Þjóðviljinn - 19.06.1987, Blaðsíða 10

Þótt Jacques Chirac forsætisráðherra og Francois Mitterrand forseta greini á um ýms stórmál þá eru þeir báðir áfram um áframhaldandi kjarnvæðingu Frakklands.
Frakkland
Kjamorkuandstæöingar
rísa úr öskustónni
Valdataka sósíalista árið 1981 og stuðningurþeirra við áframhaldandi
kjarnvœðingu Frakklands gekk nánast afhreyfingu kjarnorkuandstœðinga
dauðri. Eftir Tjernóbýl hörmungarnar ífyrra ogýms slys viðfrönsk kjarnver hefur henni vaxið ásmegin á ný
Franskir kjarnorkuandstæð-
ingar eru komnir á kreik að
nýju eftir nokkurra ára lægð.
Tjernóbýlhörmungarnar og þrjú
óhöpp í frönskum kjarnverum í
vetur og vor hafa ekki látið
franskan almenning ósnortinn.
En hve öflug hreyfing kjarnorku-
andstæðinga er mun koma í Ijós á
morgun en þá mun hún efna til
mótmælagöngu um París.
Einn af leiðtogum hreyfingar-
innar er Bidier Anger. Hann
segir: „Þann tuttugasta júní mun-
um við komast að raun um hve
öflugir við erum. Við erum
sannfærðir um að fóik hefur tekið
sinnaskiptum og hefur samúð
með málstaðnum. Hitt er svo
annað mál að það er óvíst hvort
gangan verður mjög fjölmenn."
Kjarnorkan
mikilvœgust
Frakkar reiða sig að mjög
miklu leyti á kjarnorku til orku-
öflunar og stjórnvöld hafa ekki í
hyggju að snúa af þeirri braut.
Um sjötíu prósent af allri raforku
í landinu er framleidd í
kjarnverum og stefnt er að því að
hlutfallið aukist á næstu árum
þannig að árið 1993 verði það
komið upp í 80 af hundraði.
Kjarnorkuandstæð-
ingar hafa átt undir
högg að sækja
Hreyfing kjarnorkuandstæð-
inga hefur átt erfitt uppdráttar í
Frakklandi á undanförnum árum
á sama tíma og Græningjum í
Vestur-Þýskalandi, sem eru á
móti hverskyns kjarnhyggju, hef-
ur vaxið fiskur um hrygg. A Bret-
landi, ftalíu og í Hollandi hafa
samskonar hreyfingar ennfremur
sýnt mátt sinn og megin og staðið
fyrir geysifjölmennum mótmæla-
aðgerðum hvað eftir annað.
Fyrir tíu árum gat franska
hreyfingin einnig fylkt fólki þús-
undum saman á heljarmikla
fundi og í massívar kröfugöngur.
En í upphafi áratugarins þvarr
máttur hennar og næstu árin fór
mjög lítið fyrir kjarnorkuand-
stæðingum.
Á þessu eru tvær meginskýr-
ingar. Stjórnvöld létu mótmælin
sem vind um eyrun þjóta og
héldu sínu striki við
kjarnvæðingu Frakklands. Þegar
ljóst varð að andófið myndi eng-
um árangri skila misstu margir
móðinn.
Anger nefnir hina skýringuna.
Kjarnorkuandstæðingar höfðu
alið þá von í brjósti að ríkisstjórn
Sósíalistaflokksins myndi taka
tillit til þeirra sjónarmiða ef
flokkurinn kæmist til valda. Þeg-
ar sósíalistinn Mitterrand var
kjörinn forseti árið 1981 og flokk-
ur hans vann síðan yfirburðasigur
í þingkjöri skömmu síðar töldu
ýmsir að nú yrði söðlað um í
kjarnorkumálum. Sú varð ekki
raunin. Sósíalistastjórnin ákvað
að halda áfram kjarnvæðingu
Frakklands og andstæðingar
hennar hurfu af sjónarsviðinu. í
bili að minnsta kosti.
Allir helstu stjórnmálaflokkar
Frakklands eru áfram um
kjarnvæðinguna utan flokkur
Græningja en áhrif hans eru sára-
lítil. Jafnvel hörmungar á borð
við slysið í Tjernóbýl virtust
koma litlu róti á ráðamenn í
Frakklandi öfugt við kollegana
í flestum öðrum Evrópulöndum.
Blekkingar stjórnvalda
og sinnaskipti
almennings
Stjórnin lýsti því yfir í fyrra að
Frakklandi stafaði engin ógn af
sovéskættuðu geislaúrfelli og
gerði engar ráðstafanir, bannaði
til dæmis ekki sölu á grunsam-
legum matvælum né hvatti hún
þegna sína til varúðar.
En franskur almenningur
vaknaði ekki af værum blundi
fyrr en tók að spyrjast að geisla-
virkni hefði aukist í ýmsum hér-
uðum landsins. Anger fullyrðir
að andvaraleysi stjórnarinnar og
rangfærslur í þessu máli hafi vald-
ið því að fólk gjaldi nú varhuga
við hverju og einu sem yfirvöld
láti frá sér fara um kjarnorku-
mál og sá efi gerist áleitinn að
máski sé kjarnorka ekki það
lausnarorð í orkumálum sem
ráðamenn vilji vera láta.
Lítið hefur verið gert að því að
kanna ítarlega viðhorf Frakka til
kjarnorkunnar. En skoðana-
könnun á vegum tímaritsins
L'Express, sem gerð var í októ-
ber síðastliðnum, leyddi í ljós að
trú almennings á ágæti
kjarnvæðingar fer minnkandi.
Þar kom fram að 52 prósent
Frakka eru andvíg því að reist
verði ný kjarnaver en aðeins 37 af
hundraði þeirra hlynntir. Árið
1984 var gerð könnun um sama
efni og þá voru 62 prósent
spurðra miklir kjarnorkusinnar.
Það er engum blöðum um það
að fletta að Tjernóbýlslysið á
mestan þátt í sinnaskiptum lands-
manna en einnig hafa tíð óhöpp
við frönsk kjarnver haft sitt að
segja.
Óhöpp við kjarnver
í Frakklandi
í vetur fóru veðurguðirnir oft
hamförum víða í Evrópu og fóru
Frakkar ekki varhluta af því. í
tveim kjarnverum frusu leiðslur
með þeim afleiðingum að stór
svæði urðu rafmagnslaus um
langa hríð.
f apríl bilaði öryggiskerfi í
kjarnveri með þeim afleiðingum
að eitraður en lítt geislavirkur úr-
aníumúrgangur lak út í andrúms-
loftið. Loka varð verinu meðan
viðgerð fór fram.
A þessar staðreyndir benda
kjarorkuandstæðingar þegar þeir
hamra á því að öryggi kjarnvera
sé mjög ábótavant. Þeir hafa enn-
fremur lagt áherslu á að
kjarnvæðingin sé óskaplega dýr
og það virðist standa heima því
rafmagnsveitur ríkisins í Frakk-
landi skulda hvorki meira né
minna en 200 miljarða franka eða
um 1320 miljarða króna!
Tillögur kjarn-
orkuandstœðinga
Kjarnorkuandstæðingarnir vita
sem er að þeir ná því aðeins
settu marki að þeir bendi á leið til
öflunar orku sem leyst gæti kjarn-
orkuna af hólmi. Nefnd á vegum
hreyfingarinnar hefur sett saman
áætlun þar sem sýnt er fram á að
Frakkar geti losað sig úr viðjum
kjarnorkunnar á sjö árum án þess
að efnahagurinn bíði tjón.
Hryggjarstykkið í áætluninni er
fullyrðing um að með aukinni
notkun eldri orkugjafa, svo sem
kola, olíu og jarðgass, samfara
sparnaði og þróun nýrra orku-
gjafa þá gangi dæmið upp.
En ráðamenn yppa öxlum.
Þeir fullyrða að áætlunin sé tómir
draumórar, orkuverð sé hið
lægsta á byggðu bóli í Frakklandi,
landið sé ákaflega snautt af hrá-
efnum og því muni þeir hvergi
hvika frá kjarnvæðingaráform-
unum góðu. En væntanlega mun
skýrast á næstunni með hvorum
aðilanum almenningur hefur
samúð í þessu máli og verður
mótmælagangan á morgun því
þýðingarmikill prófsteinn fyrir
hreyfingu franskra kjarnorku-
andstæðinga. -ks.
10 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Föstudagur 19. júní 1987