Þjóðviljinn - 05.04.1986, Síða 9

MENNING
Þeir eiga
nóg
Er ekki furðulegt hvað hljóm-
sveitin okkar getur breyst mikið á
milli tónleika? Eða öllu heldur á
milli stjórnenda?
Stundum hljómar hún vægast
sagt illa og ntaður er næstum von-
laus um að hún eigi nokkurn tím-
ann eftir að ná sér. Svo koma
dagar, að allt gengur sæmilega,
skammlaust og með vissum
„professjónal" lífsleiða, sem er
kannski ekkert betra. En það eru
líka hamingjudagar, þegar hing-
að koma stjórnendur með töfra-
sprota og breyta froskum í prinsa
og prinsessur. Þá verður allt svo
undarlega ljómandi, töfrabirta
yfir öllu og maður fyllist sérstakri
hjartablíðu og öryggiskennd,
sem erfitt er að lýsa.
Hvað hefur skeð? Einhver ó-
kunnur máður frá útlöndum, sem
enginn hefur heyrt eða séð áður,
kemur hér og snýr öllu við á auga-
bragði. Fyrir viku var hljóm-
sveitin forarpollur fullur af svefn-
genglum, draugum. Og nú: allir
glaðvakandi, fullir af ást og um-
hyggju og leggja allt sem þeir eiga
í músíkina. Og þeir eiga nóg.
Þetta virðist ske nokkuð reglu-
bundið annað slagið. Ekki of oft,
því þá færi maður víst að taka
þetta sem sjálfsagðan hlut, og
það má ekki. Heldur ekki alltof
sjaldan, því þá er hætt við að allt
hrykki uppaf og hljómsveit og
áheyrendur hættu að hittast. Er
þetta skipulagt? Ég bara spyr.
Einn þessara hamingju dýrðar-
daga var í fyrradag, þegar Frank
Shipway frá Bretlandi stjórnaði
10. sinfóníu Sjostakovits. Þetta
stórkostlega „komment" á stal-
ínska valdbeitingu, á lífsbaráttu
ljóssins í myrkrinu myrkra, varð
allt í einu^að alíslenskum veru-
leika svo manni varð alls ekki um
Maðurinn og
veruleikinn
Sigurður Þórir Sigurðsson opnar
í dag málverkasýningu í Gallerí
íslensk list.
Myndirnar eru allar gerðar á
síðustu tveimur árum og „fjalla
þær um manninn og þann innri
veruleika sem hann býr við og
hvernig ytri veruleikinn mótar
vitund okkar“ einsog segir í frétt
um sýninguna. Sýning Sigurðar
stendur til 27. apríl og er opin
9-17 virka daga, 14-18 um helgar.
Sigurður er fæddur 1948,
stundaði myndlistarnám við MHÍ
1968-71, og við Listaakademíuna
í Höfn 1974-78. Hann hefur hald-
ið áður einkasýningar víðsvegar.
Shipway
sel. Þetta var á vissan hátt ónota-
legt, líkt og einhver væri að læð-
ast aftan að manni. Það er svo
mikil sorg og biturleiki í þessu
tónverki, að maður á erfitt að
ímynda sér „hamingjusömustu
þjóð heimsins" í miðri atburðar-
ásinni. En þetta var ekkert blöff.
Shipway tókst að hrífa hljómsveit
og okkur sem á hlýddum, upp úr
venjubundnu nótnapúli og sjá
ljósið í listrænu átaki langt ofar
hvunndeginum.
Vissulega má benda á ýmsa
hljóðfæraleikara sem báru af,
vegna þess að 10. Sjostakóvíts er
full af sólótækifærum fyrir blása-
rana, t.d. 1. flautu, 1. óbó, klarin-
ett, fagott og horn og mennirnir í
Sjostakóvits
þessum stöðum eru starfi sínu
vaxnir og vel það. En allir hinir
gáfu lítið eftir, ef nokkuð, og í
stuttu máli má segja, að sjaldan
hafi Sinfóníuhljómsveit Islands
náð slíkum tökum á undirrituð-
um og hefur hún þó oft glatt hans
hjarta, bæði ungt og gamalt.
Þetta vár eftir hlé. A undan
setti Martin Berkofsky kúrsinn í
2. píanókonsert Franz Liszts,
þessum í A dúr. Spenna og einlæg
sannfæring eru höfuðeinkenni á
leik þessa stórpíanista, sem virð-
ist þrátt fyrir ótrúleg átök alltaf
eiga nóg eftir að gefa. Hann
sprengir sig aldrei þó hann spenni
bogann langtum hærra en flestir
þora. Hann skapar andrúmsloft
þar sem allt virðist mögulegt, ör-
uggt og órólegt í senn. Var það
kannski þetta sem hrinti af stað
töfrunum eftir hlé?
Það var reyndar bíó að sjá þá
saman þessa tvo, Shipway og
Berkofsky. Annar stór og næst-
um stirður í hreyfingum, yfirveg-
aður, hinn stuttur, sterkur og
snöggur upp á lagið, hamslaus.
Ég er allsekki að segja að útkom-
an hafi verið nægilega samstillt.
Kannski var hér um of ólíka per-
sónuleika að ræða og vildu báðir
velja sína leið að markinu. En
þeir komust þangað hnífjafnir
sigurvegarar eftir spennandi leik.
Gaman. Gott.
-LÞ
Rithöfundar
Vilja borgun fyrir
disklingana
í nýútkomnu fréttabréfi frá Rithöf-
undasambandinu vekur stjórn
sambandsins athygli á að útgef-
endumerekki heimilt að krefjast
þess að höfundar og þýðendur
skili verki sínu á disklingum. Geri
þeir það sé aðlilegt að útgefend-
ur greiði fyrir þá vinnu laun sem
samsvarar setjaralaunum.
Sigurður Pálsson formaður
sambandsins sagði Þjóðviljanum
að þetta hefði verið tilkynnt að
því tilefni gefnu að útgefandi og
höfundur hefðu lent í rimmu um
skil á disklingi, - hinsvegar væri
verið að semja um þetta efni nú
við endurnýjun á útgáfu- og þýð-
ingarsamningi rithöfunda og út-
gefenda. Hér væri á ferð nýtt
samningsatriði og nokkuð flókið,
- stundum væri handritið hreint
og nær fullbúið til prentunar á
disklingi frá höfundi, stundum
þyrfti að setja textann meira og
minna upp aftur. Rithöfundar
vildu þó setja undir þann leka að
útgefendur komi meginhluta
setningar endurgjaldslaust yfir á
höfunda.
í lok klausunnar í fréttabréfinu
segir að neiti útgefandi að borga
fyrir diskling séu eðlileg viðbrögð
höfunda þau að skila verki sínu í
pappírshandriti eða prentútskrift
einsog samningar kveða nú á urn.
Sigurður sagði orðið títt að
höfundar gengju frá verkum sín-
um á disklinga, - og þeir sem það
gerðu hrósuðu aðferðinni á hvert
reipi. Vonir stæðu til að um þetta
næðist viðunandi samkomulag í
þeim samningaviðræðum rithöf-
unda og útgefenda sem nú standa
yfir.
-m
Kvikmyndir
Hlébarðinn frum-
sýndur í haust
Hin nýja mynd Lárusar Ýmis
Óskarssonar veröurfrumsýnd í
haust, í Svíþjóð, sennilega ísept-
ember. Ekki er enn Ijóst hvenær
myndin kemur til íslands eða í
hvaðabíó.
Lárus Ýmir kom hingað til
páskadvalar frá Svíþjóð og sagði
Þjóðviljanum í stuttu spjalli áður
en hann flaug aftur utan að hann
væri nú að leggja síðustu hönd á
myndina, klippingu væri lokið og
nú unnið að hljóði, þar á meðal
tónlistinni sem Leifur Þórarins-
son semur. Myndin heitir Den
friisne leoparden og er kostuð af
svíum, Sænsku kvikmyndastof-
uninni, og fyrirtækjunum Viking-
Lárus Ýmir.
film, Sonnett og Svensk filmindu-
stri sem er helsti eigandi kvik-
myndahúsa þar í landi. Lárus
gerði fyrstu mynd sína, Den and-
ra dansen, einnig í Svíþjóð.
Nafn sitt dregur nýja myndin af
smásögu Hemingways um snjó-
ana á Kilmanjaro þarsem finnst
helfrosinn hlébarði. Sú saga svíf-
ur yfir vötnum í myndinni (friisen
á sænsku er notað um að vera
frosinn eða vera kalt og um að
vera stirðnaður), - en Hlébarð-
inn gerist að öðru leyti í ótiltek-
inni norðurevrópskri bórg.
..Næsta verkefni sitt sagði Lárus
Ýmir vera sænska sjónvarps-
mynd.
Laugardagur 5. april 1986 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9