Þjóðviljinn - 08.09.1985, Qupperneq 8

Alþýða manna í Nicaragua er mjög trúuð.
Fólkið
staðróðið
í að verja
byltinguna
Virktlýðrœðiíboði
í fyrsta sinn í sögu Nicaragua
Sandinistabyltingin í Nicaragua
sex árum síðar
3. grein eftir Gabriel Jackson
Að mati höfundar er ástand
mannréttindamála í Nicarag-
ua sambærilegt við ástandið í
Bandaríkjunum á sjöunda ár-
atugnum að því er varðaði
negraog hvítt utangarðsfólk. í
lok greinarinnar lýsir höfundur
áhrifum kaþólskunnar í
landinu og stöðu klerkastétt-
arinnar, sem erklofin íafstöðu
sinni til stjórnarinnar. Stjórnin
virðirstarfsemi kirkjunnarog
starfar með henni að ýmsum
málum, t.d. skólamálum.
Sem gamall félagi í Amnesty
International og baráttumaður í
mannréttindahreyfingum í
Bandaríkjunum hafði ég sérstak-
an áhuga á mannréttindamálum í
Nicaragua. Mér var gefinn kostur
á að lesa margar kröfur frá hand-
teknu fólki, sem lágu fyrir Áfrýj-
unardómstólnum í Managua, svo
og að ræða kröfurnar við dóma-
rann sem um þær fjallaði. Ég
fékk einnig tækifæri að ræða við
íhaldssaman lögfræðing, sem
gætti hagsmuna margra hinna
handteknu, en flestir voru þeir
ákærðir fyrir andbyltingarstarf-
semi.
Skjöl Áfrýjunardómstólsins er
ég sá voru spurningalistar, út-
fylltir af hinum handteknu. Allir
svöruðu þeir því játandi að þeir
fengju pakka og heimsóknir frá
ættingjum, að þeir gætu ráðfært
sig við lögfræðinga og að þeir
hefðu næstum allir fengið læknis-
vitjun þegar þess hefði verið ósk-
að. Kvartanirnar voru um mata-
ræði, skort á vatni og hreinlæti,
um of mikil þrengsli í heitum
fangaklefum og á göngum, um lé-
lega loftræstingu, um hótanir,
einangrunarvist og misþyrming-
ar.
Misþyrmingarnar voru spörk
og hnefahögg frá fangavörðun-
um, úlnliðir bundnir saman með
snærum vegna skorts á handjárn-
um. Enginn þessara manna taldi
sig vera fanga vegna stjórnmála-
eða trúarskoðana.
Dómarinn sem lagði mat á
spurningalistana taldi að mörg
kvörtunarefnin væru réttmæt, en
hann tók fram að þessir menn
væru fangar vegna andbyltingar-
starfsemi og enginn þeirra væri
samviskufangi.
íhaldssami lögfræðingurinn,
sem jafnframt var fulltrúi á þjóð-
þinginu, hóf samræður okkar
með því að segja að fyrir lægju
3000 áfrýjanir, bæði fyrir venju-
legum dómstólum og íýrir alþýð-
udómstólum and-somozista.
Sagði hann að aðeins sex menn
hefðu verið látnir lausir til þessa.
Hann benti í áttina til biðsalarins
þar sem tylft kvenna beið frétta af
dvalarstöðum sona sinna eða
eiginmanna.
„Enginn veit hversu mörgum
er haldið föngnum, né hvar,“
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJlNN Sunnudagur 8. september 1985
sagði lögfræðingurinn, „og ætt-
ingjar fara frá einu fangelsinu til
annars í leit að horfnum ástvin-
um“.
Hann lýsti fyrir mér hvernig
hann sjálfur hefði verið handtek-
inn, ákærður fyrir spillingu. Eng-
in ákveðin kæra kom fram og
engar sannanir heldur. Við ítrek-
aðar yfirheyrslur var hann þrá-
spurður um kynni sín af Edén
Pastora, Arturo Cruz og fleirum.
Hann svaraði því til að auðvitað
þekkti hann þá, þeir hefðu verið
vinir árum saman. Honum var
sleppt eftir fjóra óþægilega daga.
„En,“ sagði hann að lokum,
„hvernig haldið þér að þeim, sem
ekki eru þekktir og ekki eru lög-
fræðingar, reiði af eftir handtöku
og yfirheyrslur þegar spurt er um
kynni þeirra af vafasömu fólki?“
Ég spurði hann sérstaklega um
illa meðferð og kerfisbundnar
pyntingar. Svar hans var á þá leið
að mikið væri um misþyrmingar
og andlegar pyntingar.
Ef skýrslur þær er ég las og þær
frásagnir er ég heyrði eru réttar í
meginatriðum dreg ég þá ályktun
að ástand mannréttindamála sé
álíka og var meðal negra og hvíts
utangarðsfólks í Bandaríkjunum
á sjöunda áratugnum: slæm vist-
arskilyrði, einstöku misþyrming-
ar af völdum fangavarða, and-
legar pyntingar, alls kyns rugl-
ingur í meðferð dómsmála, tafir
og tilviljanakenndar handtökur.
Að lokum langaði mig að
kynnast einni hlið á lífinu í Nicar-
agua en það voru tengsl kirkjunn-
ar og stjórnar Sandinista.
Mikill meirihluti þeirra tveggja
og hálfrar miljóna Nicaraguabúa
sem byggja vestri hluta landsins,
eru sanntrúaðir kaþólikkar. Við
Atlantshafsströndina og í Ze-
layja skiptast 150 þúsund íbúar
svæðisins milli kaþólsku kirkj-
unnar og ýmissa mótmælenda-
kirkna.
Á sama hátt og í öðrum þróun-
arlöndum gegna prestarnir mikil-
vægu hlutverki sem kennarar,
skriffinnar hreppstjórna, hjúkr-
unarmenn og ráðgjafar fólksins.
Árekstrar
við kirkjuna
Fyrri staða prestanna leiðir
óhjákvæmilega til þess að prest-
unum finnst hinum hefðbundnu
störfum sínum ógnað með til-
komu opinberra skóla og kenn-
ara ríkisins, lækna, hjúkrunar-
kvenna og annarra embættis-
manna hins opinbera, sem gerst
hafa boðberar pólitískra hug-
mynda Sandinista. Unnt hefði
verið að forðast margan árekstur-
inn við Miskító-indíána ef Sand-
inistum hefði tekist að skapa
traust og tengsl við prestana strax
árið 1979. En í heildina, og þá
einkum í Kyrrahafshéruðunum,
hafa ekki orðið beinir hug-
myndafræðilegir árekstrar við
prestastéttina, né við kirkjuna
sem slíka.
Mikill fjöldi Sandinista í öllum
þrepum hreyfingarinnar eru virk-
ir trúmenn í kaþólsku kirkjunni.
Nálega helmingur prestastéttar-
innar í landinu hefur fulla samúð
með stjórninni af þeirri einföldu
ástæðu að hún er fyrsta stjórnin í
sögu landsins sem lætur sig varða
í nokkru kjör hins örsnauða
meirihluta Iandsmanna.
Stjórnvöld styðja skóla og
sjúkraskýli kaþólikka og eiga
með prestunum samstarf um
rekstur margra þeirra. Þau beita
engum hótunum um lokun þess-
ara stofnana og skipta sér ekki af
guðsþjónustum né öðrum trúar-
legum gerðum innan þeirra.
Ýmsir klerkar hallkvæmir
Sandinistum hafa náð að draga úr
ógnum árekstra milli Sandinista
og Contra-skæruliða í fjallahér-
uðunum í norðri. Þar ráða deilu-
aðilar á víxl yfir þorpunum og
sveitaalþýðan á svæðinu hefur
verið knúin til að eiga samskipti
við báða aðila.
Jesúítaprestur einn sagði mér
sögu af starfsbróður sínum, en sá
hafði verið handtekinn af
Contra-skæruliðum nálægt land-
amærum Honduras. Gæslumenn
hans komu vel fram við hann.
Vildu þeir gjarnan vita hvernig