Þjóðviljinn - 24.09.1985, Síða 15

HEIMURINN
Frakkland
Fabíus viðurkennir allt
Ætlarþó greinilega að komast hjáþvíað nefnaþann seka
París, London - Laurent Fabius
forsætisráðherra Frakklands
gaf í fyrrakvöld út yfirlýsingu
þess efnis að franskir leyni-
þjónustumenn hefðu komið
fyrir sprengju í Rainbow Warri-
or, skipi Grænfriðunga, og
sökkt því í höfninni í Auckland
10. júlí sl.
í gærmorgun sendi Fabius Da-
vid Lange forsætisráðherra Nýja-
Sjálands skeyti þar sem hann
kvaðst „harmi sleginn" yfir því að
þessi atburður hefði haft slæm
áhrif á sambúð ríkjanna. Hins
vegar var ekkert sagt um það í
skeytinu hvort frönsk stjórnvöld
hygðust sækja tilræðismennina til
saka. Ekki baðst Fabius heldur
afsökunar.
Það var haft eftir Fabiusi í París í
gær að hann myndi ekki sækja
leyniþjónustumennina til saka
fyrir að fara að fyrirmælum yfir-
boðara sinna. Þetta þykir stinga
nokkuð í stúf við þau ummæli Fa-
REUTER
Umsjón:
ÞRÖSTUR HARALDSSON
Rainbow Warrior þá bendir það
til þess að hvorki forsetinn né
ríkisstjórnin hafi fulla stjórn á
hernum og leyniþjónustunni",
sagði Financial Times í London.
Á Ítalíu eru blöðin hins vegar
samdóma í því að hrósa Fabiusi
fyrir það hugrekki að taka sköru-
lega á málinu eftir að í óefni var
komið.
Svíþjóð
Fríðarsamtök motmæla
herskipaferdum
Stokkhólmi - 25 friðarhópar í Suður-Svíþjóð hafa sent sænskum
stjórnvöldum beiðni um að þau banni bandaríska orrustuskipinu
lowa að sigla í sænskri lögsögu vegna þess að bandarísk yfir-
völd neiti að upplýsa hvort kjarnorkuvopn séu um borð eða ekki.
Iowa er eitt af stærstu herskipum í heimi og búið tveimur tegundum
eldflauga, Harpoon og Tomahawk. Áætlað er að skipið sigli inn í
Eyrarsund í þessari viku á leið til Kaupmannahafnar en þaðan er
ferðinni heitið inn á Eystrasalt þar sem Iowa tekur þátt í sameigin-
legum flotaæfingum Nató.
Sænsku friðarsamtökin hvetja stjórnvöld til að taka upp sömu stefnu
og nýsjálendingar, þe. að banna skipum sem búin eru kjarnorkuvopn-
um siglingar um landhelgi sína.
Mexíkó
biusar í síðasta mánuði að ef það
sannaðist að einhver franskur
þegn hefði verið viðriðinn til-
ræðið yrði hann sóttur til saka.
f stað þess að leggja málið í
hendur dómstóla kvaðst Fabius
vera hlynntur því að þingnefnd
Fabius forsætlsráðherra - allt fór eins
og spáð var: frakkar urðu að játa
glæpinn en reyna þó að sprikla eins
og þeir geta.
fengi málið til rannsóknar. And-
stæðingar stjórnarinnar segja að
með þessu sé stjórnin að koma
sér hjá því að svara þeirri spurn-
ingu hver hafi gefið fyrirmælin
um að sökkva skipinu. Þingnefn-
dir hafa takmarkaðan aðgang að
skjölum nema þær starfi bak lukt-
um dyrum auk þess sem þingið
getur ákveðið að halda niður-
stöðum þeirra leyndum.
Ekki er viðbragða franskra
blaða getið í fréttaskrifum en
dagblöð á Englandi og í Dan-
mörku voru sammála um að
Mitterrand forseta hefði sett ofan
við þetta mál. „Jafnvel þótt menn
taki því að forsetinn hafi ekki vit-
að af skipuninni um að sökkva
Ibúamir sem í leiðslu
Enn erlOþúsund manns leitað í rústunum íMexíkóborg
Mexíkóborg - Enn er leitað þús-
unda manna í rústum húsa í
Mexíkóborg. Að sögn starfs-
manna Rauða krossins hafa
2.800 lík þegar fundist, 400
manns hefur verið bjargað á
lífi, 17.000 eru á sjúkrahúsum
og enn er ailt að 10 þúsund
manns saknað í Mexíkóborg
og annars staðar í landinu.
Um helgina urðu tveir jarð-
skjálftar til viðbótar þeim stóra
sem varð á fimmtudaginn og féllu
mörg hús í þeim. 11 skipa er enn
saknað á Kyrrahafi. Símasam-
band við landið er enn ekki kom-
ið á.
Hjálparsveitir eru að störfum í
rústunum og vinna ma. að björg-
un úr rústum fjölbýlishúss þar
sem 100 lík hafa fundist og óttast
er að 1.200 til viðbótar séu
grafnir. Ótti við farsóttir hefur
gripið um sig meðal borgarbúa og
reyna yfirvöld að sporna við hon-
um með yfirlýsingum um að eng-
in hætta stafi af þeim sem grafnir
eru undir húsarústum.
Líkum þeirra sem fundist hafa
hefur verið ekið á helsta horna-
boltavöll borgarinnar og þangað
fara ættingjar þeirra sem saknað
er til að athuga hvort ástvinir
þeirra séu þar. Áður en þeir fá
aðgang að leikvangnum fá þeir
sprautu sem ver þá gegn farsótt-
um. í kirkjugarði í borginni hafa
verið grafnar fjöldagrafir þar sem
ætlunin er að grafa þau lík sem
ekki tekst að bera kennsl á.
Lífið í miðborginni þar sem
áhrif skjálftanna urðu mest er
smátt og smátt að taka á sig eðli-
legan blæ og í gær voru nokkrar
Vestur-Pýskaland
verslanir opnaðar að nýju. Borg-
arbúar eiga þó langt í land með að
jafna sig á ósköpunum og að sögn
útvarpsmanns í borginni er eins
og borgarbúar séu í leiðslu.
Gjaldeyrismál
Dollarinn
snöggféll
London - Bandaríkjadalur féll
mjög í verði í gær gagnvart
helstu gjaldmiðlum eftir að
fundur fjármálaráðherra og
seðlabankastjóra Bretlands,
Bandaríkjanna, Vestur-
Þýskalands, Frakklands og
Japans hafði komist að þeirri
niðurstöðu að hann væri
skráður of hátt.
Blaðakóngur fellur frá
Hinn erkihœgrisinnaði Axel Springer, útgefandi Bild Zeitung, er
látinn og skilur eftirsig voldugasta fjölmiðlaveldi Vestur-Evrópu
Axel Springer var einkavinur hins hægrisinnaða Strauss í Bæjaralandi og
deildu þeir ekki síst skoðunum á sambandi þýsku ríkjanna. Springer vildi taka
Austur-Þýskaland með vopnavaldi.
Bonn - I fyrrakvöld lést Axel
Springer, voldugasti blaðaút-
gefandi Vestur-Þýskalands.
Hann varð 73 ára og lést úr
hjartaslagi. Afskipti hans af út-
gáfumálum hófust árið 1946
þegar hann stofnsetti blaðið
Hör zu sem bírti útvarpsdag-
skrár en þegar hann lést réð
hann yfir mesta fjölmiðlaveldi
Vestur-Evrópu.
Springer fæddist í Altona, út-
borg Hamborgar, árið 1912. Fað-
ir hans var blaðaútgefandi og
vann Axel við blöð föður síns þar
til nasistar bönnuðu þau eftir að
Hitler komst til valda. Hann losn-
aði undan herþjónustu af heilsu-
farsástæðum og vann í prentiðn-
aði meðan styrjöldin stóð yfir.
Að henni lokinni stofnaði hann
áðurnefnt blað, Hörzu, sem náði
miklum vinsældum og hefur verið
mest selda vikublað í Þýskalandi í
tæp 40 ár.
Sex árum síðar stofnaði hann
Bild, dagblað sem byggðist á has-
arfréttum og slúðursögum, en
Springer hugsaði það sem mót-
leik gegn áhrifum sjónvarps.
Þessi formúla gekk upp á mark-
aðnum því Bild er nú stærsta dag-
blað Þýskalands og kemur út í 6,5
miljónum eintaka daglega.
Springer gefur einnig út íhalds-
samt morgunblað, Die Welt, rek-
ur stærsta bókaforlag landsins og
er farinn að teygja anga sína út í
geiminn, þe. með stofnun gervi-
hnattasjónvarps.
Axel Springer hélt mjög fast
utan um þá fjölmiðla sem hann
gaf út og gætti þess að þeir fylgdu
fjórum meginreglum í pólitískri
umfjöllun sinni: 1. Þeir áttu að
styðja við bakið á ísraelsríki með
ráðum og dáð, 2. þeir áttu að
vinna að sameiningu þýsku ríkj-
anna, 3. þeir áttu að halda uppi
vörnum fyrir fullu markaðsfrelsi
og 4. þeir áttu að berjast gegn
alræði.
Herská
hægristefna
Útkoman varð sú að saman-
lagður útgáfumáttur Springers
beindi sér mjög harkalega gegn
Austur-Þýskalandi og þeim
stjórnmálamönnum vesturþýsk-
um sem reyndu að stuðla að
friðsamlegri sambúð þýsku rfkj-
anna. Blöð Springers hafa einnig
stutt dyggilega við bakið á núver-
andi stjórn íhaldsmannsins Hel-
muts Kohl og er talið að fallandi
gengi flaggskipsins, Die Welt, sé
einmitt þeim skilyrðislausa
stuðningi að kenna.
Það hefur löngum verið ein-
kenni á blöðum Springers að þar
eru engin meðöl spöruð til að ná
sér niðri á pólitískum andstæð-
ingum. Slíkur málflutningur
ásamt með yfirburðastöðu
Springer-blaðanna á þýskum
fjölmiðlamarkaði kallaði að sjálf-
sögðu á harkaleg viðbrögð
vinstrimanna. Á tímum stúdenta-
uppreisnanna í kringum 1968
voru farnar mótmælagöngur
gegn Springer og amk. einu sinni
varð lögregla að umkringja höf-
uðstöðvarnar í Berlín með
gaddavír til að verja þær árásum.
Afhjúpanir
Wallraffs
Sennilega tókst þó engum
vinstrimanni að koma eins til-
finnanlegu höggi á veldi Spring-
ers og rannsóknarblaðamannin-
um Gúnther Wallraff. í lok síð-
asta áratugar gaf Wallraff út tvær
bækur sem lýstu reynslu hans sem
blaðamanns á Bild og áhrifum
þeirrar ritstjórnarstefnu sem
blaðið fylgir á einstaklinga sem
urðu fyrir barðinu á því. Wallraff
leiddi í ljós að blaðið hafði
beinlínis ofsótt fólk, jafnt pól-
itíkusa sem óbreytt alþýðufólk,
iðulega með þeim árangri að
fólkið brotnaði saman og framdi í
mörgum tilvikum sjálfsmorð.
Oftar en ekki byggðust þessar of-
sóknir á hreinum tilbúningi og
lygum eða stórum ýkjum og rang-
færslum.
Wallraff hafði ráðist til starfa
undir fölsku nafni og Springer
saksótti hann fyrir það. í ársbyrj-
un 1981 var Wallraff sýknaður og
rökstuddi dómarinn sýknuna
með því að Wallraff hefði bent á
„frávik frá reglum blaða-
mennskunnar sem varðar
hagsmuni almennings að séu
rædd opinberlega“.
Stuttu fyrir lát sitt hafði Sprin-
ger selt helming hlutafjárins í
samsteypu sinni og hélt aðeins
eftir 26%. Nú leiða menn getum
að því hvort fráfall blaðakóngsins
muni hafa einhver áhrif á faglega
og pólitíska stefnu þessa risa í
vesturevrópskri fjölmiðlun.
Gengi bandaríkjadals var uþb.
2,70 vesturþýsk mörk við lokun
evrópskra gjaldeyrismarkaða í
gær en var rúmlega 15 pfenning-
um hærra á föstudagskvöldið.
Hefur gengi dollarsins ekki verið
jafnlágt og nú í 15 mánuði. Hæst
komst dollarinn í 3,50 mörk í fe-
brúarmánuði sl. Gjaldeyrissalar
bjuggust við því að áhrif fundar-
ins um helgina yrðu þau að doll-
arinn félli niður í 2,40-2,50 þýsk
mörk.
Ekki urðu menn varir við að
stjórnvöld beittu íhlutun til þess
að fella gengi bandaríkjadalsins.
„Þeim hefur tekist að tala hann
niður", sagði einn gjaldeyrissal-
inn. Hins vegar má búast við
slíkri íhlutun á næstunni ef full-
trúar ríkjanna fimm fylgja álykt-
un sinni eftir. Þeir urðu sammála
um að aðgerða væri þörf til að
koma dollaranum niður á rétt stig
því of há skráning hans kallaði á
verndaraðgerðir einstakra rikja,
kannski ekki síst í Bandaríkjun-
um þar sem fylgismönnum vernd-
artolla hefur vaxið fiskur um
hrygg upp á síðkastið.
... 80 þúsund áhorfendur mættu og
350 mlljónir króna söfnu&ust á
tónleikum sem haldnir voru í borg-
Inni lllinois til styrktar bandarisk-
um bændum sem hafa átt við ýmsa
erflðleika að stríða að undanförnu
vegna þess hve verð á landi og
afurðum er lágt og erfitt með út-
flutning vegna hins sterka dollars.
Meðal stjarna sem fram komu voru
Willie Nelson, sem áttl frum-
kvæðið að Farm-Ald, Bob Dylan,
John Denver, Johnny Cash, Beach
Boys, Bllly Joel og Arlo Guthrie ...
... í Danmörku var líka rokkað til
styrktar bágstöddum en þar fór
fram um helglna níu tíma rokk-
konsert sem 28 þúsund manns
sóttu. Alls söfnuðust þar tæpar 30
mlljónir króna til hjálpar hungr-
uðum í Eþíópíu og Súdan. Á tón-
lelkunum sem haldnir voru í Kaup-
mannahöfn komu fram 25 vinsæi-
ustu hljómsveltir Danmerkur...
r
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 19