Þjóðviljinn - 01.12.1985, Qupperneq 5

Indjánar á Eldlandi
SKIPSTJÓRNARMENN ATHUGIÐ!
Það getur valdið mörgum hugarangri og kvíða þegar skip heimilisföðurins er beðið að tilkynna sig strax
til næstu strandstöðvar Landssíma Islands.
REYNSLAN SÝNIR AÐ EKKERT KEMUR í VEG FYRIR SLYS Á SJÓ NEMA
ÁRVEKNI, DÓMGREIND OG KUNNÁTTA SJÓMANNA SJÁLFRA.
ÖRYGGISMÁLANEFND SJÓMANNA
Eldlandið skiptist á milli Chile og Arg-
entínu.
desember 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
Þegar ég dey
hverfur þjóð mfn
Bráðum deyr enn ein þjóð út í
heiminum. í litlum skúr á hjara
veraldar bíður dauðans síðasta
manneskjan sem enn lifir af Ona-
þjóð, sem var önnur tveggja Indj-
ánaþjóða sem byggðu Eldlandið,
eyjaklasa suður af Chile og Arg-
entínu. Þar með er saga þeirrar
þjóðar öll.
Árið 1970 voru enn á lífi átta
manneskjur af þessari frægu
Indjánaþjóð, sem um 9000 ára
skeið hafði lifað af mjög óblíða
náttúru þessa kalda og stor-
mblásna lands. En nú er Enriqu-
eta Varela de Santin ein eftir.
Hún er sjötíu og tveggja ára.
Flökkufólk
Hún man enn frásögur móður
sinnar af lífi fólksins frá því í byrj-
un aldarinnar þegar Onaindjánar
gátu enn lifað af veiðum.
- Þetta var gott og fábrotið líf,
segir hún. Fólkið mitt kom á vet-
urna niður úr fjöllum og til
strandar að veiða sæljón en á
sumrin héldu menn til fjalla að
veiða fugla og gúanaka. Alltaf
vorum við á flakki.
Gúanakar eru lítil suðuramrísk
útgáfa af úlfalda, og þetta dýr
hefur lifað af innrásir gullgrafara,
landnema og olíuleitarmanna á
Eldlandið, sem er allt á stærð við
Danmörku og skiptist milli Chile
og Argentínu. Onaindjánum
tókst hinsvegar ekki að lifa þau
áhlaup af.
Fréttamaður Reuters hefur
þetta hér eftir Ritu Cerballos,
sem er argentínsk og prófessor í
mannfræði:
„Með þessari konu deyr ætt-
bálkurinn út. í næstum því fimm
aldir höfum við limlest Indján-
ana, líkamlega og menningar-
lega. Onaindjánar verða vonandi
viðvörun tii okkar um þörfina
fyrir að vernda þær þjóðir sem
okkur er tamt að kalla náttúru-
börn.”
Sker myndir í tré
Enriqueta Varla býr í Ushuaia,
sem er suðlægasta borg í heimi.
Hún heldur sig mest innan dyra,
því vindar blása kaldir á þessum
slóðum. Hún hefur það helst fyrir
stafni að skera í tré myndir, sem
geyma minningar um líf þjóðar
hennar.
Sjálf er hún aðeins í móðurætt
Onaindjáni, faðir hennar var
spánverji sem dó þegar hún var
fimm ára gömul. En móðir henn-
ar talaði alltaf við hana og fjóra
bræður hennar á Onamáli. Hún
kveðst viss um að hún gæti skilið
málið ef einhver gæti yrt á hana,
en sjálf man hún ekki lengur
hvernig bera á fram orðin.
Móðir mín, segir hún, sagði
okkur systkinunum frá sólguðn-
um og tunglguðnum, en hún var
líka góður kaþólikki.
Enn eru fáeinir Indjánar af
Jaganþjóð á lífi í vesturhluta
Iandsins, sem tilheyrir Chile. En
einnig þeim hefur fækkað hörmu-
lega eftir að þeir komust í sam-
band við hvíta manninn.
Þjóðamorð
Indjánar Eldlands, segir Rita
Ceballos, fórust vegna þess að
þeir voru drepnir í hrönnum af
hinum hvítu landnemum, ef þá
ekki sjúkdómar og brennivín
unnu verkið fyrir aðkomumenn.
Ekki bætti það úr skák að upp á
þá var troðið trúarbrögðum sem
tortímdi þeirra verðmætum og
skildi þá eftir munaðarlausa.
Gamla konan, sem fyrr var
nefnd, man enn frásagnir móður
sinnar af því hvernig hún gekk út í
skóg dag nokkurn og fann þar
limlest lík Indjána, sem hvítir
menn höfðu drepið.
Síðast reyndu Onaindjánar að
koma sér fyrir sem landbúnaðar-
verkamenn á fjórða áratug aldar-
innar. En það gat heldur ekki
gengið. Þeirra sérstæða lífi var
lokið, þótt nokkrir einstaklingar
tórðu enn. „Stofninn var orðinn
útþynntur eins og vatn”, segir
gamla konan.
Nú er allt orðið of seint, segir
hún. En ýmislegt er betra en áður
var. Nú er hægt að komast til
læknis - ég er búin að láta skera
upp á mér augun og ég get að
minnsta kosti séð í kringum
mig...
AB endursagði
Harðbýlt er á Eldlandi en víða tagurt...