þetta. Þetta eru sömu út-
lendingarnir ár eftir ár og þeir eru
að týna tölunni smám saman.
Yngri menn fást ekki í þetta og
hinn venjulegi íslenski veiðimað-
ur er að gefast upp,” segir Lýður
Björnsson. „Það er alveg ljóst að
útlendingarnir borga ekki hærra
verð en nú er komið. Það eru ör-
fáir sem fara eitthvað yfir 600
dollara yfir daginn. Verðið er
komið í topp, þetta getur ekki
gengið lengra,” segir Jón Olafs-
son. Friðrik hjá SVFR tekur í
sama streng. „Það er greinilega
minni áhugi hjá útlendingum en
áður. Þeir höfðu í fyrra 12 daga í
Norðurá en ná líkast til ekki
nema viku í sumar.”
Útlendingasveitin í íslensku
ánum er því greinilega smám
saman að hverfa. Gömlu menn-
irnir týna tölunni og öðrum of-
býður verðlagið.
Undarlegt
hlunnindamat
En hver er þá afkoman? Varla
er það hugsjónastarf að leigja út
laxveiðiár eða hvað. Halda mætti
að skatturinn teldi svo vera.
Hlunnindamat á síðasta ári á
landinu öllu var talið vera 611
miljónir og 866 þúsund krónur.
Guðrún Agnarsdóttir vakti at-
hygli á þessum tölum á Alþingi á
dögunum er hún spurðist fyrir um
innheimtu hlunnindaskatts. Þessi
tala þýðir að tekjur af öllum
hlunnindum eru metnar á tæpar
62 miljónir. „í meðallaxveiðiá
eins og t.d. Grímsá í Borgarfirði
kostar stöngin 7.200 kr. á dag,
utan besta tíma. Þar eru leyfðar
10 stangir sem þýðir 72 þúsund
krónur á dag eða um 7.2 miljónir
yfir sumarið,” segir Guðrún. „Til
að ná þessum 62 miljónum sem
koma í tekjur af öllum hlunnind-
um í landinu, þarftu ekki nema 10
góðar laxveiðiár. Þetta er mjög
hófsamlega reiknað en dæmið
gengur bara alls ekki upp. Hlunn-
indin eru mjög vanmetin svo ekki
sé meira sagt,” bendir Guðrún
réttilega á.
Sumir kvarta ekki
Til að ljúka við reikningsdæm-
ið að sinni þá er rétt að hafa í hug.a
að fyrir fullnýttan bestan tímann í
Laxá í Kjós sem stendur í 5 vikur
fást hvorki meira né niinna en
hátt í 10 miljónir. Það þarf því
ekki að undrast þótt sumir hafi
ekki ástæðu til að kvarta.
Eftir stendur að aldrei áður
hefur verið eins dýrt að veiða lax
á íslandi, aldrei áður hafa eins
margir orðið að hætta við, bæði
útlendir og erlendir, og aldrei
áður hafa menn reiknað út eins
mikinn gróða af laxveiðiánum
sínum. _ig.
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 18. maí 1985