Þjóðviljinn - 13.04.1986, Page 14

Chile
Laumuför Miguel Littin
gegn herstjórninni. „Við erum
engir hryðjuverkamenn,“ sögðu
þeir. „Eini hryðjuverkamaður-
inn í Chile er Pinochet...Við ætl-
um að berjast fyrir endurreisn
lýðræðisins. Þegar það er komið
á mun alþýðan ákveða framtíð
sína sjálf...“
Hópurinn bjó dreifður á marga
staði og eitt sinn greip um sig ör-
vænting þegar einn hópurinn
lenti í lögregluaðgerð og var
handtekinn. Þá var leitað til
sendiherra erlends ríkis og hann
fékk mennina lausa. Öðru sinni
var sagt að leyniþjónustan hefði
annan hóp í haldi en eftir nokk-
urra klukkutíma taugaspennu
kom í ljós að fréttin var fölsuð.
Eftir tvo mánuði er tökum lok-
ið og filmurnar allar komnar úr
landi sem og flestir samstarfs-
menn Littins. Hann endar dvöl
sína á því að rita forseta hæsta-
réttar landsins opið bréf þar sem
hann segist hafa komið ólöglega
inn í landið og biður hann um að
koma því til leiðar að hann fái að
búa þar með lögmætum hætti.
„Varðandi sekt mína vísa ég á
myndirnar sem ég hef gert í Chile
og erlendis, þær eru minn glæp-
ur,“ segir hann og bíður svars.
Að sýna veruleikann
Þegar svarið kemur er það
neikvætt og þá er ekki annað að
gera en drífa sig úr landi. Á flug-
vellinum er eins og passaskoðar-
ann gruni eitthvað en hann
sleppir honum samt í gegn. í
leiðinni út í flugvél fann Littin
fyrir sterkri löngun til að snúa aft-
ur og segja honum hver hann
væri. „En ég gekk áfram og leit
ekki aftur.“
Vonandi gefst okkur kostur að
sjá myndina sem út úr þessari
heimsókn kemur. I sjónvarpinu
höfum við oft fengið forsmekk-
inn að því ofbeldi sem ríkir í
landinu. En tilviljanakenndar
fréttamyndir geta ekki sýnt veru-
leikann eins og snjallir kvik-
myndaleikstjórar á borð við Mi-
guel Littin.
—ÞH endursagði
Þekktasti leikstjóri Chile heimsótti œttland sitt ó laun
eftir 12 ór í útlegð
Miguel Littin heitir þekktasti
kvikmyndageröarmaöur
Chile. Á valdatíma Alþýöu-
fylkingarinnar og Allendes
forseta var Littin skipaöur yfir-
maðurChilensku kvikmynd-
astofnunarinnar sem stjórnin
haföi þjóönýtt en eftir að her-
foringjar undir forystu
Augusto Pinochet tóku völdin
hraktist Littin úr landi og hefur
síðan búiðerlendis.
Áður en hann fór í útlegð hafði
honum auðnast að gera tvær
kvikmyndir í fullri lengd, Sjakal-
ann frá Nahueitoro og Fyrir-
heitna landið sem hann lauk
reyndar við á Kúbu. í þeirri síðar-
nefndu lýsir hann skammlífri tii-
raun til að koma á sósíalisma í
Chile á fjórða áratugnum og hafa
margir túlkað myndina sem sam-
líkingu við stjórnartíma Al-
lendes, og jafnframt gagnrýni á
ýmislegt sem betur mátti fara.
Síðan Littin fór frá Chile hefur
hann búið í Mexíkó og á Spáni.
Hann hefur gert þrjár myndir og
var ein þeirra, Alsino og Gamm-
urinn, útnefnd til óskarsverð-
launa sem besta erlenda kvik-
myndin árið 1984. Þessar þrjár
myndir hafa allar verið sýndar á
kvikmyndahátíðum hér á landi.
Miguel Littin: Heimkynni fólks eru
þar sem það fæðist, þar á það vini,
þar ríkir óréttlæti og þar á list þess
erindi.
Þungi nœturinnar
En ástæðan fyrir því að hér er
fjallað um Littin er sú að bráð-
lega getum við átt von á nýrri
kvikmynd frá honum. Sú mynd er
tekin undir hans stjórn í Chile en
þangað fór Littin á fölsuðu veg-
abréfi í fyrrasumar og dvaldist
þar á laun við tökur í tvo mánuði.
Útkoman varð 25 klukkutímar af
hvunndagslífi í Chile og andstöðu
við stjórnvöld.
Littin lýsir þessari ferð í grein í
nýlegu hefti af American Film.
Lfndirbúningur hennar tók
marga mánuði og með í för voru
nokkrir hópar töku- og tækni-
manna frá ýmsum löndum. Hann
lýsir lífi alþýðunnar í höfuðborg-
inni, Santiago, sem hann segir
vera eins og risastórar herbúðir.
„Þegar útgöngubannið nálgast
tæmist borgin á skammri
stundu... Fóik skimar eftir síð-
asta strætó. Stöku bíll ekur hjá á
trylltri ferð. Og svo fellur nóttin á
með öllum sínum þunga og virð-
ist endalaus. Þá ríkir hræðilegur
tómleiki, þá er allt hugsanlegt —
tilviljanakenndar handtökur,
fólk sem hverfur, pyndingar,
hausar fjúka, aftökur, ógn.“
Feluleikur
við lögguna
Þetta ástand festu Littin og fé-
lagar á filmu. Oft reyndist erfitt
að fá fólk til að tjá sig og réði því
bæði ótti við yfirvöld og ekki
síður að það skammaðist sín fyrir
eymdina og niðurlæginguna sem
það mátti þola. Þeir hittu ungt
fólk sem sýndi þeim örin á bakinu
eftir nýlegar pyndingar, börn sem
reyndu að stugga hungrinu burt
með því að anda að sér gufum af
olíu og gúmmíi, eldra fólk sem
vill ekki tala um eymdina en
segir: „Fátæktin er ekki það
versta heldur að geta ekki rætt
um tilfinningar okkar og skoðan-
ir. Það er ekki tilmikils mælstað
fá að gera það, eða hvað finnst
ykkur?“
Allan tímann urðu þeir að gæta
sín á lögreglunni og Littin gat
ekki einu sinni sagt öllum sem
hann vann með sitt rétta nafn.
Þeir voru í stöðugum feluieik en
tókst samt að taka myndir á
nokkrum bannsvæðum. Þeir fóru
að húsi Pablo heitins Neruda
þjóðskálds sem var innsiglað og
hékk á því skilti sem bannaði
heimsóknirog myndatökur. Hús-
ið var umlukið háum vegg sem
elskendur höfðu krotað á þakk-
læti til skáldsins sem hafði kennt
þeim að elskast og innan um var
krot eftir anarkista sem þökkuðu
skáldinu ástina á frelsinu.
í nágrenni kolanámu sem einn-
ig var bannsvæði lentu þeir í lögg-
unni sem heimtaði að fá filmurn-
ar sem þeir höfðu tekið. Þeir voru
viðbúnir og létu lögreglumennina
fá óáteknar filmur sem þeir eyði-
lögðu af mikilli nautn. Réttu
filmurnar voru þá á leið út úr
landinu með bfl.
Handtökur
Og þeir hittu unga menn sem
höfðu tekið upp vopnaða baráttu
Merki rásanna þriggja sem íbúar
ýmissa sveitarfélaga í Danmörku
og Svíþjóð hafa nú aðgang að.
Sjónvarp
Gervihnattasjónvarp vinsœlt í Svíþjóð
Kannanir sýna að sœnska sjónvarpið tapar áhofendum
til gervihnattasjónvarpsins þar sem það er reynt
Gervihnattasjónvarp er mikiö
á dagskrá í nágrannalöndum
okkar. Þeim fjölgar óðum rás-
unum sem boðið er upp á
utan úr geimnum og í Dan-
mörku og Svíþjóð er verið að
gera tilraunir með að leyfa
móttöku á slíkum rásum, rétt
eins og hérheima.
í bænum Borlange norðvestur
af Stokkhólmi hafa 1.300 fjöl-
skyldur haft aðgang að þremur
rásum utan úr geimnum í tvö ár
og fjölmiðlafræðingar hafa fylgst
með áhrifum þess á sjónvarps-
gláp íbúanna. Rannsóknin er
gerð að beiðni sænska ríkisút-
varpsins og niðurstöðurnar hafa
valdið þeim töluverðum áhyggj-
um.
Rásirnar þrjár sem íbúar Bor-
lange fengu heim í stofu voru
Music Box og Sky Channel frá
Englandi og TV-5 frá Frakk-
landi. Eins og nafnið bendir til er
Music Box tónlistarrás sem send-
ir út linnulaust Skonrokk í 18
tíma á sólarhring. Sky Channel er
með kvikmyndir, skemmtiþætti,
íþróttaþætti, barnaþætti og
auglýsingar og sendir út í 16 tíma
á dag. TV-5 sendir út
skemmtiþætti, menningarþætti
og umræðuþætti á frönsku í 3-5
tíma á sólarhring.
Fjölmiðlafræðingurinn Claes
Westrell hefur fylgst með þessu
fólki og borið sjónvarpsgláp þess
saman við tölur um gláp hins
venjulega svía. Niðurstaða hans
er sú að fólkið í Borlange horfi 20
mínútum lengur að jafnaði á dag
en meðalsvíinn. Eins og í afgang-
inum af Svíþjóð horfir tæpur
fjórðungur íbúanna í Borlange
svo til aldrei á sjónvarp. En þeir
sem gera það sitja að meðaltali í
þrjá tíma á dag fyrir framan skjá-
inn. í einn af þessum þremurtím-
um horfa íbúarnir á gervinhnatt-
asjónvarpið.
Það vakti athygli Westrells að
sjónvarpsglápið hefur aukist
mest meðal barna og unglinga.
Börn á aldrinum 9-14 ára í Bor-
lange sitja hálftíma lengur við
skjáinn jafnaldrar þeirra annars
staðar í Svíþjóð og 60% af tíman-
um horfa þau á gervihnattasjón-
varpið. Fimmta hvert barn horfir
aldrei á annað.
Sky Channel ber höfuð og
herðar yfir hinar rásirnar hvað
vinsældir snertir. íbúarnir í Bor-
lange horfa að meðaltali á þá rás í
38 mínútur á dag, á Music Box
horfa þeir í 6 mínútur á dag og á
TV-5 í hálfa mínútu.
Talsmenn sænska sjónvarpsins
hafa af þessu miklar áhyggjur.
Þeir túlka niðurstöðurnar á þann
veg að á sama tíma og sjónvarps-
glápið eykst tapar sænska sjón-
varpið áhorfendum.
Áðrir benda á að könnunin
leiði í ljós að gervihnattasjón-
varpið njóti umtalsverðra vin-
sælda og að áhuginn fari vaxandi,
öfugt við það sem gerst hefur að
undanförnu í Bandaríkjunum þar
sem myndböndin eru að ganga af
kapal- og gervihnattasjónvarpinu
dauðu.
—ÞH/Informatíon
14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINNI Sunnudagur 13. apríl 1986