Þjóðviljinn - 06.03.1987, Blaðsíða 6

Nú síðast réðst Játvarður í það stórvirki að skrifa sögu Búnaðarskólans í
Olafsdal í Dalasýslu, ásamt ítarlegu nemendatali skólans.
verið sérstakur maður um margt.
Geturðu lýst þeirri mynd sem þú
dregur upp af honum í bókinni?
Hann var leiðtogi af guðs náð
og ástsæll kennari. Brautryðjandi
alhliða framfara í landbúnaði.
Afar fjölhæfur og óhemju dug-
andi. Fórnfús með eindæmum.
Lagði allt í sölurnar fyrir áhuga-
mál sín. Hans líkar fæðast ekki á
hverri öld.
Nú ert þú alinn upp ekki langt
frá Óiafsdai og faðir þinn var einn
af fyrstu nemendum skólans. Get-
ur þú lýst því hvernig Barð-
strendingar og Dalamenn litu á
Torfa á þínum yngri árum? Var
kannski litið á hann sem hálf-
gerða þjóðsagnapersónu?
Ekki á ég þægilegt með það al-
mennt, meðfram fyrir aldurs-
muninn. V ar hálfs árs er Torf i dó.
Get þó fullyrt, að nemendur hans
sem bjuggu í Reykhólasveit, þeir
Þorgeir 'á Höllustöðum og Konr-
áð á Miðjanesi, báru skóla hans
hið besta vitni í verkum sínum,
bæði í búskapnum heima og sem
alhliða forystumenn. Eins hafði
Kristján á Hríshóli gert. Sama
máli gegnir um bændur í Dölum
og á Ströndum, en því kynntist ég
bara eftirá þegar þeir voru orðnir
rosknir og enn seinna. Allur fjöl-
dinn minntist hans, skólans og
heimilisins, með virðingu og allt
að því lotningu. Það er maður að
frétta úr nýjum og nýjum stöðum
enn þann dag í dag.
Heldur þú að starf Torfa og
skóli hans hafi skipt sköpum í ís-
lenskum landbúnaði og e.t.v.
búsetu í einstökum héruðum
landsins?
Já, þar kemst enginn efi að.
Fyrst ollu Ijáirnir byltingu við
sláttinn. Þeir komu 12 árum fyrr
en skólinn. Torfi kenndi í skóla-
num ný vinnubrögð með nýjum
tækjum. Fyrst og mest á jarð-
ræktarsviðinu. Að nota hesta
fyrir vagna, plóga og herfi, að
slétta og að girða tún og veita
vatni á engjar. Vaxtarbroddurinn
var þarna og fyrirmynd fyrir
marga og því fleiri og víðar sem
lengra leið. Áhrifin komu fram
missnemma í héruðum, eftir því
hvert fyrstu nemendurnir fóru.
Skóli Torfa varð öðrum fyrir-
mynd og fordæmið flýtti fyrir að
hinir búnaðarskólarnir voru
stofnaðir, á Hólum 1882, á
Eiðum 1883 og loks á Hvanneyri
1889. Líka varð reyndin sú, að
hann menntaði marga dugandi
barnakennara.
Hitt held ég ekki, að skólinn
hafi breytt búsetu. Alls staðar
vantaði jarðnæði og búið var á
hverju koti og í tvíbýli og marg-
býli á þeim árum.
Nú ert þú orðinn nokkuð af-
kastamikill rithöfundur. Varst þú
alltaf með ritstörfin í bakhönd-
inni hér áður fyrr eða eru ritstörf-
in bein afleiðing af því að þú
misstir snemma líkamlega heilsu?
Ég er ekki viss um þetta. Ég
átti svo sem til að stinga niður
penna eins og sagt er. Það gátu
tæpast kallast ritstörf. Ég skrifað-
ist á við fólk frá því innan við
fermingu. Svo varég nokkuð
frakkur með pennann stundum.
Ekki síst þegar ég var orðinn
oddviti. En það felst mikið í orð-
inu ritstörf. Trúlega er bókiðjan
sem ég ieiddist útí tilkomin af því,
að ég lamaðist og gat ekkert þarf-
ara gert. Ég orða þetta svona í
hálfkæringi.
Hefur notkun þín á ritvinnslu-
tölvunni breytt einhverju þar um
hvernig þú vannst verkið?
Tölvan kom seint til sögunnar
hjá mér. Saga Torfa og skólans
var skrifuð á rafmagnsritvél allt
til enda. Hinsvegar hreinskrifaði
ég nemendatalið á tölvu í endan-
legri gerð og skilaði því á disk-
lingum en ekki á pappír.
Það er framför sem um munar,
að losna við prófarkavillur setj-
aranna. Geta skilað prenttækum
texta frá eigin hendi til að um-
letra og eiga laun setjara fyrir.
Vera þó ekki fyrirmunað með
öllu að laga hann seinna sam-
kvæmt blákópíu. Hvað maður
getur aumkvað þessa útlendu
setjara, sem börðu vonlausum
hausum við steininn ár eftir ár.
Sem betur fer hófst þannig örvita
stríð ekki hér á landi. Vorið 1985
samdi ég á tölvuna nafnaskrá við
Söguna af Sigríði stórráðu. Það
var hreinn og beinn leikur fyrir
mig, samanborið við það að basl-
ast með miðana. Verst að ekki
var tekið á móti henni á disklingi.
Það var aftur á móti gert við
nafnaskrána við Sögu Torfa
Bjarnasonar og Ólafsdalsskóla.
Maður kann sér ekki læti yfir
þeim möguleikum sem rit-
vinnslan býður uppá.
Hefði ég haft tölvuna fyrir þó
ekki væri nema 8 árum, held ég
að ég hefði ekki staðist mátið, en
tekið fyrir tiltekið niðjatal í
Breiðafjarðareyjum, ætt Eggerts
í Hergilsey. Nú er ég of gamall
fyrir þvílfkt stórvirki. Það er
unun að sjá þannig verk verða til
og rekja sig á skjánum, geta bætt
inní hvar sem er og lagfært hvað
sem er og hvenær sem er. Það
hefi ég séð hjá öðrum.
Hins vegar stoppar tækniþró-
i unin varla á núverandi stigi, enda
er farið að segja, að hætt verði að
nota pappír við margvíslegt letur.
Vonandi hverfa bækurnar ekki.
Geturðu sagt mér frá því hvaða
verk þú ætlar að vinna næst?
Nei, hættu nú! Það væri dálag-
legt, að fara að nefna eitthvað
sem enginn vill svo eða þorir að
gefa út.
Þú hefur lengi tekið þátt i
þjóðmálaumræðunni, ekki síst á
síðum Þjóðviljans. Hvað var það
sem mótaði fyrst og fremst pólit-
ískar skoðanir þínar?
Ég gæti best trúað að það sé
ekki síst af eðlisfari manns, sem
það ræðst hvar maður lendir í
þessu pólitíska litrófí. Ég varð
blossandi framsóknarmaður á 13.
árinu við kosningarnar 1927, við
að lesa íhaldsblaðið ísafold og
framsóknarblaðið Tímann.
Hvernig átti annað að vera?
Skynugt og tilfinninganæmt barn
í sveit, en blá skínandi fátækt.
Þetta lá víst í blóðinu, að vera
frekar róttækur. Og svo fannst
mér seinna, að minn ágæti Fram-
sóknarflokkur væri ekki lengur
eins róttækur og mér fannst að
hann ætti að vera. Ég fann mér
samfylgd lengra til vinstri og er
þó enn og verð alltaf af þessum
sveitamannauppruna, róttækur
samvinnumaður á sveitavísu.
Annars er að koma í ljós betur
og betur, að dreifbýlisfólkið
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN
verður að standa saman ofar
flokkunum fyrir sunnan. Það má
ekki við öðru. Því dugir ekki ann-
að. Það sé ég nú á gamals aldri og
það sáu margir á undan mér.
En varðandi flokkapólitíkina.
Mér fyrir mína parta finnst að Al-
þýðubandalagið og Framsókn-
arflokkurinn ættu að koma sér
saman á ný um virka byggða-
stefnu, ekki byggðaflótta eins og
Steingríms af Vestfjörðum. Það
viðsjárverða er, að Framsókn
hefur dregið argasta dám af því
versta hjá Sjálfstæðisflokknum í
þessari stjóm eins og alltaf áður.
Dagskipanin á þeim bæjum er
um nýtt tilbrigði. Frumskóga þar
sem frjálsir verðbréfamarkaðir
okraranna mynda laufþök sem
augu ríkisskattstjóra og ríkissak-
sóknara ná aldrei að skima niður í
gegnum. Hvað þá dómstóllinn
Hæstiréttur, svo sem frægast er
orðið. Þetta bættist ofaná her-
mangssamkrullið að fornu og
nýju og allt það svínarí. Tryllt
markaðsfrjálshyggja gengur í
berhögg við allt pólitískt velsæmi
og alla þj óðfélagssamhj álp. Hef-
ur gert þjóðlífið að mannhættu-
svæði mitt í góðærinu.
Það er svo önnur saga, en mér
hefur aldrei geðjast Alþýðu-
flokkurinn, aldrei. Ég kunni og
kann vel að meta einstöku ein-
staklinga sem em kratar. Annað
væri líka óeðlilegt. Og viður-
kenni að Alþýðuflokkurinn ætti
að vera æskilegur samstarfsflokk-
ur fyrir Alþýðubandalagið. Þá
hugsa ég til Jóhönnu Sigurðar-
dóttur sem ráðherra. Hún er að
sækja sig á þingi. Einnig til Árna
Gunnarssonar og Kjartans Jó-
hannssonar, til dæmis. En nú er
bara sökin sú, að athæfi Jóns
Baldvins er eins og það er, allt á
frj álshyggj usveifina.
Nú er ég kominn út fyrir efnið
sem þú spurðir um. Nær er að
segja mína innstu og helgustu
pólitísku skoðun. Hún er sú, að
nú sé þjóðinni brýnast að halda
vöku sinni gagnvart hersetunni.
Leynt og ljóst er reynt að sam-
sama herinn þjóðinni með hvers-
kyns atferli og áróðri. Hersetan
má ekki verða varanleg. Má ekki
stinga íslenskt þjóðerni, efnahag
og menningu svefnþorni, eins og
hið erlenda stórveldi og her-
mangarar þess ætla sér leynt og
ljóst. Hernum er ofaukið á landi
hér, hversu mjög sem öðru er
haldið fram. Hann er óvelkom-
inn, óeðlilegur, óþolandi að-
skotahlutur. Er eins og hvert
annað meinvarp hvar sem hann
er í landinu, sjúkdómur í þjóðlíf-
inu, sem læknast með því móti
einu, að hann hverfi á burt. Ég
vildi lifa þann dag.
AUGLÝSING
, um deiliskipulag
í Hafnarfirði
Samkvæmt ákvörðun skipulagsstjórnar ríkis-
ins með vísan til 17. gr. skipulagslaga nr. 19/
1964 er lýst eftir athugasemdum við tillögu að
deiliskipulagi í Hafnarfirði (Hvammar - B.
reitur). Tillaga er gerð að fjölbýlis-, raðhúsa-
og einbýlishúsabyggð við Fagrahvamm og
Suðurhvamm.
Tillagan ásamt greinargerð liggur frammi á
skrifstofu bæjarverkfræðings að Strandgötu 6,
Hafnarfirði, frá 6. mars til 22. apríl 1987.
Athugasemdum við skipulagstillöguna skal
skila til bæjarstjórans í Hafnarfirði fyrir 7. maí
1987 og skulu þær vera skriflegar. Þeir sem
ekki gera athugasemdir innan tilskilins frests,
teljast samþykkir tillögunni.
Hafnarfirði, 5. mars 1987.
Skipulagsstjóri ríkisins.
Bæjarstjórinn í Hafnarfirði.
Eiginmaður minn
Guðmundur Breiðfjörð Jóhannsson
andaðist 4. mars á Borgarspítaia
Mínerva Hafliðadóttir
Bjarki Bjarnason.
AUGLÝSING
| um breytingu á deili-
skipulagi í Hafnarfirði

Samkvæmt ákvörðun skipulagsstjórnar ríkis-
ins með vísan til 17. gr. skipulagslaga nr. 19/
1964 er lýst eftir athugasemdum við breyting-
atillögu að deiliskipulagi í Hafnarfirði (Víðistað-
asvæði). Breytingartillagan tekur til landnotk-
unar (staðsetningar lóða fyrir dagvistunar-
stofnun, félagsmiðstöð, skólagarða og tjald-
stæði), stígakerfis og aðkomu að Víðistaða-
kirkju frá Hraunbrún.
Tillagan ásamt greinargerð liggur frammi á
skrifstofu bæjarverkfræðings að Strandgötu 6,
Hafnarfirði, frá 6. mars til 22. apríl 1987.
Athugasemdum við skipulagstillöguna skal
skila til bæjarstjórans í Hafnarfirði fyrir 7. maí
1987 og skulu þær vera skriflegar. Þeir sem
ekki gera athugasemdir innan tilskilins frests,
teljast samþykkir tillögunni.
Sérstakur kynningarfundur verður auglýstur
síðar.
Hafnarfirði, 5. mars 1987.
Skipulagsstjóri ríkisins.
Bæjarstjórinn í Hafnarfirði.
Auglýsið í Þjóðviljanum