Þjóðviljinn - 21.02.1986, Qupperneq 16

HEIMILIÐ
BAUNASPIRUR
- nokkrir fróðleiksmolar
Fyrir meira en 5000 árum var
gefin út í Kína bók um ýmsar
lækningajurtir. Þar mælir sjáif-
ur keisarinn með baunaspírum
til lækninga á meltingartrufl-
unum, vöðvakrampa og
vandamálum í sambandi við
hár og hörund. Á seinni hluta
16. aldar lýsir Pen Tsao Kang
því í riti um lyfjafræði, hversu
vel spírur dugi gegn bólgum
og gigt og hressi almennt vel
líkamann. í Páfagarði fundust
líka armensk lærdómsrit frá
því á dögum Krists sem lýsa
notkun spíraðs hveitis:
Vœíið hveiti ykkar, svo engill
vatnsins megi komast að því.
Hleypið síðan loftinu að svo en-
gill loftsins geti umfaðmað það.
Geymið það síðan frá sólarupp-
rás til sólarlags, svo að í geislun
sólar geti engill Ijóssins umbreyst
í því.
Baunaspírur innihalda hlut-
fallslega meira magn af alhliða
næringarefnum en flestar fæðu-
tegundir. Samkvæmt Journal of
Ford Science, Vol. 40(1975), bls.
1008-9 innihalda 100 g. af
baunaspírum:
ORKA: 140 KJ
KOLVETNI: 5,5 g.
HVÍTA: 4,3 g
FITA: 0,2 g
TREFJAR: 0,6 g
A-vítamín 20 a.e.
B1-vítamín 0,14 mg
B2-vítamín 0,18 mg
Níasín 1,20 mg
C-vítamín 20,0 mg
E-vítamín 0,10 mg
Járn 1,9 mg
Zink 0,9 mg
Kalk 13,0 mg
Þegar baun drekkur í sig vatn
og byrjar að spíra eru efnakljúfar
náttúrunnar (ensým) vaktir af
svefni og á undursamlegna hátt
skríður spíran út úr bauninni, -
meðganga og fæðing sem tekur
aðeins 3-4 daga. Hliðstæðir efna-
kljúfar stjórna næstum hverri
efnafræðlegri verkun í líkama
okkar. Þeir stjórna t.d. melting-
arkerfinu og sjá um að tengja
næringarefnin í fæðunni við blóð-
kerfið. Ef virka efnakljúfa vantar
í fæðuna getur komið fram
þreytutilfinning og slen hjá fólki.
Jafnvel í hinni bestu fæðu geta
myndast eiturefni sé hún ekki
meðhöndluð á réttan hátt. Þann-
ig fæða veldur auka álagi á líkam-
ann, á meðan náttúruleg fæða
Einar Valur Ingimundarson tók saman þessa fróðleiksmola fyrir Þjóðviljann. Hann er efnaverkfræðingur að mennt en
sneri sér að baunaspírurækt og selur framleiðslu sína til verslana með ágætum árangri. Fyrirtæki hans ber nafnið
Austurlenska ævintýrið! Ljósm.: E.ÓI.
1/2 lítri vatn
matarolía.
1 tsk. karrý
1 tsk. Herbamere salt
matarolía
Laukur og karrý er steikt í
olíunni uns laukurinn linast.
Rækjum bætt í (mega vera frosn-
ar - beint úr pokanum). Steikt
saman og saltað. Hrísgrjónin er
best að hálfsjóða fyrst, hella síð-
an af þeim og bæta út í rækjurétt-
inn. Þetta er soðið saman í 5 mín-
útur. Baunaspírunum er svo bætt
út í og suðan látin koma upp í
hálfa mínutu. Rétturinn er þá til-
búinn.
Ath.: ofsjóðið ekki spírurnar.
Megrunarsalat
250 g ferskar baunaspírur
200 g agúrkur
100 g gulrætur
4-6 msk. súrmjólk eða kotasæla
Saxið agúrkuna, rífið gulræt-
urnar og blandið saman við
súrmjólkina með baunaspírun-
um.
Eggjakaka
1 dl. mjólk
4 egg
1 stk. rauð eða græn paprika
250 g baunaspírur
salt og pipar
skinku og oststrimlar
Þeytið eggin í skál, skerið
paprikuna í strimla og látið út í
hræruna. Hálfsteikið. Bætið svo
spírum, skinku/osti í og lokið
eggjakökunni (snúið henni).
Grænmetissúpa
200 g sveppir (skornir í sneiðar)
2 laukar (saxaðir)
4 kartöflur, skornar í teninga.
250 g baunaspírur
1 paprika
1 smádós tómatþykkni
100 g gulrætur, saxaðar
1 kjötkraftsteningur
salt, timian, chili eftir smekk
eins og spírur auðvelda ferðina í
gegnum hið daglega puð.
Við spírunina er áætlað að
baunin tífaldi næringagildi sitt, ef
spíra er svo kæld getur hún varð-
veitt næringuna í 6-8 daga. Nú á
tímum eru spírur notaðar bæði
hráar í salöt eða hraðsteiktar/
soðnar í ýmsa rétti. Þar sem
baunaspírur eru bæði hitaeininga
snauðar og einstaklega næring-
arríkar hafa þær orðið vinsælar á
vesturlöndum sem megrunar-
fæða. Þekktir megrunarkúrar
gera ráð fýrir spírum í fjölda
rétta. Fyrir forfallna „nartara“
eru baunaspírur himnasending
og börn sem komast upp á lag
með að borða hráar spírur jafna
þeim fyllilega við sælgæti.
í fyrirtækinu Austurlenska
ævintýrið er spírunum pakkað í
plastbakka til að verja þær
hnjaski og halda umhverfi þeirra
sem þrifalegustu. Bakkinn hefur
að geyma að meðaltali 250 g af
baunaspírum, það er því:
Full dagsþörf af c-vítamíni
10-20% af dagsþörf af B-vítamíni
10-15% af dagsþörf af Fe, ZN, Ca.
10% af dagsþörf af auömeltri hvítu.
2% af hitaeiningaþörf dagsins.
Pökkunardagur og síðasti sölu-
dagur eru stimplaðir á pakkann
og ný uppskera fæst jafnan tvisv-
ar í viku. Brögð eru að því að
kaupmenn hirði ekki um að kæla
spírurnar nægilega og hnignar
þessu ágæta grænmeti þá ört.
Sölufélag garðyrkjumanna sér
um dreifinguna og sölu á
baunaspírunum. Á síðasta ári var
framleiðslan 700-1100 kg á mán-
uði og svo virðist að komist fólk á
bragðið skipi baunaspírur fljót-
lega fastan sess á matseðli vik-
unnar.
Hér fylgja nokkrar uppskriftir
sem eiga það sameiginlegt að
vera fljótlegar.
Nokkrar uppskriftir:
Rækjuréttur með spírum
(fyrir fjóra)
2 laukar (smáskornir)
500 g rækjur
250 g baunaspírur
2 dl hrísgrjón (ósoðin)
Steikið lauk, sveppi, gulrætur
og kartöflur í 2-3 mínútur og hell-
ið svo öllu saman nema spírunum
og látið malla í 30 mínútur. Þegar
súpan er soðin eru spírurnar látn-
ar sjóða með í 1-2 mínútur. Súp-
an er borin fram með brauði eða
hrísgrjónum.
16 SIÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 21. febrúar 1986