Þjóðviljinn - 19.10.1985, Blaðsíða 13

HEIMURINN
Suður-Afríka
Moloise hengdur
Jóhannesarborg og víöar- Þrátt
fyrir víðtæk mótmæli hvað-
anæva að úr heiminum var
blökkumaðurinn og skáldið
Benjamin Moloise hengdur í
fangelsi í Pretoríu í gærmorg-
un. Aftakan hratt af stað mót-
mælum og átökum sem ma.
bárust inn í miðborg Jóhann-
esarborgar þar sem blökku-
menn gerðu aðsúg að hvítum.
Fjöldi blökkumanna kom sam-
an til minningarathafnar í Jó-
hannesarborg eftir aftökuna og
ríkti þar mikil sorg og reiði. Eftir
athöfnina kom til átaka og í þeim
var hvítur lögreglumaður stung-
inn til bana og tveir aðrir særðir.
Ótilgreindur fjöldi blökkumanna
var handtekinn. Meðal þeirra
sem minntust Moloise var Winn-
Refsiaðgerðir
Ná allt of
skammt
Osló - Fulltrúar samtaka gegn
aðskilnaðarstefnunni sem
voru samankomnir í Osló í til-
efni fundar utanríkisráðherra
Norðurlandanna lýstu því yfir
að fundinum loknum í gær að
refsiaðgerðir þær sem ráð-
herrarnir lögðu til næðu allt of
skammt.
Þeir sögðu hins vegar að líkur
væru á að öll viðskipti við Suður-
Afríku legðust niður á næstu vik-
um í kjölfar afgreiðslubanns
stéttarfélaga flutningaverka-
manna sem ákveðin hafa verið.
ie Mandela eiginkona Nelson
Mandela en hún er það sem nefnt
er „forboðin manneskja“ í
Suður-Afríku. Það þýðir að hún
má ekki vera útivið með fleiri en
einni manneskju og blöðum er
bannað að vitna í orð hennar.
Afríska þjóðarráðið gaf út yfir-
lýsingu eftir aftökuna þar sem því
var heitið að lífláti Moloises yrði
hefnt. ANC sagði að aftakan væri
blökkumönnum „hvatning til að
veita óvininum enn þyngri högg
en fyrr og út um allt land“. Ein-
ingarsamtök Afríkuríkja tóku
undir með ANC og bættu því við
að aftakan sýndi „að hvíta minni-
hlutastjórnin í Pretoríu ætlaði sér
ekki að gera neinar raunveru-
legar breytingar á aðskilnaðar-
stefnunni".
Á Vesturlöndum brugðust
ríkisstjórnir hart við aftökunni og
það var álit flestra þeirra að hún
myndi kalla á hertar refsiaðgerðir
gegn Suður-Afríku. Fulltrúar á
bresku Samveldisráðstefnunni
sem nú stendur yfir í Nassau á
Bahamaeyjum sögðu að aftakan
myndi styrkja málstað þeirra sem
krefðust samræmdra refsiað-
gerða en breska stjórnin hefur
barist gegn því að til þess komi.
Laurent Fabius forsætisráð-
herra Frakklands tók þátt í einn-
ar mínútu þögn úti fyrir sendiráði
Suður-Afríku í París í gær. Að
henni liðinni sagði hann: „Þessi
aftaka sýnir glöggt hve algert
skeytingarleysi kynþáttastjórnar-
innar í Pretoríu um mannréttindi
er.“
í Bandaríkjunum sagði Larry
Speakes blaðafulltrúi Hvítahúss-
ins að aftakan myndi auka á
spennuna sem ríkir milli kynþátta
í Suður-Afríku.
Contraskæruliðum hefur nýlega borist 27 miljón dollara aðstoð frá Bandaríkjunum og hafa þeir aukið umsvif sín á
landamærum Hondúras og Costa Rica.
Nicaragua
Astandiö er eðlilegt
Cesar Baez sendiráðsritari Nicaragua í Stokkhólmi í viðtali við
Þjóðviljann: Aðgerðir til varnar gegn öngþveiti í landinu
mannréttinda. Það helsta sem
breyttist var eftirfarandi:
1. Stjórnin hefur áskilið sér rétt
til að flýta í dómskerfinu meðferð
á málum manna sem sannað þyk-
ir að hafi gerst brotlegir við lög.
Þetta er gert í ljósi þess hve
seinvirkt dómskerfið er. En rétt-
ur hins ákærða er í engu skertur,
hann getur eftir sem áður áfrýjað
máli sínu til hæstaréttar. valið sér
verjanda osfrv.
2. Eftir sem áður er öllum
frjálst að ferðast innanlands og
inn og út úr landinu. Hins vegar
hefur stjórnin tekið sér rétt til að
fylgjast með og takmarka ferða-
frelsi einstakra manna sem brotið
hafa lög.
3. Fyrir kosningamar í fyrra
Það vakti nokkra athygli í
fyrradag þegar fréttastofur
skýrðu frá því að mannréttindi
hefðu verið afnumin í Nicarag-
ua. í fréttaskeytum voru talin
upp þau réttindi sem afnumin
voru en engar nánari skýringar
gefnar. Síðan hefur lítið verið í
fréttum frá Nicarauga hjá Reut-
er. Þess vegna slógum við á
þráðinn til sendiráðs Nicarag-
ua í Svíþjóð og spurðum Cesar
Baez sendiráðsritara hvað
væri að gerast í landinu.
„Það sem gerðist var að nokkr-
ar lagagreinar sem fjalla um
mannréttindi voru numdar úr
gildi og aðrar settar í staðinn,
sumar í átt til takmörkunar
Sjórán
Enn glímt við eftirmálin
Washington, Róm og víðar -
Sjóránið á Miðjarðarhafi í síð-
ustu viku virðist ætla að draga
á eftir sér iangan slóða í sam-
skiptum ríkja beggja vegna
Atlantshafsins. Nú er komið á
daginn að litlu munaði að til
vopnaðra átaka kæmi milli ít-
alskra og bandarískra her-
manna á flugvellinum í Nató-
herstöðinni Sigonella á Sikiley
eftir lendingu egypsku farþeg-
aflugvélarinnar sem neydd var
til að lenda þar.
Ljóst er að atburðirnir í síðustu
viku geta haft talsverð áhrif á
samskipti Bandaríkjanna og ftal-
íu. Eftir að flugvélin með palest-
ínsku sjóræningjana fjóra var
lent á Sikiley hrósaði Reagan
forseti ítölum fyrir góða sam-
vinnu. í gær var frá því sagt í frétt-
aþætti bandarísku sjónvarps-
stöðvarinnar CBS að Caspar
Weinberger varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna hefði hringt í kol-
lega sinn Giovanni Spadolini eftir
að egypska flugvélin var lent en
ekki áður en það gerðist eins og
áður hefur verið haldið fram í
Washington. Þetta var það fyrsta
sem ítalska stjórnin fékk að vita
um fyrirætlanir bandaríkja-
manna.
Að sögn CBS óskaði Wein-
berger eftir því við Spadolini að
sjóræningjamir yrðu framseldir
og varð Spadolini við.þeirri ósk.
En á Sikiley gerðist það þegar
bandarískir hermenn ætluðu að
smala farþegum egypsku vélar-
innar um borð í bandaríska her-
flutningavél að ítalskir hermenn
komu til skjalanna og varð harka-
legt orðaskak á milli þeirra og
bandarísku hermannanna. Eftir
nokkurt þóf gáfu bandarísku her-
Caspar Weinberger varnarmálaráðherra Bandaríkjanna útskýrir hvernig
bandarísku herþoturnar fóru í veg fyrir egypsku farþegaþotuna.
mennirnir sig enda kom ekki ann-
að til greina nema þá „vopnuð
átök við bandamenn okkar“ eins
og einn bandarísku hermann-
anna orðaði það í viðtali við CBS.
REUTER
Flogið í óleyfl
Mohamed Abbas, leiðtogi
PLF sem ítalir leyfðu að fara til
Júgóslavíu þrátt fyrir hávær mót-
mæli bandarísku stjórnarinnar,
staðfestir þessa frásögn CBS í
viðtali sem haft var við hann í
júgóslavnesku blaði sl. laugardag
en ekki birt fyrr en í gær. Bætir
Abbas því við að bandarískur
liðsforingi hefði sleppt sér þegar
ítalimir meinuðu honum að flytja
farþegana um borð í flutningavél-
ina. Æpti hann á ítalina að hann
væri vel vopnum búinn og hefði
ma. til umráða 200 orustuþotur,
500 skriðdreka og kjamorku-
vopn. „Við spurðum hvort hon-
Umsjón:
ÞRÖSTUR HARALDSSON
um litist ekki best á að byrja á
kjarnorkuvopnunum,“ sagði
Abbas.
Þegar flogið var með Abbas og
sjóræningjana til Rómar kom
annað fyrir sem orkar tvímælis.
Bettino forsætisráðherra skýrði
agndofa ítölskum þingmönnum
frá því að um sama leyti og vélin
með Abbas og félaga hóf sig á loft
á Sikiley hefði önnur flugvél,
bandarísk æfingavél af gerðinni
T-39, farið í loftið án þess að afla
sér heimildar til flugtaks. Hefði
vélin fylgt hinni vélinni lang-
leiðina til Rómar.
Bandarískir embættismenn
sögðu að skipun um þessa fylgd
hefði ekki komið frá Hvíta hús-
inu né Pentagon heldur bersýni-
lega frá yfirmönnum bandaríska
herliðsins á Sikiley. „Hver sem
tók þessa ákvörðun hefur viljað
ganga úr skugga um að ekki yrði
flogið með þá (palestínumenn-
ina) eitthvað annað," sögðu emb-
ættismennirnir sem ekki vildu
láta nafna sinna getið.
Hver var
hlutur Abbas?
Eins og fram hefur komið í
fréttum hefur Craxi sagt af sér
fyrir hönd stjórnar sinnar eftir að
Lýðveldisflokkurinn undir for-
ystu Spadolinis lét af stuðningi
við stjórnina. Spadolini var óá-
nægður með þvað hvernig Craxi
hélt á málinu, bæði að hann
skyldi ekki framselja sjóræningj-
ana og þó einkum að hann skyldi
leyfa Abbas að fara úr landi.
í áðurnefndu viðtali segist
Abbas ekki hafa átt neinn þátt í
undirbúningi eða framkvæmd
sjóránsins. Einu afskipti hans
hefðu verið að annast milligöngu
þegar samið var um uppgjöf sjó-
ræningjanna. Shimon Peres for-
sætisráðherra ísraels sagði hins
vegar í CBS-þættinum að ísraelsa
leyniþjónustan hefði undir hönd-
um sannanir fyrir því að PLF
undir forystu Abbas hefðu undir-
búið og skipulagt sjóránið. Ekki
vildi Peres svara því hverjar þess-
ar sannanir væru.
Líkið af eina fórnarlambi sjór-
ánsins, bandaríkjamanninum
Leon Klinghofer, var flutt til
Rómar í fyrradag en eftir bráða-
birgðalíkskoðun er ekki hægt að
fullyrða um dánarorsök hans.
var öllum hömlum á frelsi fjöl-
miðla aflétt. Nú hefur verið sett í
lög að fréttir á vissum sviðum
efnahags- og hermála verður að
leggja fyrir stjórnvöld áður en
þær birtast. Að öðru leyti ríkir
óheft fjölmiðlafrelsi og helsta
blað stjórnarandstöðunnar, La
Prensa, kemur út á hverjum degi.
4. í lögum um funda- og verk-
fallsfrelsi hafa verið sett ákvæði
um mótmælagöngur sem gera
skipuleggjendum skylt að til-
kynna yfirvöldum um fyrirhug-
aða gönguleið og eins að áætla
fjölda göngumanna. Auk þess
verða þeir að ábyrgjast tjón á
eignum sem göngumenn kunna
að valda á leiðinni.
Að öðru leyti er allt óbreytt og
líf almennings og atvinnulíf er
með eðlilegum hætti.“
Kirkjan tvískipt
ífréttum ersagtfrá því að blað
á vegum rómversk-kaþólsku
kirkjunnar hafi verið gert upp-
tækt.
„Já, það er rétt. Kaþólska
kirkjan, sem 90% landamanna
aðhyllast, er tvískipt. Flestir
prestar eru jákvæðir í garð bylt-
ingarinnar en sumir erkibiskupar
hafa sýnt stjórninni fjandskap.
Samningaviðræður stjórnvalda
og biskupa hafa staðið yfir og
andrúmsloftið er misgott. Núna
er það slæmt og í vikunni ætluðu
biskuparnir að gefa út blað. Þeim
var bent á að um blaðaútgáfu
giltu ýmis lög og reglur en þeir
ákváðu að hundsa þær. Þess
vegna var blaðið stöðvað. En um
leið og þessar reglur verða hald-
nar mun blaðið koma út.“
- Með hverju réttlœtir stjórnin
þessar lagabreytingar?
„Markmið þeirra er að koma í
veg fyrir að Bandaríkjunum tak-
ist að skapa öngþveiti í landinu og
að einstaklingar geti komið af
stað átökum sem stefnt gætu bylt-
ingunni og öryggi borgaranna í
hættu. En það eru allir frjálsir í
Nicaragua og stjórnin hefur svar-
ið þess eið að standa vörð um
friðhelgi eignarréttarins og and-
legt og pólitískt frelsi.
En baksvið þessara breytinga
er að frá bandarískum hernaðar-
yfirvöldum heyrast nú þær raddir
að það þurfi að þjarma betur að
Nicaragua og beita Condatora-
ríkin auknum þrýstingi. Við höf-
um orðið varir við liðsflutninga á
landamærum Hondúras og Costa
Rica og úti fyrir ströndum lands-
ins eru bandarísk herskip stöðugt
á sveimi. Þá hafa skæruliðamir,
Contras, nýlega fengið aukinn
stuðning frá Bandaríkjunum þeg-
ar stjórnvöld ákváðu að veita
þeim 27 miljón dollara aðstoð.
Þetta er aðalástæðan fyrir því að
ákveðið var að útvíkka neyðará-
standslögin sem ríkja í landinu,"
sagði Cesar Baez.
Laugardagur 19. október 1985 ÞJÓÐVILJiNN — SÍÐA 13