Þjóðviljinn - 19.06.1987, Blaðsíða 3

Sjómannasamtökin
Mótmæla
Dounray
Stjórnir Farmanna- og fiski-
mannasambandsins og Sjó-
mannasambands íslands hafa
sent frá sér harðorð mótmæli
vegna fyrirhugaðrar byggingar
endurvinnslustöðvar fyrir kjarn-
orkuúrgang við Dounray í Skot-
landi.
Stjórnirnar fullyrða að starf-
semi stöðvarinnar í Dounray geti
teflt í tvísýnu öllum starfsgrein-
um sjávarútvegs allra þjóða sem
byggja afkomu sína á náttúru-
auðæfum NA-Atlantshafsins,
þar á meðal auðvitað íslendinga.
Rætt hefur verið um að stöðin í
Skotlandi geti séð um endur-
vinnslu á úrgangi frá öllum kjarn-
orkuverum í V-Evrópu og hafa
fjölmargar þjóðir lýst yfir áhyggj-
um sínum vegna mengunarhættu
sem myndi verða þessari starf-
semi samfara. -gg
FRETTIR
Krítarkortaskattur
Bitnar á þeim verst settu
Einar S. Einarsson hjá Visa: Mjög óvenjuleg skattheimta, hvergi heyrt um slíkt annarsstaðar.
lslendingar nota krítarkort oftar og meira en aðrar þjóðir, - kort hér um 100 þúsund
H
ugsaniegur krítarkorta-
skattur á Islandi mundi verða
einsdæmi meðal þeirra þjóða sem
nýta sér þennan greiðslumáta.
Þennan skatt hefur borið á góma
sem fjáröflunarleið í stjórnarm-
yndunarviðræðunum og er sam-
kvæmt lauslegum fréttum talið að
um 2 prósent skattur á úttekt
færði ríkissjóði kringum 150
milljónir til áramóta.
Einar S. Einarsson fram-
kvæmdastjóri helsta krítarkorta-
fyrirtækisins, Visa-ísland, segist
ekki hafa heyrt af slíkum skatti
neinsstaðar í Visa-kerfinu, „og ég
tel þetta mjög langt gengið, ef
ríkisstjórn ætlar að fara að skatt-
Skógrœkt
10 miljónir
skógarstyrk
Bjartmar Sveinbjörnsson prófessor viðAlaska-
háskóla vinnur að ítarlegum rannsóknum á
skógarmörkum íSvíþjóð ogAlaska. Einnigmeð
rannsóknir í Fnjóskadal og við Hallormsstað
I
jartmar Sveinbjörnsson próf-
essor í líffræði við Alaska-
Borgaraflokkurinn
Aðalfundur
í haust
Þórir Lárusson,
fyrrverandi formaður
Varðar, kosinn
formaður
kjördœmafélags
Borgaraflokksins í
Reykjavík. Þórir: Ekki
plássfyrirmigí
Sjálfstœðisflokknum
gf* órir Lárussoti, fyrrverandi
m formaður Varðar, var kjör-
inn formaður kjördæmafélags
Borgaraflokksins í Reykjavík á
fundi sl. mánudagskvöld. Hátt á
annað hundrað manns mætti á
fundinn. Áður hafði verið stofn-
að kjördæmafélag á Reykjanesi.
Halldór Pálsson er formaður
þess. I sumar er svo ætlunin að
stofna slfk félög um allt land og
halda aðalfund Borgaraflokksins
í september.
Þórir sagði við Þjóðviljann að
hann hefði áður tekið virkan þátt
í starfi Sjálfstæðisflokksins og
m.a. verið formaður Varðar í tvö
ár upp úr 1980. Hann hefði hins-
vegar komist að því að það væri
ekki beint pláss fyrir hann í
flokknum. „Eg var orðinn mjög
óánægður og gekk því strax til
liðs við Borgaraflokkinn þegar
hann var stofnaður.
Þórir sagði að á fundinum
hefði komið fram almenn ó-
ánægja með hversu lengi þeir
menn hefðu haft umboðið sem nú
væru að reyná að mynda stjórn.
Þá tilkynnti Albert Guðmunds-
son að hann hefði mótmælt því
við forseta íslands hversu lengi
þessi starfsstjórn sæti.
Auk Þóris, sem var einróma
kjörinn formaður, voru fjórtán
manns kjörnir í stjórn kjördæma-
félagsins. Jóhann Albertsson,
Guðmundssonar, hlaut bestu
kosninguna. -Sáf
háskólann í Anchorage, hefur
fengið úthlutað 10 miljóna króna
styrk úr bandaríska vísinda-
sjóðnum, National Science Fo-
undation, til rannsóknar á
skógarmörkum í Svíþjóð og Al-
aska.
Rannsóknirnar munu taka
þrjú ár og byggja á niðurstöðum
fyrri rannsókna í sænska Lapp-
landi en Bjartmar starfaði í þrjú
ár hjá sænsku Vísindaakademí-
unni áður hann tók við prófess-
orsstöðunni við Alaskahá-
skólann.
Megintilgangur rannsóknanna
er að athuga hversu algengt sé að
köfnunarefni takmarki trjávöxt
við skógarmörkin, af hverju þessi
köfnunarefnisskortur stafar og
hvernig köfnunarefnisáburður
eykur birkivöxtinn.
Vísindasjóður íslands hefur
kostað hluta af birkirannsóknum
Bjartmars í Lapplandi og sjóður-
leggja greiðslur ofaná skatt á
tekjur, skatt á eignir og skatt á
neyslu, sem er söluskatturinn".
Krítarkort á íslandi eru um 100
þúsund, samkvæmt ágiskunum
manna í krítarkortafyrirtækjun-
um Visa og Euro, en auðvitað
ekki öll „virk“. Skiptingin er
þannig milli fyrirtækjanna að
Visa hefur 70-75% markaðshlut-
deildar, Euro 25-30. Samanburð-
ur við hliðstæð erlend fyrirtæki
sýnir að notkun kortanna er al-
mennari hér en víðast erlendis.
íslenskir korthafar nota kortin að
meðaltali um tíu sinnum á mán-
uði, en erlendis yfirleitt 3-4 sinn-
um, og meðalúttekt á kort er um
þrefalt hærri hér en algengast er
erlendis.
f báðum krítarkortafyrirtækj-
unum telja menn víst að skattur
drægi úr viðskiptum, en hversu
mikið vilja menn ekki spá um.
„Mér sýnist að skatturinn mundi
bitna helst á þeim sem verst eru
settir,“ sagði Einar S. Einarssoní
gær, „láglaunafólki og húsbyggj-
endum til dæmis, sem nú velta sér
áfram á krítarkortinu, og geta
ekki breytt sínum fjármálum á
skömmum tíma. Þeir sem rýmri
hafa fjárráð geta betur forðast
skattinn."
Krítarkortafyrirtækin inn-
heimta þjónustugjöld hjá kaup-
mönnum. Visa fær 1-1,5% hjá
matvörukaupmönnum, 2-3%
annarsstaðar, og telja margir að
krítarkortaviðskiptin hafi hækk-
að vöruverð á landinu, bæði til
korthafa og kortlausra. „Það er
ekkert óeðlilegt að huga að að-
gerðum á því sviði,“ sagði einn
yfirmanna krítarkortafyrirtækis
við Þjóðviljann, „en þessi skattur
kemur engum vel nema ríkis-
sjóði. Hann hjálpar hvorki kaup-
mönnum, fyrirtækjunum, kort-
höfum né öðrum neytendum."
inn hefur nú einnig veitt honum
styrk til að kanna mikilvægi
köfnunarefnis við skógarmörkin í
Fnjóskadal og við Hallormsstað.
Bjartmar er sonur hjónanna
Sveinbjörns Markússonar fyrr-
verandi yfirkennara við Austur-
bæjarskólann og Önnu Jónsdótt-
ur. Hann er kvæntur Halldóru
Gunnarsdóttur.
Krítarkortareikningarnir hrannast upp i bönkunum þegar kaupmenn skila af
sér rétt eftir miðjan mánuð. Hér er Anne Marie í Landsbankanum að flokka
og reikna (Mynd: Ari)
OECD-skýrslan
Þungur áfellisdómur á Þorstein
Varað við hallarekstri ríkissjóðs. Lágmark að upphaflegu markmiði fjárlaga sé náð. Hallinn nú um
helmingi meiri en gert var ráðfyrir. Aðgerðir vegna kjarasamninga mega ekki auka hallann á ríkissjóði
r
I
gær var birt í París skýrsla
Efnahagssamvinnu- og þróun-
arstofnunarinnar OECD, um ís-
lensk efnahagsmál 1986-87.
Skýrslan er þungur áfellisdómur
yfir Ijármálastjórn ríkisstjórnar-
innar og varað er alvarlega við
hallarekstri ríkissjóðs.
í lokakafla skýrslunnar eru
dregnar saman helstu niðurstöð-
ur. Þar segir m.a.: „Þrátt fyrir
hagstæð skilyrði á síðustu
tveimur árum hefur ekki dregið
úr hallarekstri ríkissjóðs. Því má
reyndar halda fram að hallinn í
jafnvægisástandi sé mun meiri,
þar sem aukin umsvif að undan-
förnu hafa fært ríkissjóði auknar
tekjur. Af þessum sökum er afar
brýnt, að upphaflegum markmið-
um fjárlaga fyrir 1987 sé náð. Við
núverandi aðstæður er þetta
raunar lágmarksskilyrði.“
Einsog komið hefur frarn þá
var upphaflega gert ráð fyrir tæp-
um þriggja milljarða halla á fjár-
lögum en hallinn var kominn yfir
fimm milljarða króna áður en síð-
ustu fréttir af landbúnaðarvand-
anum bárust, sem stækka gatið
upp undir sex milljarða króna,
þrátt fyrir verulega aukningu
tekna ríkissjóðs.
í stjórnarmyndunarviðræðun-
um að undanförnu hafa kratar og
framsókn þráttað við íhaldið um
hvort mæta eigi þessum vanda
með efnahagsaðgerðum sem
skaffa ríkissjóði fjármagn upp á
um milljarð króna. Einsog sjá má
á þessu nægir það engan veginn
til svo lágmarksskilyrðunum,
sem talað er um í OECD-
skýrslunni, sé náð.
í skýrslunni segir að aðgerðir í
ríkisfjármálum, sem eigi að
stuðla að hófsömum kjarasantn-
ingum, séu aðeins réttlætanlegar,
að þær auki ekki hallann á ríkis-
sjóði. Ríkisstjórnin ákvað hins-
vegar að mæta síðustu kjara-
samningum með innlendum lán-
tökum og þar er kominn hluti af
skýringunni á hallarekstrinum.
Alþýðusambandið lagði til við
gerð síðustu samninga að aðgerð-
ir ríkisins yrðu fjármagnaðar með
stóreignaskatti og skatti á banka
og þjónustu. Þessar hugmyndir
náðu ekki fram að ganga vegna
andstöðu Þorsteins Pálssonar,
þrátt fyrir að VSÍ væri tilbúið að
fallast á þær.
Skýrsluhöfundar benda á að
efnahagsframvindan síðustu tvö
ár hafi verið um margt hagstæðari
en gert var ráð fyrir og þakka það
óvenju hagstæðum innri og ytri
skilyrðum; auknum fiskafla,
lækkun vaxta á alþjóðapening-
amarkaði og mikilli viðskiptakj-
arabót vegna lækkunar olíuverðs
og hækkunar fiskverðs.
Stjórnvöld eru aftur á móti vöruð
við því að treysta á að ytri aðstæð-
ur verði jafn hagstæðar í framtíð-
inni.
„Það væri óráðlegt að reikna
með að alþjóðlegar aðstæður
héldu áfram að vera jafn hag-
stæðar og undanfarin tvö ár. Þótt
nokkuð hafi áunnist í því að efla
nýjar undirstöðugreinar, er at-
vinnulíf íslendinga fremur fáb-
reytilegt og svigrúm til að renna
fleiri stoðum undir það takmark-
að. Af þessum sökum er íslensku
efnahagslífi nokkur hætta búin af
ytri áföllum. Frekara gengisfall
dollarans, lækkun fiskverðs, afia-
brestur, lítill hagvöxtur í heimin-
um eða hækkun alþjóðlegra vax-
ta, gætu haft alvarlegar afleiðing-
ar fyrir hagvöxt og viðskipta-
jöfnuð íslendinga. Þetta gæti
orðið til þess, að erlendar skuldir
í heild, þ.e. bæði einkaaðila og
hins opinbera, sem nú nema um
50% af þjóðarframleiðslu, færu
úr böndunum. Því er brýnt, að
stefnumörkun í efnahagsmálum
miði að sem mestum stöðug-
leika.“
-Sáf
Föstudagur 19. júní 1987 ÞJÓÐVILJINN - S(ÐA 3