Þjóðviljinn - 11.12.1985, Blaðsíða 17

HEIMURINN
Nóbelshátíð
Tveir fjarverandi
Sex Nóbelsverðlaun afhent í Osló og Stokkhólmi
Osló — í gær fór Nóbelshátíðin
fram í höfuðborgum tveggja
Norðurlanda. Mesta athygli
vakti hátíðin í Osló þar sem
tveir læknar, annar bandarísk-
ur, hinn sovéskur, veittu við-
töku friðarverðlaunum Nó-
bels. Mótmælendur tóku sér
stöðu á tröppum háskólans
þar sem hátíðin fór fram og
innandyra voru amk. tveir
sendiherrar fjarverandi.
Læknarnir Jevgení Tsjasof og
Bernard Lown veittu verð-
laununum viðtöku fyrir hönd
Samtaka lækna gegn kjarnorku-
vá. í þakkarræðu sinni hvatti
Lown stórveldin til að koma sér
þegar í stað saman um bann við
frekari tilraunum með kjarnork-
uvopn. „Við mótmælum því
grófa siðleysi að hvert og eitt
okkar eigi sífellt yfir höfði tortím-
ingu,“ sagði Lown.
Það var hins vegar sovéskur
kollega hans sem laðaði 2-300
mótmælendur á vettvang. Þeir
vildu ítreka þau mótmæli sem
orðið hafa æ háværari eftir að for-
maður Kristilegra demókrata í
Vestur-Pýskalandi, Heiner
Geissler, sendi norsku Nóbel-
nefndinni bréf í siðasta mánuði
og fordæmdi þá ákvörðun að
veita Tsjasof sem tekið hefði þátt
í ofsóknum sovéskra yfirvalda á
hendur Andrei Sakharof friðar-
verðlaunin. Innandyra birtust
mótmælin í því að sendiherrar
Vestur-Þýskalands og Bandaríkj-
anna voru fjarverandi. Hins veg-
ar mættu flestir ráðherrar norsku
ríkisstjórnarinnar og sendiherrar
allra ríkja Varsjárbandalagsins.
Að ógleymdum Ólafi Noregs-
konungi.
Forseti norsku Nó-
belsnefndarinnar, Egil Aarvik,
sagði í ræðu sinni við athöfnina,
að Samtök lækna gegn kjarnork-
uvá hefðu skapað nýjan sam-
starfsvettvang og nýja hugsun
með því að reyna að brjóta niður
pólitísk landamæri og skapa al-
heimsvilja fyrir friði. Samtökin
telja uþb. 150 þúsund lækna um
víða veröld og hefur þeim fjölgað
um 10 þúsund síðan tilkynnt var
um friðarverðlaunin, hlutfalls-
lega mest í Vestur-Pýskalandi.
í Stokkhólmi aflienti Carl
Gustaf svíakonungur Nóbels-
verðlaunin fyrir bókmenntir,
læknisfræði, eðlisfræði, efna-
fræði og hagfræði. Franski rit-
höfundurinn Claude Simon veitti
viðtöku bókmenntaverðlaunun-
um og vesturþjóðverjinn Klaus
von Klitzing tók við verðlaunun-
um fyrir eðlisfræðistörf. Hin
verðlaunin fóru öll til Bandaríkj-
anna. Franco Modigliani hlaut
hagfræðiverðlaunin, Michael
Brown og Joseph Goldstein
læknisfræðiverðlaunin og Her-
bert Hauptman og Jerome Karle
efnafræðiverðlaunin.
Nóbelsverðlaunin í hverri
grein nema 230 þúsund dollurum
eða tæplega 10 miljónum ís-
lenskra króna.
...Danska þingið samþykkti í gær lög
sem takmarka rétt flóttamanna sem
sækja um pólitískt hæli í Danmörku.
Samkvæmt þeim geta flóttamenn átt
á hættu að þeim verði vísað úr landi
innan tveggja vikna og án þess að
dómstólar fjalli um beiðni þeirra ef
embættismenn telja beiðni þeirra
„greinilega ástæðulausa“. Lögin
voru samþykkt með atkvæðum
stjórnarflokkanna og jafnaðar-
manna...
...Franski látbragðsleikarinn Marcel
Marceau var í gær fluttur til Frakk-
lands frá Moskvu en þar gekkst hann
undir skurðaðgerð vegna blæöandi
magasárs. Marceau sem er 62 ára
gamall leið út af á sviðinu í miðri sýn-
ingu á föstudaginn var...
Og þetta
líka...
...Söguleg réttarrannsókn átti sér
stað nærri Weimar í Þýska alþýðulýð-
veldinu þar sem áður stóðu
Buchenwald-fangabúðirnar. Réttar-
gæslumenn frá báðum þýsku ríkjun-
um komu þá saman til að kynna sér
aðstæður þar sem talið er að leiðtogi
þýskra kommúnista fyrir stríð, Ernst
Thalmann, hafi verið tekinn af lífi
seint í stríðinu. Var þetta liður í réttar-
höldum yfir Wolfgang Otto, 74 ára
gömlum fyrrum SS-manni sem
ákærðurerfyrir þátttöku í aftökunni...
ERLENDAR
FRÉTTIR
haraldsson/R EUIER
...Franska lögreglan telur sig hafa
leyst upp stærsta kókaínhring Frakk-
lands þegar hún handtók fjóra kól-
umbíumenn og tvo menn frá Norður-
Afríku í síðustu viku. Mennirnir voru
með 3,3 kíló af kókaíni í fórum sínum
við handtökuna en forsprakki þeirra
er talinn hafa stjórnað umfangsmiklu
kókaínsmygli frá Kólumbíu til Frakk-
lands í nokkur ár...
Noregur
Willoch slapp með skrekkinn
Osló — Kaare Willoch slapp
með skrekkinn í atkvæða-
greiðslu um fjárlög í norska
Stórþinginu í gær. Tókst hon-
um að fá Framfaraflokkinn
ofan af kröfum sínum um
aukin framlög til íþróttamála
og forðaði stjórn sinni þar með
frá falli — í bili.
Willoch hefur svarið þess eið
að auka ekki ríkisútgjöld en átt í
vök að verjast vegna þess að nái
vinstriflokkarnir og Framfarafl-
okkurinn samstöðu um breyting-
artillögur hefur hann ekki meiri-
hluta á þinginu. Jafnaðarmenn
gerðu harða hríð að fjárlagafr-
umvarpi Willochs við fyrri um-
ræður og tókst að knýja fram
breytingar sem leiddu til 200 milj-
ón króna hækkunar ríkisút-
gjalda.
En þegar frumvarpið kom til
lokaafgreiðslu var stjórnin búin
að strika þessar breytingar út.
Gro Harlem Brundtland leiðtogi
jafnaðarmanna varð æf og sakaði
Willoch urn að sýna þinginu og
lýðræðislegum starfsháttum þess
óvirðingu.
í næstu viku koma fleiri atriði
fjárlagafrumvarpsins til atkvæða-
greiðslu og er ekki víst hvort
stjórnin lifi það af. Ráðgjafar
Willochs telja hann geta beygt
Framfaraflokkinn til hlýðni eins
og gerðist í gær. En formaður
flokksins, Carl Hagen, gaf fylli-
lega í skyn eftir atkvæðagreiðsl-
una í gær að hann myndi greiða
öðruvísi atkvæði í næstu viku.
El Salvador
Bandaríkin æ flæktari í stríðið
Aðstoð Reagans við stjórn Duartes hefur þrefaldast á fimm árum en hernaðaraðstoðin þó mest
Frá því var greint í fréttum
fyrir nokkrum dögum að El
Salvadornefndin á Islandi væri
að hefja fjársöfnun til styrktar
mannúðar- og heilsugæslu-
málum á yfirráðasvæðum
frelsisaflanna í El Salvador.
Þar í landi hefur geisað stríð í
fimm ár og verður sífellt mann-
skæðara jafnframt því sem
friðsamleg lausn hverfur æ
lengra úr sjónmáli.
Bandarísk stjórnvöld flækja sig
æ fastar í stríðsrekstur stjórnar-
innar í E1 Salvador gegn alþýðu
landsins enda telur Reagan for-
seti að í Mið-Ameríku sé nú tek-
ist á um frelsi hins vestræna heims
og þess lýðræðisskipulags sem
þar er við lýði. Þjóðviljanum hef-
ur borist í hendur frásögn út-
varpsstöðvarinnar Radio Venc-
eremos sem frelsisöflin FMLN-
FDR starfrækja af íhlutun
Bandaríkjanna og verður efni
hennar rakið hér á eftir.
Sýndarlýðræði
í því skyni að réttlæta afskipti
sín af gangi stríðsins í E1 Salvador
hefur bandaríska stjórnin komið
því til leiðar að haldnar voru
tvennar kosningar í landinu.
Frelsisöflunum var ekki leyft að
taka þátt í þessum kosningum og
þess vegna eru þær ekki mark-
tækar. Samt sem áður hafa
Bandaríkin notað þær óspart til
að slá ryki í augu alheimsins, íbúa
landsins og síðast en ekki síst
þingmanna í Bandaríkjunum.
En eins og stjórnir yfirleitt er
stjórn Duartes forseta og flokks
hans, Kristilegra demókrata,
dæmd af verkum sínum. Og þau
eru síður en svo til fyrirmyndar.
Efnahagsástandið sem verið hef-
ur bágborið versnar stöðugt,
Á þessu korti af El Salvadorsjást
frelsuðu svæðin skyggð. Það er næst
landamærum Hondúras og fjærst sjó
sem stjórnarherinn hefur reynt að
koma upp svonefndum „víggirtum
þorpum" að víetnamskri fyrirmynd.
mannréttindabrotum fer fjölg-
andi, stríðið nær orðið út í hvern
kima landsins og friðsamleg lausn
hverfur æ lengra úr sjónmáli.
Þeir einu sem Reagan hefur
tekist að blekkja með kosningun-
um virðast vera bandarískir þing-
menn. í það minnsta hafa þeir
lagt blessun sína yfir þreföldun
hernaðar- og efnahagsaðstoðar-
innar við E1 Salvador. Aðstoðin
hefur aukist úr 150 miljónum
dollara árið 1980 í rúmlega 450
miljónir á þessu ári.
Þessar tölur segja þó ekki
nema hálfa söguna því bein hern-
aðaraðstoð hefur aukist talsvert
meir en önnur efnahagsaðstoð.
Hún nemur í ár 128 miljónum
dollara en var 35 miljónir árið
1980. Stærsti pósturinn í aðstoð
Bandaríkj anna við E1 Salvador er
óbein hernaðaraðstoð. Þar eru
155 miljónir dollara í bein fjár-
framlög sem að sjálfsögðu fer að
mestu til hernaðarnota. í þessum
pósti eru einnig framlög til endur-
uppbyggingar mannvirkja sem
eyðilagst hafa af völdum stríðsins
og brottflutnings íbúa frá átaka-
svæðum. Alls fara því þrír af
hverjum fjórum dollurum í beina
og óbeina hernaðaraðstoð.
Þessi hernaðaraðstoð hefur
gert stjórnvöldum í E1 Salvador
kleift að stórefla hernaðarmátt
sinn. Nú eru undir vopnum
41.650 manns en voru aðeins
12.000 í stríðsbyrjun. Og þessir
nýju hermenn eru flestir mun
betur þjálfaðir en áður. Banda-
rískum hernaðarráðgjöfum hefur
fjölgað úr 36 í 200 auk þess sem 8
háttsettir herforingjar eru yfir-
herráði stjórnarhersins innan
handar. Þá hafa þúsundir her-
manna frá E1 Salvador hlotið
þjálfun í æfingabúðum banda-
ríska hersins í Panama og Hond-
úras.
Herinn stórefldur
Stjórnarherinn er líka betur
búinn vopnum en fyrr. Ný og
öflugri handvopn og sprengju-
vörpur hafa leyst eldri vopn af
hólmi og flugherinn hefur eflst til
mikilla muna. Greinilegt er að
mikil áhersla er lögð á að efla
flugherinn því hlutdeild hans í
hernaðaraðstoðinni hækkaði úr
6% í 22% milli áranna 1983 og
1984. Enda er flughernum ætlað
sérstakt hlutverk í stríðsrekstrin-
um sem nú verður greint frá.
Víggirt þorp
Það hefur löngum verið höfuð-
verkur þeirra sem stjórna hefð-
bundnum herjum í slag við skær-
uheri að koma í veg fyrir að skær-
uliðum berist aðstoð frá íbúum
átakasvæðanna, hvort sem það er
matur, aðhlynning eða leynd
fyrir stjórnarhernum. f Víetnam
var tekin upp sú aðferð að hrekja
íbúana í burtu með ógnunum og
hótunum en flytja síðan inn íbúa í
víggirt þorp sem stjórnarherinn
hefur strangar gætur á. Árið 1983
tók stjórnarherinn í E1 Salvador
upp þessa tækni og beitti henni í
tveim héruðum sem næst liggja
frelsuðu svæðunum. Frelsisöflin
brugðust við þessu með endur-
skipulagningu herja sinna og í
byrjun þessa árs var ljóst að áætl-
un CONARA var runnin út í
sandinn.
í febrúarbyrjun var nýrri áætl-
un hleypt af stokkunum með við-
höfn. í munni stjórnarinnar hét
þessi áætlun „félagsleg þróunar-
aðstoð“ en í munni alþýðu
gengur hún undir nafninu „Áætl-
un eittþúsund“. Það nafn er dreg-
ið af því markmiði áætlunarinnar
að leggja höfuðáherslu á þúsund
fátækustu þorpin í tveim héruð-
um landsins þar sem frelsisöflin
njóta hvað mests stuðnings.
Áætlun eittþúsund er að því
leyti svipuð CONARA að ráð-
gert er að koma upp víggirtum
þorpum en nú er ekki látið nægja
að flæma fólkið burt með hótun-
um heldur eru sprengjuflugvélar
látnar „hreinsa til“ á þeim svæð-
um sem taka á fyrir hverju sinni. í
því skyni hefur stjórnarherinn
fengið tvær nýjar vélar af gerð-
inni AC-47 og 7 til viðbótar koma
á næsta ári.
Þessu til viðbótar felur áætlun-
in í sér aukinn stuðning við
áróður stjórnarinnar og þar sem
það dugir ekki til sálfræðilegan
hernað, þe. frekari ógnanir.
Fólkið mun sigra
í frásögn útvarpsstöðvarinnar
segir að frelsisöflin hafi verið fær
um að mæta öllum þeim hernað-
araðgerðum og -aðferðum sem
stjórnarherinn og bandarískur
bakhjarl hann hefur getað hugs-
að upp. „Það eina sem Bandarík-
in eiga óreynt er innrás eigin her-
sveita. En hversu umfangsmikil
sem hún verður mun hún einung-
is verða til þess að framlengja líf-
daga stjórnar kristilegra demó-
krata og auka á þjáningar alþýðu
landsins. Reaganstjórnin mun þó
vafalaust halda til streitu
óbreyttri stefnu og reyna að
knýja fram hernaðarsigur.
Gagnstætt þeirri stefnu hafa bylt-
ingaröflin ávallt reynt að komast
að friðsamlegri lausn til að kom-
ast hjá enn meiri eyðileggingu og
mannfalli. Það merkir þó ekki að
FMLN sé ekki fært um að takast á
við aukinn stríðsrekstur, öðru
nær...“ segir Radio Venceremos
og klykkir út með þessum orðum:
„Eins og í Víetnam mun alþýð-
an fagna sigri að lokum.“
Miðvikudagur 11. desember 1985 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 17