Þjóðviljinn - 31.10.1985, Blaðsíða 4

LEHDARI
Örvadrífa úr kvennasmiðju
Stundum þarf aö gefa mönnum ærlegt spark í
bakhlutann til aö þeir skilji hlutina. Margir þeirra
sem hafa lagt leiö sína í Kvennasmiðjuna sem
lýkur í dag í nýja Seðlabankahúsinu fengu slíkt
spark á viökvæmasta staö, og þaö aö verð-
leikum. Þar geta menn séö svart á hvítu, aö
þrátt fyrir aö menntun og atvinnuþátttaka
kvenna hafi stóraukist á kvennaáratugnum, þá
bera þær enn þann dag í dag ótrúlega lítiö úr
býtum. Þessar upplýsingar æpa á gesti
Kvennasmiðjunnar af veggjum og úr básum,
þar sem fjölbreytilegri sýningu um kjör kvenna
hefur verið komiö fyrir. I þá smiöju heföu allir,
ekki síst stjórnmálaleiötogar og þeir sem semja
um kaup og kjör, verulegt gagn af því aö ganga.
Hvaö vita til dæmis margir, að fyrir dagvinnu
við afgreiðslu- og skrifstofustörf fá konur aö
meðaltali í kringum 21 þúsund krónur á mánuði,
en karlar hins vegar um 30 þúsund krónur?
Þetta er eigi aö síður staöreynd, þótt ótrúleg sé,
og konurnar þyrftu aö meöaltali aö vinna
röskum sjötíu klukkustundum lengur á mánuöi
en karlarnir til aö fá einungis sömu laun! Hvers
konar þjóöfélag er þaö, sem lætur svona líðast,
nánast án þess aö nokkur æmti?
Þegar menn skeggræöa um kvennaáratug-
inn og þaö gagn sem hann hefur gert til að auka
meðvitund um stööu kvenna í þjóðfélaginu, þá
blasir sú nöturlega staöreynd eigi aö síður viö,
að í lok hans fá konur aö meðaltali ekki nema 65
af hundraði af launum karla. En þaö er ná-
kvæmlega sama hlutfall og viö upphaf kvenna-
áratugarins. Karlarnir hafa meö öörum oröum
engu sleppt af forskoti sínu, og það verður að
segjast eins og er, aö þrátt fyrir fagurgalann ber
hvergi á því aö menn reyni af alefli að sameinast
um aö lyfta launum lægstu launahópanna, sem
þó eru fyrst og fremst konur.
Ótrúlega mikilli upplýsingadrífu um launakjör
kvenna er beint skipulega aö skilningarvitum
þeirra sem ganga í smiöjú til þeirra í Seðla-
bankahúsinu. Þær sýna það eitt og sanna, aö
konur sem vinna hin nauðsynlegustu störf eru
gjörsamlega vanmetnar. Eftir 15 ára starf fær
þannig matráðskona án aðstoðarfólks ekki
nema rétt röskar 20 þúsund krónur á mánuði.
Eftir sama starfsaldur ná konur sem hjúkra öldr-
uðum ekki einu sinni 23 þúsundum á mánuði,
og konur sem hafa unnið sama árafjölda viö
þvottahúsastörf fá ekki nema rétt liölega 22
þúsund krónur. Til samanburðar má svo nefna,
að bankastjóri, sem auðvitað er ævinlega karl,
hefur um 100 þúsund krónur á mánuöi eöa
fimmföld laun á viö flestar konur sem fyrr eru
talin. Tæknifræöingur, sem í langflestum tilvik-
um er karl, fær svo næstum því 60 þúsund á
mánuði.
í upphafi kvennaáratugar var nokkur áhersla
lögð á aukna menntun kvenna sem þátt í því að
sækja fram til jafnréttis í launamálum. Sam-
KUPPT OG SKORl
Þjóðviljinn klauf
í Staksteinum Morgunblaösins
á þriðjudaginn voru merkilegar
vangaveltur um stjórnmála-
flokka og örlög Bandalags jafn-
aðarmanna sérstaklega.
Þar segir m.a.: „Prátt fyrir
mikil blaðaskrif, sem hófust að
marki íPjóðviljanum og byggðust
augljóslega á markvissum upplýs-
ingaleka til blaðsins frá óánœgju-
hópum innan bandalagsins, hefur
verið ómögulegt fyrir fólk að fá
botn í það um hvað þessar deilur
hafa snúist“.
Miklir menn erum vér á Þjóð-
vilja að kljúfa stjórnmálaflokk
útí bæ, - en ætli ekki liggi annað
að baki?
Pólitískur
ágreiningur
Það er mikill misskilningur að
ekki sé pólitískur ágreiningur
innan BJ, þó hitt sé einnig rétt, og
hvimleitt, að einkamál spila inní.
En Morgunblaðið segir engu að
síður: „Pessar deilur hafa ekki
snúist um málefni“.
BJ er stofnað einsog brú milli
tveggja hugmyndaheima, - en
þeir eru svo ólíkir, að það þurfti
nánast töframann til að halda því
fram að brúin héldi - og það gat
Vilmundur Gylfason af list sinni.
Og þarafleiðandi var það aðeins
spurning um tíma hvenær brúin
hryndi í fljótið mikla sem iðar
fyrir neðan misheppnaða
stjórnmálaflokka, reiðubúið að
gleypa þá og kaffæra.
Pólitískur ágreingingur innan
BJ hefur verið einkar skýr; ann-
ars vegar er hópur sem vill leggja
mikla áherslu á klassísk markmið
jafnaðarstefnu - og hins vegar er
hópur sem leggur áherslu á „fiff“
í kringum stjórnkerfið og ýmis-
legt sem stundum er kennt við
frjálshyggju. Og hóparnir hafa
bæði innbyrðis og í fjölmiðlum
verið kenndir við þessar áherslur;
jafnaðarmenn og frjálshyggju-
fólk. Það tjóir ekki að loka
augunum fyrir þessari staðreynd:
Það er djúpstæður pólitískur á-
greiningur innan BJ - og per-
sónulega karpið breytir engu þar
Sagan
Staksteinar rifjar upp söguna f
þessu sambandi og segir að marg-
ir flokkar hafi sprottið upp til að
ná til fólks á vinstri kantinum sem
ekki finnist það eiga samleið með
Alþýðuflokki, Alþýðubandalagi
eða Framsóknarflokki.
Nú er engum blöðum um það
að fletta, að Sjálfstæðisflokkur-
inn er mikil breiðfylking borgara-
legra afla, - og að ættingi Þjóð-
viljans, Alþýðubandalagið, hefur
í áranna rás reynt að vera sú sam-
fylking vinstri aflanna sem veitt
gæti hinni borgarlegu breiðfylk-
ingu nokkurt andsvar. Og þannig
hafa flokkar einsog Þjóðvarnar-
flokkurinn og Samtök frjáls-
lyndra og vinstri manna hætt
starfsemi sinni og margir úr þeim
samtökum komið til liðs við Al-
þýðubandalagið. Milli Alþýðu-
bandalagsins og Sjálfstæðis-
flokksins eru væntanlega flokkar
einsog Alþýðuflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn. Hvar er
þá BJ? Annars vegar við Sjálfs-
tæðisflokkinn og hins vegar í
námunda við Alþýðuflokkinn,
Alþýðubandalag, á hinu pólitíska
landakorti. Ef svo er, - þá þarf
víst engan að undra, að BJ sé að
klofna, að það sé pólitískur ág-
reiningur og að í kaupbæti komi
upp persónulegur krytur. Er það
ekki lögmál þegar stofnanir eins-
og stjómmálaflokkar eiga í hlut?
Því miður.
kvæmt þeim upplýsingum sem dynja á gesti
Kvennasmiðjunnar hefur þetta alls ekki gerst.
Konur hafa aö vísu sótt mjög fram á
menntunarsviðinu, og í auknum mæli haslaö
sér velli á heföbundnum karlasviðum. En
jafnréttið viröist samt vera jafn langt undan og
fyrr. Dæmi um þetta var aö finna í upplýsingum
frá náttúrufræöingum Kvennasmiðjunnar. Þar
kom til dæmis fram, aö í 141. launaflokki ríkis-
ins, sem er ofarlega á launasviðinu, þar eru nú
48 karlkyns náttúrufræðingar en ekki nema
tvær konur. Og eini launaflokkurinn þarsem
kvenkyns náttúrufræðingar eru í meirihluta er
auðvitað lægsti flokkurinn.
Þaö er einfaldlega staöreynd einsog sést
best í örvadrífu Kvennasmiöjunnar, aö hefö-
bundin kjarabarátta hefur ekki megnaö aö
minnka bilið milli kynjanna. Innan allra
stjórnmálaflokkanna hefur jafnframt skort næg-
an skilning á alvöru málsins, og meöal annars
af þeim sökum hafa kvennalistar af ýmsu tagi
fagnað góðu gengi. Þaö er í sjálfu sér skiljanleg
þróun, meöan kjarabarátta kvenna gengur ekki
betur en raun ber vitni, aö þær leiti sameigin-
lega nýrra leiða sem vísa burt frá hinum hefð-
bundnu pólitísku leiöum. Hins vegar er ekki jafn
víst, aö uppskeran veröi meiri. Hitt er Ijóst aö
vinstri flokkar veröa að taka sjálfum sér tak og
beita sér af miklu hnitmiðaöra afli til að draga úr
því launaórétti sem í dag er hlutskipti kvenna.
- ÖS
Slegist um
reiturnar?
Morgunblaðið veltir dálítið
fyrir sér hvert þingmenn og kjós-
endur BJ muni fara, eftir að hafa
komist að þeirri niðurstöðu að
stjórnmálasamtökin séu búin að
vera. Morgunblaðið vill skipta
þeim á milli Alþýðuflokksins og
Sjálfstæðisflokksins. Jón Baldvin
hafi verið með tilboð og það sé
þegi ólíklegt að BJarar muni
hugsa sig „vel um áður en þeir
hafna því tilboði alfarið“, afþví
m.a. að í því felist „vissir mögu-
leikar fyrir suma þingmennina til
þess að framlengja pólitískt líf
sitt“. Ekki er nú álitið og virðing-
in fyrir sjálfstæðri skoðun ein-
staklinga mikið.
Á hinn bóginn, segir Mogginn,
er augljóst „að margirþeirra eiga
samleið með Sjálfstœðisflokknum
og raunar má segja það um ein-
staka forystumenn Bandalags
jafnaðarmanna einnig. Þess
vegna er ekki ólíklegt að Sjálf-
stceðisflokkurinn muni þegar
fram ísœkir leggja nokkra áherslu
á að ná til þessa kjósendahóps".
Uppá hvað ætlar Sjálfstæðis-
flokkurinn að bjóða, - vissa
„möguleika fyrir suma þingmenn
til að framlengja pólitískt lífsitt"?
Kapphlaupið er greinilega hafið.
En eigum við ekki að láta BJur-
um eftir þau mannréttindi að ák-
veða sjálfir hvað þeir ætla að
gera, eða hvar þeir skipa sér í
sveitir?
Borgarstjórnar-
framboð
Jóns Baldvins
Staksteinar segir að það hafi
flogið fyrir að kratar geti hugsað
sér Stefán Benediktsson sem
frambjóðanda fyrir flokkinn í
borgarstjórnarkosningarnar. Og
fyrst við erum komin útí orðróm
og kjaftasögur með Morgunblað-
inu, þá hefur heyrst þytur af því
að Jón Baldvin Hannibalsson
leiti nú leiða til að losa sig við
kjarnann úr Alþýðuflokknum í
Reykjavík og hugsi gott til glóð-
arinnar með samstarfi við B J-ara.
Með því að stilla upp mönnum
einsog Stefáni, jafnvel Valgerði
Bjarnadóttur. Þar með komi
hann höggi á Sigurð E. Guð-
mundsson. Hins vegar hafi hon-
um brugðist bogalistin í þessu
einsog svo mörgu í áróð-
ursmálunum að undanförnu:
Valgerður hlæi að þessum mögu-
leika, Stefán sé hugsi - og bramb-
oltið hafi orðið til þess, að Björ-
gvin Guðmundsson sé farinn af
stað aftur og geti vel hugsað sér
að verða Sigurði til styrktar á list-
anum fyrir næstu kosningar. Þar
eru og nefnd til sögunnar Óskar
Hallgrímsson og Jóna Ósk Guðj-
ónsdóttir og fleira gott fólk, sem
orðið er þreytt á Jóni Baldvin. Og
þarmeð skrúfum við fyrir mar-
kvissan lekann úr Alþýðuflok-
knum.... -óg
felODVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar; Árni Bergman, össur Skarphédinsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Garðar
Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Lúövík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, Sigurdór Sigurdórsson, Víðir Sigurðsson, Þór-
unn Sigurðardóttir, Þröstur Haraldsson.
Handrlta- og prófarfcalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndlr: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Otllt: Sævar Guðbjömsson, Garðar Sigvaldason.
Símvarala: Sigrfður Kristjánsdóttir.
Húsmæður: Agústa Þórisdóttir, Ólöf HúnQörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
FramkvæmdastjórI: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvaröardóttir, Magnús Loftsson.
Útbreiðslustjóri: Sigríður Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Asdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson,
Olga Clausen.
Afgreiðslustjórl: Baldur Jónasson.
Afgrelðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Bjömsson.
Utkeyrsla, afgrelðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síöumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiöja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 35 kr.
Sunnudagsblaö: 40 kr.
Áskrift á mánuðl: 400 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 31. október 1985