Þjóðviljinn - 04.10.1986, Blaðsíða 13

Núítar
á Grænlandi eiga aö fá aftur hluta
af þeim veiðilöndum sem tekin
voru undir bandaríská herstöðv-
ar árið 1953, að því er segir í til-
kynningu frrá danska utanríkis-
ráðuneytinu sem birt var nú í vik-
unni. Grænlenska héimastjórnin
hafði áður farið fram á að Núítar
sem voru fluttir í ný heimkynni,
þegar bandaríska herstöðin í
Thúle var stækkuð 1953, fengjú
nokkuð fyrir sinn snúð. Þeir lifa
alveg á því að veiða fisk seli, héra
og refi og olli þessi vígbúnaður
þeim nokkrum búsifjum. Nú hefur
verið tilkynnt, að land herstöðv-
anna í Thúle og Syðra Straum-
firði, sem nú er alls 325.000 ha
verði minnkað niður í 166.000 ha.
Atvinnuleysi
í Bandaríkjunum jókst í septemb-
ermánuði í 7 % vinnufærra
manna úr 6,8 % í ágúst. Þessi
hækkun ku nú auka áhyggjur
manna mjög í Bandaríkjunum yfir
efnahagslífi á brauðfótum. Þessi
aukning atvinnuleysis í septemb-
er kemur í kjölfar þriggja mánaða
þar sem atvinnuleysi fór
minnkandi. í Þýskalandi hefur
orðið öfug þróun í september
miðað við Bandaríkin. Atvinnu-
leysi minnkaði úr 8,5 % vinnu-
færra manna í 8,2 %. Nú eru 2,05
menn atvinnulausir í V-
Þýskalandi, samkvæmt niður-
stöðum yfirvalda.
Læknar
eru of margir í flestum löndum
heims. Þessa óvenjulegu fullyrð-
ingu er að finna í nýlegri skýrslu
frá WHO, Alþjóða heilbrigðismál-
astofnuninni sem heyrir undir
Sameinuðu Þjóðirnar. Þar segir
að flest lönd í heiminum hafi of
marga lækna við störf miðað við
þörf eða miðað við það sem þau
hafi efni á. Þá segir einnig í
skýrslunni að læknaskólar víða
um heim verði að fækka nem-
endum. Ekki er þar með sagt að
hvegi sé.þörf fyrir læknana. í
skýrslunni segir að það sé ein-
kennandi um allan heim að lækn-
ar hópist yfirleitt í borgir og þétt-
býlissvæði en í strjálbýlí séu allt
of fáir læknar, þar sem þeirra sé
mest þörf.
Fyrrverandi
vændiskona sagði í gær að hún
hefði rekið vændishús nokkra
metra frá heimili Margaretar
Thatcher, núverandi forsætis-
ráðherra Bretlands. Helen Buck-
ingham heitir konan, hún sagðist
hafa komið sér fyrir í fjölbýlishúsi
svo nálægt heimili Thatcher að
það hefði mátt „spýta þará milli",
eins og Buckingham orðaði það
á alþjóðaþingi vændiskvenna
sem nú er haldið í Brussel í Belg-
íu.
Vasa
maðurinn frægi frá 17. öld sem
var grafinn úr Stokkhólmshöfn
árið 1961, fær nú að hvíla í til-
komumiklu grafhýsi sem kemur
til með að kosta 920 milljónir ís-
lenskra króna, hvorki meira né
minna. Yfirvöld eru með þessari
ákvörðun að koma til móts við
miklar umræður sem orðið hafa í
Svíþjóð um að Vasa gamli „liggi
undir skemmdum".
Finnska
HEIMURINN
Refsiaðgerðir gegn S-Afríku
Bandaríkin í forystu
Reagan Bandaríkjaforseti beið mikinn ósigur þegar Öldungadeild Bandaríkjaþings
ákvað að virða vilja hans að vettugi ogsamþykkja harðar efnahagslegar
refsiaðgerðir gegn S-Afríku. Þrýstingur eykst á Evrópuþjóðir að fylgja á eftir
Erkibiskupinn af S-Afríku, Des-
mond Tutu, sagði í gær að
ákvörðun Öldungadeildar
Bandaríkjaþings í fyrrakvöld
um að leggja harðar efnahags-
legar refsiaðgerðir á S-Afríku, í
trássi við vilja Reagans
Bandaríkjaforseta, væri sið-
ferðileg ákvörðun, hún væri
ekki and S-Afrísk, heldur væri
henni beint gegn kynþáttamis-
rétti og óréttlæti. Sérfræðingar
í S-Afrfku segja að mörg ár
muni líða þar til landið nær aft-
ur upp eðlilegum samskiptum
við umheiminn. Samþykkt
Öldungadeildarinnar þýðir að
ákvæði refsiaðgerðanna eru
orðnar að lögum þar f landi og
ríkisstjórn Reagans verður að
framfylgja þeim, þó hún sé
þeim andsnúin. Samþykktin
fékk stuðning 78 þingmanna,
21 var á móti.
í Brussel sögðu diplómatar hjá
Evrópubandalaginu að ákvörðun
Öldungadeildarinnar muni líkast
til hafa þau áhrif að endurvekja
þrýsting á þjóðir Evrópubanda-
lagsins um harðar aðgerðir gegn
stjórninni í Pretoríu. í Bonn
sagði Friedhelm Ost, talsmaður
v-þýsku ríkisstjórnarinnar, hins
vegar að V-Þýskaland myndi
áfram vera andvígt refsiaðgerð-
um. Svo er einnig með afstöðu
bresku ríkisstjórnarinnar.
Ríkisstjórn Danmerkur gaf út
tilkynningu í gær þar sem niður-
stöðu Öldungadeildar Banda-
ríkjaþings er fagnað. Utanríkis-
ráðherrar Norðurlandanna á-
kváðu á fundi í sumar að fela full-
trúa Dana á allsherjaþingi Sam-
einuðu Þjóðanna, að þrýsta á að
málefni S-Afríku verði tekin upp
á fundum þeirrar stofnunar.
Matthías Á Mathiesen, utanríkis-
ráðherra íslands, sagði í samtali
Reagan Bandaríkjaforseti er líkast til ekki broshýr eftir niðurstöðuna á Banda-
rikjaþingi í fyrradag.
við Þjóðviljann í gær að þessi af-
staða væri óbreytt.
í þeim refsiaðgerðum sem
Öldungadeildin samþykkti, er
m.a. að finna bann við innflutn-
ingi á s-afrísku stáli, járni, kolum
úrani, vefnaðarvörum og land-
búnaðarafurðum. Með sam-
þykktinni er tekið fyrir nýjar
bandarískar fjárfestingar og lán í
S-Afríku. Einnig verður tekið
fyrir flug milli Bandaríkjanna og
S-Afríku. í samþykktinni er einn-
ig að finna ákvæði sem Reagan
kom á í fyrra um bann við innf-
lutningi á s-afrískum Krugerrand
gullpeningum og á útflutningi
bandarískrar kjarnorku- og tölv-
utækni til s-afrísku ríkisstjórnar-
innar og stofnana hennar.
Svartir menn, innan og utan S-
Afríku, hafa fagnað þessari
ákvörðun Öldungadeildar
Bandaríkjaþings. Hvítir S-
Afríkubúar eru hins vegar nær
sameinaðir í fordæmingu þessar-
ar ákvörðunar. Pik Botha, utan-
ríkisráðherra S-Afríku kenndi
um tilfinningasemi og brengluð-
um fréttaflutningi af málefnum S-
Afríku í Bandaríkjunum. Robert
Mugabe, forseti Zimbabwe,
sagði þegar hann frétti af niður-
stöðunni í Bandaríkjunum: „Ég
segi, vel gert Bandaríkjaþjóð".
Atkvæðagreiðslan í Öldunga-
deild Bandaríkjaþings verður til
þess að nú spyrja menn sig
þeirrar spurningar hversu mikil
áhrif hún mun hafa á vald Reag-
ans við mótun endanlegrar utan-
ríkisstefnu Bandaríkjastjórnar
og hvernig honum mun ganga við
að koma fram sinni stefnu. Reag-
an á nú eftir tvö ár sem forseti
Bandaríkjanna. Jafnvel eru
leiddar líkur að því, að þessi
ósigur hans heima fyrir muni hafa
áhrif á stöðu hans í viðræðunum
við Gorbatsjof hér á iandi um
næstu helgi. Meðal þeirra sem
segja þetta er hægrimaðurinn
Howard Phillips, formaður
þrýstihóps í Bandaríkjunum sem
nefnist Caucus. Hann sagði í gær
að niðurstaðan á Bandaríkja-
þingi gæti jafnvel haft áhrif á
stuðning Reagans við Contra
hreyfinguna sem berst gegn
stjórnarhernum í Nicaragua.
ERLENDAR
FRÉTTIR
hjörleífsson/R ELHER
Leiðtogafundurinn/
Bandaríkin
Vilja ekki tiiraunabann
Moskvu - Sovésk yfirvöld eru
vongóð um að samkomulag
náist um bann við tilraunum
með kjarnorkuvopn á fundi
Reagans Bandaríkjaforseta og
Gorbatsjofs Sovétleiðtoga hér
1 á landi í næstu viku. Bandarísk
yfirvöld hafa hins vegar neitað
slíkum hugmyndum.
Það var talsmaður sovéska
utanríkisráðuneytisins, Boris
Pjadisjef, sem kom með yfirlýs-
ingu þessa efnis á fréttamanna-
fund í Moskvu í gær. Hann sagði
að slíku samkomulagi væri
auðvelt að ná „ef pólitískur vilji
og áhugi er fyrir hendi.“
Bandaríkjamenn framkvæmdu
síðast tilraunasprengingu sem
þeir hafa tilkynnt um, 30. sept-
ember síða$tliðinn. Tass frétta-
stofan sovéska gagnrýndi Banda-
ríkjastjórn harðlega i kjölfar til-
raunarinnar.
Larry Speakes, talsmaður
Bandaríkjaforseta svaraði yfir-
lýsingum Sovétmanna á þann veg
í gær að Reagan væri ekki enn
tilbúinn til að skrifa undir samn-
ing um bann við tilraunum með
kjarnorkuvopn. Fyrst þyrfti að
semja um fækkun vopna, síðan
væru Bandaríkjamenn tilbúnir að
semja um bann við tilraunum
með kjarnorkuvopn.
Haiti
Gat í ósonlaginu
Hætta á
krabbameini
í Argentínu
Buenos Aires - Gat það sem
kom árið 1979 á ósonlagið sem
umlykur jörðina, er nú taiið
geta valdið því að geislun ber-
ist frá sól yfir suður hluta Arg-
entínu með þeim afleiðingum
að krabbamein hlýst af.
Það var yfirmaður Veðurfræði-
stofnunar Argentínu, Salvador
Alaimo, sem tilkynnti þetta í
Argentínu í gær. Hann sagði:
„Gatið víkkar stöðugt og við vit-
um ekki hverjar afleiðingarnar
verða fyrir suður hluta Argent-
ínu. Það sem við vitum hins vegar
er að óson lagið er eins konar
skjöldur jarðar gegn útfjólublá-
um geislum sólar, þessir geislar
geta valdið húðkrabbameini,
aðrar rannsóknir hafa sýnt að út-
fjólubláir geislar geta valdið
augnskaða.“
Breskir, sovéskir og banda-
rískir vísindamenn uppgötvuðu
þetta gat árið 1979.
Stjómvöld hóta hervaldi
Namphy hershöfðingi, leiðtogi núverandi stjórnvalda á Haiti, hótar
að beita hervaldi gegn stjórnarandstöðunni
ríkisstjórnin hefur snúið sér til
finnsku knattspyrnugetraunanna
og finnsku áfengisútsölunnar í
því augnamiði að halda verð-
bólgunni niðri. Ríkisstjórnin hefur
farið þess á leit við þessi fyrirtæki
að þau hækki ekki það sem þau
bjóða upp á, slíkt myndi rjúfa
samkomulag sem gert var með
aðilum á vinnumarkaðnum á
þessu ári, svipuðu því sem ís-
lendingar þekkja.
Port-Au-Prince - Leiðtogi nú-
verandi stjórnvalda á Haiti,
Henry Namphy hershöfðingi,
sagði í fyrrakvöld að hersveitir
stjórnvalda myndu „halda
uppi aga“, ef stjórnarandstæð-
ingar gerðu alvöru úr þeirri
hótun sinni að loka skólum
landsins með ofbeldi.
í fréttaskeyti Reuters í gær
sagði að samband 25 stjórnmála-
flokka hafi hótað að halda
skólum lokuðum ef „Þjóðstjórn
(„National Council of Govern-
ment“, CNG) Namphys hers-
höfðingja segir ekki af sér fyrir 6.
október. Namphy kom með yfir-
lýsingu sína í sjónvarpi og útvarpi
í fyrrakvöld og var hún á frönsku
og kreólamáli. Samkvæmt Reut-
er var ræða hans var túlkuð sem
svar við vikulöngum mótmælum
gegn hinum nýju stjórnvöldum
landsins.
Namphy sagði að núverandi
stjórnvöld hefðu tvöfaldað út-
gjöld til menntunar, heilbrigðis-
mála og landbúnaðar frá því hún
tók við völdum eftir flótta Jean
Claude Duvalier og fjölskyldu
hans. Þá nefndi Namphy einnig
hersetu Bandaríkjamanna frá
1915 til 1934 og sagði að hún
hefði leitt til kosninganna 1957
þar sem Duvalier ættin komst til
valda. „Þannig munu hlutirnir
ekki gerast héðan í frá“, sagði
Namphy. „Her landsins hefur
einsett sér að gera skyldu sína,
friður og röð og regla munu
ríkja“, bætti hann við í ræðu
sinni.
Laugardagur 4. október 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13