Þjóðviljinn - 19.12.1986, Qupperneq 19

Gamansaga um
hnignun vinnumórals
Smásaga eftir Nóbelsskáldið Heinrich Böll
Þýðing: Björn Malmquist
í höfn einni á vesturströnd Evr-
ópu liggur fátæklega klæddur
maður og mókir.
Smekklega klæddur ferðamaður
setur nýja filmu í myndavélina til
að festa þessa friðsælu mynd á
filmu; blár himinn, sjórinn grænn
með hvítfextum öldutoppum,
svartur báturinn, rauð derhúfa.
„Klikk“ Einu sinni enn; „Klikk“,
og þar sem allt er gott þegar
þrennt er; „Klikk“.
Kuldalegur, næstum því fjand-
samlegur hávaði myndavélarinn-
ar vekur fiskimanninn af værum
svefni. Hann teygir sig syfjulega
eftir sígarettupakka, en áður en
hann finnur pakkann, rekur
ferðamaðurinn sinn eiginn fram-
an í hann, stingur sígarettunni
reyndar ekki upp í hann, heldur á
milli fingra hans, og í fjórða
skiptið; „klikk“, sem bindur enda
á flausturslega kurteisi ferða-
mannsins.
En vegna hinnar vart merkjan-
legu, ósannanlegu yfirdrifni kurt-
eisinnar hefur myndast vand-
ræðaleg spenna, sem ferðamað-
urinn - hann talar tungu hinna
innfæddu - reynir að ráða bót á,
með því að fitja upp á samtali við
fiskimanninn.
- Þér munið veiða vel í dag.
Fiskimaðurinn hristir höfuðið.
- En mér er sagt að veðrið sé
hagstætt.
Fiskimaðurinn kinkar kolli.
- Þér siglið sem sagt ekki í dag?
Fiskimaðurinn hristir höfuðið,
ókyrrð ferðamannsins vex.
Vissulega er honum annt um vel-
ferð fátæklega klædds mannsins,
en sorg yfir ónotuðu tqkifæri
kvelur hann.
- Ó, yður líður kannski ekki vel?
Loks tekur fiskimaðurinn til
máls. - Mér líður afskaplega vel,
segir hann. - Mér hefur aldrei lið-
ið betur. Hann stendur upp og
teygir sig, eins og hann vilji sýna
hve heilbrigður hann er. - Mér
líður stórkostlega.
Andlitssvipur ferðamannsins lýs-
ir æ meiri óhamingju, hann getur
ekki haldið aftur af spurningunni
sem kvelur hjarta hans.
- En hvers vegna siglið þér þá
ekki?
Svarið kemur stutt og laggott: -
Af því ég sigldi í morgun.
- Var aflinn góður?
- Hann var svo mikill, að ég þarf
ekkiaðsiglaafturútídag. Ikörf-
unni voru fjórir humrar og ég
fékk næstum því tvær tylftir af
makríl í netin.
Fiskimaðurinn, sem nú er endan-
lega vaknaður, reisir sig upp og
klappar ferðamanninum róandi á
axlimar. Andlitssvipur ferða-
mannsins lýsir umhyggju,
reyndar óviðeigandi en þó
átakanlegri.
- Ég hef meira að segja nóg fyrir
morgundaginn og daginn þar á
eftir, segir hann til að róa hinn
ókunna mann. - Viljið þér eina af
mínum?
- Já, takk.
Þeir fá sér sígarettu. í fimmta
skiptið; „Klikk“, sá ókunni sest á
borðstokkinn og hristir höfuðið,
leggur frá sér myndavélina því
hann þarfnast beggja handa til að
leggja áhersiu á mál sitt.
- Eg vil ekki skipta mér af einka-
málum yðar, segir hann, - en
ímyndið yður, að þér færuð tvisv-
ar, þrisvar, jafnvel fjórum sinn-
um út í dag og þér veidduð þrjár,
fjórar, fimm, kannski tíu tylftir af
makríl...ímyndið yður það!
Fiskimaðurinn kinkar kolli.
- Þér mynduð, heldur ferðamað-
urinn áfram, - ekki aðeins sigla í
dag, heldur á morguti og hinn
daginn, já, á hverjum degi sem
færi gæfist, tvisvar, þrisvar, kann-
ski fjórum sinnum. Vitið þér
hvað þá myndi gerast?
Fiskimaðurinn hristir höfuðið.
- í síðasta lagi eftir eitt ár gætuð
þér keypt yður bátsvél, eftir tvö
ár einn bát í viðbót, eftir þrjú til
fjögur ár gætuð þér keypt yður
lítinn kútter; með tveimur bátum
eða kútternum mynduð þér
auðvitað veiða meira - einn dag-
inn hefðuð þér tvo kúttera, þér
gætuð...
Hrifning ferðamannsins slær
hann út af laginu örstutta stund. -
Þér gætuð byggt lítið frystihús, ef
til vill reykhús, seinna meir
niðursuðuverksmiðju, flogið um
í eigin þyrlu, leitað uppi fiskitorf-
ur og leiðbeint bátum yðar í gegn-
um talstöð. Þér gætuð aflað yður
laxveiðiréttinda, opnað veiting-
astað, flutt humarinn milliliða-
laust til Parísar, og þá...
Aftur verður sá ókunni orðlaus af
hrifningu. Hann hristir höfuðið,
búinn að gleyma ánægjunni af
sumarleyfinu, og lítur út yfir
ströndina, þar sem fjörugir fiskar
sprikla í flæðarmálinu.
- Og þá..., segir hann, en aftur
kemur uppnám hans í veg fyrir að
hann geti haldið áfram. Fiski-
maðurinn klappar honum á
bakið, eins og barni sem hefur
svelgst á.
- Hvað þá, spyr hann.
- Þá, segir sá ókunni af hljóðlátri
hrifningu, - þá gætuð þér legið
hér í ró og næði, mókt í sólskininu
og horft út á sjóinn.
- En það er einmitt það sem ég er
að gera, segir fiskimaðurinn. -
Ég sit hér í ró og næði og móki,
það var bara hávaðinn frá yður
sem truflaði mig.
í raun og veru hélt ferðamaður-
inn reynslunni ríkari í burtu, því
áður hélt hann einnig að hann
ynni til þess að einhverntímann
gæti hann hætt að vinna. Það
vottaði ekki lengur fyrir með-
aumkun með fátæklega klædda
manninum, aðeins örlítilli öfund.
góðargíafír
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 19
/HIKUG4RDUR
MIK/D FYRIR L/T/D