Þjóðviljinn - 01.12.1985, Blaðsíða 9

Verklýðshreyfingin
Byrjaði
snemma í
baráttunni
Spjallað við Harald Steinþórsson
sem stendur á tímamótum í dag
I. desember.
Á sextugsafmœli og hœttir
sem framkvœmdastjóri BSRB
Blessaðurvertu, ég varekki
nema barn þegar ég hóf af-
skipti af þessari stéttabaráttu,
sagði HaraldurSteinþórsson
forystumaður í íslenskri verk-
lýðshreyfingu í margaáratugi.
Haraldurersextugurídag, 1.
desember, og læturaf störf-
um sem framkvæmdastjóri
BSRB.
Haraldur hló góðlátlega þegar
ég sýndi honum úrklippu úr Þjóð-
viljanum frá tvítugsafmæli hans
1945, en þess var getið á forsíðu
blaðsins ásamt með afmælisfregn
um föður hans Steinþór Guð-
mundsson. Haraldur var þá orð-
inn forseti Æskulýðsfylkingar-
innar, Steinþór faðir hans var
borgarfulltrúi, síðar varaformað-
ur Sósíalistaflokksins með meiru.
- Stjórnmálaskoðanir mínar og
afstaða í stéttabaráttu mótuðust
meira í þeim miklu átökum sem
voru þá ríkjandi í þjóðfélaginu
heldur en heima hjá mér, þótt
báðir foreldrar mínir hafi haft
brennandi áhuga á þjóðfélags-
málum. Ég man til dæmis eftir að
það hafði gífurleg áhrif á okkur
nokkra kunningja sem vorum að
byrja í menntaskóla, að
heimsækja dreifibréfsmennina í
fangelsið á Skólavörðustíg í árs-
byrjun 1941. Það voru kappamir
Eðvarð Sigurðsson, Hallgrímur
Haligrímsson, Ásgeir Pétursson
og Eggert Þorbjarnarson. Ég
gekk svo í Dagsbrún 1941 og
vann m.a. í kjördeild í kosning-
unum fyrir Sigurð Guðnason og
Eðvarð er þeir sigmðu 1942, - þá
voru nær ævinlega harðar pólit-
ískar kosningar í stéttarfélögun-
um.
- Ég var í leshring í mennta-
skóla, sem var haldinn heima hjá
Birni Th. undir handleiðslu Ein-
ars Olgeirssonar. Þar vom margir
knáir baráttumenn, t.d. Guð-
mundur Árnason, Skúli Norð-
dahl, Ingvar Hallgrímsson og
margir fleiri. Pólitísku andstæð-
ingarnir voru ekki af verri enda-
num, menn einsog Geir Hall-
grímsson og slíkir. Annars vom
þetta allt marklaus bernskubrek.
í víking vestur
- Ég gekk í Æskulýðsfylking-
una þegar ég var 14 ára og var
formaður Æskulýðsfylkingarinn-
ar í Reykjavík 17 ára. Og tæplega
19 ára varð ég forseti Æskulýðs-
fylkingarinnar. Á sumrin vann ég
í verkamannavinnu sem til féll.
Þegar ég var 17 ára lenti ég í því
með öðmm að gera fyrsta kjara-
samninginn, en ekki þann síðasta
á lífsleiðinni. Við vorum í 50
manna vinnuflokki við að leggja
hitaveituna frá Reykjum til
Reykjavíkur og vomm óánægðir
með okkar kjör. Þetta var sumar-
ið 1943 og samningum um bónus-
greiðslur lyktaði með því að við
fengum kjarabætur sem námu
milli 60% og 70%. Ég var þá
strax kominn á kaf í félagsmálin.
- Ég var nokkuð óráðinn að
afloknu stúdentsprófi hvað ég
ætti að taka mér fyrir hendur og
byrjaði af rælni í lögfræðinni. En
sinnti náminu illa, var á kafi í alls
konar félagsmálum og tók loks
boði um að gerast starfsmaður
bæjarins og sjúkrahúsforstöðu-
maður vestur á ísafirði 1946. Þar
hafði Alþýðuflokkurinn verið af-
skaplega voldugur og einráður
um langa hríð. Sósíalistaflokkur-
inn hafði myndað meirihluta með
Sjálfstæðisflokknum 1946. Ég
kunni strax vel við mig fyrir vest-
an. Hins vegar gerist það þó, að
ég er kallaður suður til að gerast
starfsmaður Landnemans, tíma-
ritsins sem Æskulýðsfylkingin gaf
út undir ritstjórn Jónasar Árna-
sonar. En ég kunni aldrei vel við
mig í landspólitíkinni og sótti því
um kennarastöðu vestur á Isa-
firði 1948 og var ráðinn þrátt fyrir
andstöðu skólastjórans, Hanni-
bals Valdimarssonar.
- Kratamir vom miður sín á
þessum ámm fyrir vestan, - af því
að þeir voru að missa tökin í póli-
tíkinni. Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn voru þá stóm
flokkarnir á ísafirði og bæjar-
fulltrúi Sósíalistaflokksins í odda-
stöðu. Kratamir ætluðu að
endurheimta meirihluta sinn í
kosningunum 1950 en í þeim
kosningum var ég kjörinn
bæjarfulltrúi sósíalista. Báðir
flokkarnir vildu mynda meiri-
hluta með Sósíalistaflokknum.
Við ákváðum að halda áfram
samstarfinu við Sjálfstæðisflokk-
inn, þrátt fyrir ágreining um
rekstrarform á togara sem var
verið að kaupa til bæjarins. Sá
ágreiningur var leystur á þann
veg, að atkvæði í bæjarstjórn
skyldu ráða, - og reiknuðum við
þá með að fá samþykkt með
krötunum að bæjarfélagið gerði
skipið út.
Samstarf við
Alþýðuflokkinn
- í þann tíð réði forræði
atvinnutækjanna mjög miklu,
meir en nú er um afstöðu fólks í
pólitíkinni. Sj álfstæðisflokkurinn
hafði hnekkt pólitísku forræði
Alþýðuflokksins yfir atvinnu-
tækjunum og hafði þannig styrkt
pólitíska stöðu sína í bænum.
Þetta voru voldugir menn, sem
fóru fyrir Sjálfstæðisflokknum og
útgerðinni; Sigurður Bjarnason
frá Vigur, Matthías Bjarnason,
Ásberg Sigurðsson og Kjartan
læknir.
- Þegar loks kemur að því að
við eigum að fá okkar skip til
bæjarins einu og hálfu ári eftir að
kosið hafði verið til bæjarstjórn-
ar, er komið þetta erfiða stjórn-
armynstur í landinu, samstjórn
Framsóknarflokks og Sjálfstæð-
isflokks. Sú stjórn gerir sér lítið
fyrir og gerir það að algeru skil-
yrði, að togarinn verði gerður út
af einkaaðilum og bærinn kæmi
þar hvergi nærri. Þessu vildum
Teikning af Haraldi eftir Ólaf Pétursson.
við ekki una - og hófum við sam-
starf við Alþýðuflokkinn þegar
hér var komið sögu í bæjarstjórn-
inni. Myndaðist þar nýr meiri-
hluti og munu þess vera fá dæmi
að skipt sé um meirihluta á miðju
kjörtímabili í stóru bæjarfélagi.
- Þetta samstarf tókst prýðisvel
og hefði ugglaust haldið áfram ef
ekki hefði viljað svo til að flokkur
nokkur bauð fram til bæjar-
stjórnar 1954. Það var Framsókn-
arflokkurinn sem ekki hafði átt
uppá pallborðið til þessa í bæn-
um. Við fengum svipað fylgi og í
kosningunum 1950 en vegna
Framsóknarmannanna misstum
við þá oddaaðstöðu sem við
höfðum áður haft.
- Vestur á ísafirði kynntist ég
konunni minni, Þóru S. Þórðar-
dóttur og giftum við okkur 1948.
Við eigum fjögur börn og átta
barnabörn.
Annars urðu ísafjarðarárin
mér sannkallaður félagslegur há-
skóli en þar voru engin próf, svo
að ég veit ekki hvaða einkunn ís-
firsku félagsmálaprófessoramir
Svanur og Ólafur Ragnar hefðu
gefið mér fyrir frammistöðuna.
Kennarl
í aldarfjórðung
- Við fluttumst suður 1955,
það var aðallega fyrir áeggjan
föður míns, sem orðinn var
ekkjumaður. Ég kenndi við
Gagnfræðaskólann við Vonar-
stræti, eingöngu landsprófsdeild-
um til 1964. Frá 1964 til 1973
kenndi ég svo við Hagaskólann,
þannig að samtals hef ég verið við
kennslu í 25 ár.
- Ég kunni kennslunni mæta
vel, - kenndi stærðfræði sem að-
alfag og get litið sáttur á árangur-
inn. Jú, það er rétt hjá þér, ég hef
kennt fjölmörgum sem seinna
hafa orðið hagfræðingar, stærð-
fræðingar og þekktir raunvís-
indamenn. I guðanna bænum,
ekki biðja mig um nöfn, - ég hef
nefnilega kennt um þrjú þúsund
manns - og flestir voru mér góðir
nemendur og verðir þess að ég
geti þeirra. Þegar ég kom suður
var ég í félagi gagnfræðaskóla-
kennara, en á þessum árum sinnti
ég einnig öðmm félagsmálum.
Þátttaka í
íþrótta-
hreyfingunni
- Jú, ég hef alltaf verið mikill
Framari. Ég keppti með yngri
flokkunum og þurftum við oft að
láta í minni pokann fyrir knatt-
spyrnuköppunum einkum í Val
og KR. Á þessum ámm man ég
vel eftir Álbert, sem var afar
snjall strax sem drengur í fót-
boltanum.
- Á ísafirði tók ég einnig mjög
virkan þátt í íþróttahreyfingunni.
ísfirðingar vora þá einsog
löngum síðar góðir á skíðum og
þarna urðu líka til miklir íþrótt-
agarpar á öðrum sviðum, - ég
nefni til dæmis Guðmund Her-
mannsson kúluvarpara. í knatts-
pymunni vom tvö félög fyrir
vestan, Vestri og Hörður. Það
var ánægjuefni að taka þátt í að
koma á samstarfi í stað deilna
innan ÍBÍ, - íþróttabandalags
ísafjarðar, sem síðan hefur keppt
út á við í knattspyrnu fyrir ísfirð-
inga. Það vom margar gleði-
stundirnar í íþróttalífinu, en það
var ekki eintóm gleði.
- Einhver dapurlegasta lífs-
reynsla sem ég hef gengið í gegn-
um tengdist einmitt íþróttum.
Við höfðum fengið í heimsókn
íþróttafélagið Þór frá Akureyri
og vomm á leið frá Bolungarvík,
þegar við lentum í grjóthrani í
hinni illræmdu Óshlíð. Við vor-
um í rútu og a.m.k. tveggja
faðma bjarg skall á bílnum og
sneiddi hreinlega aftan af hon-
um. Þeir fómst þar tveir og aðrir
tveir stórslösuðust og það var
þungt áfall.
- Þegar ég flyt suður 1955 varð
ég formaður Fram og gegndi þar
formennsku allt til ársins 1960. Á
50 ára afmæli félagsins kom það
því í minn hlut að taka við núver-
andi íþróttasvæði í Safamýri, sem
afhent var af Gunnari Thorodd-
sen, borgarstjóra.
Annars fannst mér alltaf
ánægjulegast starfið með yngri
flokkunum í Fram, en það var
mjög tímafrekt.
BSRB - alvöru
stéttarsamtök
- Við höfðum margir áhuga á
því að BSRB yrði alvöru stéttar-
samtök, en löngum hafði gengið
hægt að sækja mannrétti fyrir
samtökin. í aðildarfélögunum
vom stundum miklar sviptingar
milli hægri og vinstri manna svo-
sem í SFR, - frá árinu 1958 vom
þar á hverju ári harðar kosningar
milli vinstri og hægri manna.
- Alþýðuflokksmaðurinn Sig-
urður Ingimundarson hafði verið
kosinn af vinstri mönnum för-
maður BSRB 1956 og 1958 í
hörkukosningum á móti Sjálf-
stæðismönnum. Hins vegargerist
Sjá opnu
Sunnudagur 1. desember 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9