Þjóðviljinn - 06.07.1986, Blaðsíða 17

ísland
fréttum
Klámbylgja
herjar á landann
Þaö er stutt stórra högga á
milli í heimsfréttunum hvað ís-
land varðar. Fyrst berastfrétt-
ir af Guðmundssonarmálinu
svokallaða út fyrir lands-
steinana og í gær birti Reuter-
fréttastofan fréttapistil af
klámbylgju á íslandi. Þórir
Guðmundsson erskrifaður
fyrir pistlinum.
í pistlinum segir að klámbúllur
spretti upp einsog gorkúlur í höf-
uðborg landsins um þessar mund-
ir og í kjölfar þeirra komi leðju-
glíma og blautbolasamkeppni.
„Klámbylgjan hefur hafið
innreið sína á hinu íhaldssama ís-
landi.“
Þá segir að í hinni hörðu sam-
keppni næturklúbbaeigenda í
höfuðborginni hafi þeir orðið að
bæta slíkum sýningaratriðum á
skemmtanir sínar. Er þætti
veitingahússins Uppi og niðri
gerð sérstök skil. Þessi staður var
áður einkum sóttur af miðaldra
opinberum starfsmönnum og ein-
staka pari en þar kom að eigend-
ur uppgötvuðu aðdráttarafl
klámsins. Nú sækja staðinn aðal-
lega ungir karlmenn, sem virða
fyrir sér nektarsýningar á sviðinu
og þiggja veitingar af gengil-
beinum svo léttklæddum að rétt
nægir til að halda ímyndunara-
flinu vakandi.
Að sögn er þessi klámbylgja
orðin að stór viðskiptum og
auglýsingadálkar dagblaða hafa
opnast fyrir kynlífsauglýsingum.
íslendingar hafa löngum neitað
því að hér væri vændi stundað en
nú má lesa í einkamáladálkum
dagblaða auglýsingar þar sem
ungar stúlkur bjóða blíðu sína
gegn greiða.
Þá er í pistlinum sagt frá
blautbolakeppni og olíuglímu og
að dagblöð hafi sagt frá þessu í
forsíðufréttum.
„Það sem kemur íslendingum
mest á óvart er hversu auðvelt er
fyrir næturklúbbaeigendur að fá
ungt fólk til að taka þátt í þessu.
Allt fram að þessu hafa íhalds-
söm viðhorf, sem skapast hafa af
fámenninu á íslandi komið í veg
fyrir að fólk striplist opinber-
lega.“ Einstaka nektardansmey
var þó flutt inn til að gleðja augu
þeirra sem þyrstir í slíkt.
Skrifstofustúlka í framhalds-
skóla var rekin úr starfi vegna
þátttöku sinnar í nektarsýningum
og nú hafa komið kröfur til lög-
regluyfirvalda að loka þessum
búllum, segir ennfremur í
pistlinum, en lögregluyfirvöld
hafa tekið dræmt í það.
—Sáf/Reuter
Nafn vlkunnar
Aðalatriðið
að vera
mannleaur I
Guðrún Erlendsdóttir, fyrsta konan í emb-
œtti hœstaréttardómara
1. júlí sl. féll eltt af síðustu víajum karlmannanna, en þá skipaði forseti íslands Guðrúnu Erlendsdóttur, hæstaréttarlög-
mann og dósent við Háskóla íslands, íembætti hæstaréttardómara. Guðrún hefur áður setið tímabundið í hæstarétti frá
því í september 1982 til júni 1983.
Guðrún er fædd og uppalin í Reykjavík. Hún er dóttir hjónanna Jóhönnu Vigdísar Sæmundsdóttur og Erlends
Ólafssonar, sjómanns, en þau eru bæði látin.
Guðrún lauk stúdentsprófi frá MR 1956 og embættisprófi í lögfræði frá Háskóla íslands 1961. Árið 1962 fékk hún
réttindisem héraðsdómslögmaður og réttindisem hæstaréttarlögmaður 1967. Á árunum 1961-76 rakhún lögfræðiskrif-
stofu með manni sínum Erni Clausen, hæstaréttarlögmanni.
Árið 1970 hóf Guðrún kennslu við lagadeild Háskólans, fyrst sem stundakennari en varð lektor 1976. Dósent varð hún
árið 1979. Kennir hún sifjarétt og erfðarétt.
Guðrún varð fyrsti formaður jafnréttisráðs 1976-1979 en hafði verið formaður jafnlaunaráðs i 3 ár þar á undan.
Blaðamaður spurði Guðrúnu
hvort þarna væri síðasta vígi
karlanna fallið.
„Nei. Ég fékk reyndar skeyti í
dag þar sem sagt var að nú væri
bara biskupinn eftir en það er
ekki heldur rétt, því enn þá er
engin kona bankastjóri."
Býstu við að það hafi einhverj-
ar breytingar í för með sér í hæst-
arétti að kona setjist í sæti hæsta-
réttardómara?
„Því býst ég ekki við, enda er
dómstarfið ekki þess eðlis að það
skipti sköpum hvers kyns dómar-
arnir eru.“
Hver er ástæðan fyrir því að
kona hefur ekki fyrr verið skipuð
í embætti hæstaréttardómara?
„Það er fyrst núna á síðustu
árum að konur hafa flykkst í laga-
deildina. Það er ekki fyrr en árið
1934 að kona útskrifast sem lög-
fræðingur og ég er fimmta konan
sem útskrifast en það gerðist
1961. Nú eru íslenskir kvenlög-
fræðingar um 100 talsins en flestir
þeirra hafa útskrifast á síðustu tíu
árum. Það er því ekki óeðlilegt að
það sé fyrst nú að kona sé skipuð
sem hæstaréttardómari. Núna
skipa nokkrar konur embætti
borgardómara og héraðsdómara
og ég er sem sagt fyrsti hæstarétt-
ardómarinn."
í Bandaríkjunum eru uppi
miklar deilur um það að lífsvið-
horf dómara hafi áhrif á niður-
stöðu dóma, hvort þeir eru
íhaldssamir eða frjálslyndir.
Heldur þú að það sama gildi hér?
„Það gildir ekki í eins ríkum
mæli hér og í Bandaríkjunum.
Hæstiréttur þar er töluvert frá-
I
brugðin því sem við eigum að
venjast. Hæstiréttur í Bandaríkj-
unum er mun áhrifa meiri en
hæstiréttur hér og hefur mikið
fordæmisgildi. Vitaskuld skiptir
það samt alltaf máli hvaða lífs-
skoðun dómarinn hefur, en þó
alls ekki í jafn ríkum mæli hér á
landi og t.d. í Bandaríkjunum."
Hvaða dóm myndir þú gefa
sjálfri þér, telur þú þig heyra til
íhaldssama hópsins eða ertu
frjálslynd?
„Það er nú erfitt að kveða upp
dóm yfir sjálfum sér. Ætli ég sé
ekki íhaldssöm á sumum sviðum
en frjálslynd á öðrum. Það sem
skiptir mestu máli við dómara-
störf er að vera mannlegur og
hafa enga fordóma.“
—Sáf
1
I
l
1
I
1
LEIDARI
Danahatrið heyrir
sögunni til
Veðurguðirnir léku við hvern sinn fingur þeg-
ar Margfét II drottning af Danmörku og Henrik
prins lentu á Reykjavíkurflugvelli í gær. Var það
vel við hæfi að landið tók brosandi á móti þeim
og slíkt hið sama munu eflaust velflestir lands-
menn gera. Danahatrið margumtalaða er nefni-
lega týnt og tröllum gefið og er það vel.
Þau Margrét og Henrik eru hér í óopinberri
heimsókn og fara aftur til Danmerkur á mánu-
dag. Um helgina munu þau m.a. ferðast til
Vestmannaeyja, skoða sig um í Skaftafelli,
heimsækja Egilsstaði og fara í jeppaferð til
Borgarfjarðar eystri.
Þó heimsóknin sé óopinber munu þau njóta
gestrisni Vigdísar Finnbogadóttur, forseta ís-
lands, á Bessastöðum.
Margrét er fædd á þeim árum þegar ísland
var ennþá hluti af danska konungsveldinu og til
marks um þau tengsl er eitt af nöfnum hennar
hið rammíslenska nafn Þórhildur. Tengsl henn-
ar við ísland munu þó verða enn meiri áður en
langt um líður því Háskóli (slands hefur útnefnt
hana sem heiðursdoktor.
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem Margrét sækir
okkur heim því árið 1973 kom hún hingað í
opinbera heimsókn. Áður höfðu foreldrar henn-
ar Friðrik IX og Ingiríður komið til íslands árið
1956.
Danahatrið loddi lengi við hér á landi eftir að
ísland varð frjálst og fullvalda ríki þó tæpast sé
hægt að segja að mjög djúpt hafi verið á því.
Kenna margir um þeirri söguskoðun sem börn-
um var innprentuð í (slandssögukveri Jónasar
frá Hriflu. í því kveri er nýlenduherrunum
Dönsku lýst sem verstu yfirgangsmönnum.
Söguskýrendur nútímans eru þó á annarri
skoðun. Benda þeir á að framkoma herraþjóð-
arinnar dönsku hafi verið ólíkt betri en annarra
nýlenduþjóða við nýlendur sínar. En vissulega
sveið það lengi að þurfa að lúta erlendum herr-
um, og ekki er að efa að misjafn sauðurinn
slæddist hingað út frá kóngsins Köbenhavn.
Þó öll stjórnarfarsleg tengsl hafi verið slitin við
Danmörk eru tengsl þessara þjóða enn mjög
náin. Enn sem fyrr sækir fjöldi íslenskra ung-
menna menntun sína þangað og koma aftur
upp til íslands með þá strauma sem leika um
þjóðlífið þar. Danmörk er vel í sveit sett hvað
menningarstrauma varðar enda kannski Evr-
ópskust af öllum Norðurlöndunum.
Það kom berlega í Ijós í heimsmeistara-
keppninni að við finnum til samkenndar með
Danskinum þegar vel gengur hjá honum. Það
fór aldrei á milli mála með hverjum meirihluti
þjóðarinnar hélt. Auðvitað danskinum á meðan
að allt lék í lyndi hjá honum. Þegar hann var svo
sleginn út úr keppninni vissi enginn lengur með
hverjum halda skyldi. Landslið Dana var því á
sinn hátt landslið Islendinga. En það var einnig
landslið hinna Norðurlandanna því hvatninga-
hrópin bárust til þeirra frá öllum Norðurlöndun-
um.
í þeim sundraða heimi sem við lifum í þar sem
þjóðum er skipt í austur, vestur, suður og norður
er menningarsvæði Norðurlandanna nokkuð
sér á parti. Hafa íslendingar notið góðs af þessu
samstarfi, sem margir vilja efla enn meir á kom-
andi árum. Það hefur sýnt sig að þegar einni
Norðurlandaþjóðinni vegnar vel þá gleðjast hin-
ar og það hefur líka sýnt sig að þegar hörmung-
ar steðja að þá er það fólk af Norðurlöndunum
sem finnur til mestrar samkenndar og réttir
hjálparhönd. Svo var í Vestmannaeyjagosinu á
sínum tíma, þá voru það Norðurlandabúar sem
ríkulegast studdu við bak okkar og hlutur Dana
var ekki hvað sístur í þeim stuðningi.
Velkomin til íslands.
—Sáf
Sunnudagur 6. júlí 1986 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17