Þjóðviljinn - 18.07.1987, Blaðsíða 9

MENNING
Hilma
af Klimt
Óþekktur brautryðjandi dulspekilegrar
abstraktlistar á Norðurlöndum
Hilma af Klimt er einstakt fyrir-
bæri í norrænni listasögu. Hún
var samtíma þeim Mondrian og
Kandinsky og hóf að gera hreinar
abstraktmyndir upp úr alda-
mótunum síðustu um svipað ieyti
og þeir voru að móta sinar bylt-
ingakenndu hugmyndir. Hún var
menntaður landslags- og port-
rettmálari frá Listaakademíunni í
Stokkhólmi, en abstraktlist-
sköpun sinni hólt hún leyndri til
dauðadags og lagði svo fyrir að
hún mætti ekki koma fyrir al-
menningssjónir fyrr en 20 árum
eftir dauða sinn.
Þetta sagði Áke Fant, listfræð-
ingur frá Stokkhólmi, í samtali við
Þjóðviljann, en hann er nú hingað
kominn til þess að fræða okkur um
þessa sérstæðu listakonu með fyrir-
lestri, sem haldinn verður í Nor-
ræna húsinu í dag kl. 17, þar sem
jafnframt verða sýndar skugga-
myndir af verkum hennar.
Alþjóðleg athygli
Ég komst fyrst í kynni við verk
Hilmu af Klimt í lok síðasta ára-
tugar, þegar bróðursonur hennar,
fyrrverandi aðmíráll í sænska hem-
um, setti sig í samband við mig og
bað mig að skoða verk hennar. Þau
höfðu þá legið í geymslu í yfir 35 ár
frá dauða hennar. Þessi kynni mín
af verkum hennar leiddu til þess að
ég skrifaði um hana grein í þýskt
listatímarit, þar sem ég lýsti meðal
annars eftir áhugamönnum um að
kanna verk hennar betur.
Það var bandarískur sérfræðing-
ur í Rafael við Harvard-háskólann
sem svaraði grein minni og kom til
Stokkhólms til þess að skoða verk
hennar. Hann hreifst svo mjög af
þeim, að það var ákveðið að halda
sérstaka sýningu í Los Angeles sem
kallaðist „Spirítual Abstract paint-
ing“, þar sem verk hennar gegndu
mikilvægu hiutverki.
Sýning þessi vakti mikla athygli
og hefur nú verið sett upp í Chicago
og verður sett upp í Haag í Hollandi
í haust. Verk Hilmu Klint á þessari
sýningu hafa jafnframt vakið svo
mikla athygli að ákveðið hefur ver-
ið að setja upp einkasýningar á
verkum hennar í Modema safninu í
Stokkhólmi, Gementenmuseum í
Haag og víðar.
Miðill og málari
Hilma af Klint var af góðum ætt-
um og forfeður hennar í fleiri ætt-
liði höfðu gegnt yfirmannastöðum í
sænska sjóhernum. Hún var fædd
1862 og lifði til 1944. Hún gekk í
listaakademíuna í Stokkhólmi á 9.
áratug síðustu aldar, þar sem hún
lagði stund á landslagsmálun og
portrettmyndagerð, sem hún
stundaði alla tíð síðan. Landslags-
myndir hennar sýna mikla fjarvídd
og dýpt, en hún vann sér aldrei
frægð með landslagsmálverki sínu.
Tilraunir hennar með ab-
straktmálverk hófust upp úr alda-
mótunum, þegar hún var komin á
fimmtugsaldurinn. Þær tilraunir
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 18. júll 1987
Hilma af Klimt: Æfiskeið mannsins, málað 1907. 327,8x239,9sm. Temp-
era á pappir
tengdust áhuga hennar á spíritisma
og miðilshæfileikum hennar, sem
hún beitti til þess að sjá yfir í annan
heim. Hilma af Klimt nýtti miðils-
hæfileika sýna til nánast ósjálf-
ráðrar myndgerðar, þar sem hún
sagði að hendi sinni væri stjómað af
andlegum duldum öflum. Þær
myndir sem hún gerði með þessum
hætti höfðu enga fjarvídd, en voru
allar í einum fleti. Þetta samrýmist
hugmyndum dulspekinga um að
hið andlega líf eigi sér stað utan
hins þrívíða heims.
Spíritisti, guðspekingur
og antroposof
Það merkilega við Hilmu af
Klimt er hins vegar að hún var í
stöðugri andlegri þróun allt sitt h'f.
Að því kom að hún snérist gegn
spíritismanum og gerðist guðspek-
ingur. Hún kynntist Annie Besant,
einum af hugmyndafræðingum
guðspekinnar persónulega, og
kynni hennar af guðspekinni höfðu
afgerandi áhrif á abstrakt-
myndsköpun hennar. Á meðan
myndir hennar frá spíritista-
skeiðinu sýna oft lífræn form, þá
leiðir guðspekin hana út í strang-
flatarmálverk, þar sem hin geó-
metrísku form fá táknræna merk-
ingu.
Hilma af Klimt var afar flókinn
og sérstæður persónuleiki. Hún var
ekki bara merkilegur málari, held-
ur var hún líka vel að sér í grasa-
fræði og hún starfaði um skeið við
dýralæknaháskólann í Stokkhólmi,
þar sem hún gerði líffærafræðilegar
stúdíur af hestum og öðrum dýrum
fyrir læknanemana. En rannsóknir
hennar á náttúrunni komu ekki
bara fram í náttúrlegum eftirlíking-
um, heldur gerði hún líka skemat-
ískar abstraktmyndir sem áttu að
lýsa hinni andlegu mynd fyrirbæra
náttúrunnar.
Það er athyglisvert að bera
strangflatarmyndir hennar á þess-
um tíma saman við verk Mondri-
Rætt við Áke Fant
listfræðing frá
Stokkhólmi, sem
iippgötvaði verk
hennar og heldur í
dag fyrirlestur í
Norræna húsinu
ans. Mondrian var líka mótaður af
guðspekihugmyndum, og það er at-
hyglisvert að guðspekin kom báð-
um þessum listamönnum til þess að
uppgötva strangflatarmálverkið
um svipað leyti, án þess að þau
vissu hvort af öðru.
Þegar Hilma af Klimt var um sex-
tugt kynntist hún Rudolf Steiner og
kenningum antroposofanna. Þau
kynni urðu til þess að hún snéri
baki við guðspekinni, og þá hætti
hún að mála í 2 ár. Síðan byrjaði
hún upp á nýtt, og þá má sjá hvem-
ig hugmyndir antroposofanna
breyta list hennar enn á ný: í stað
strangflatarmynda verður málverk-
ið formlaust og um leið fær liturinn
nýja merkingu. Þessar myndir
minna um margt á það formlausa
málverk og þá ósjálfráðu pensil-
skrift, sem ýmsir málarar gerðu síð-
ar tilraunir með.
Þegar Hilma af Klimt lést hafði
hún komið upp safni sem taldi alls
um 1000 verk. í erfðaskrá sinni
sagði hún að verk hennar mættu
ekki koma fram fyrir almennings-
sjónir fyrr en 20 árum eftir andlát
sitt í fyrsta lagi, en hún virtist trúa
því að verk hennar yrðu metin að
verðleikum einhvern tíma í fram-
tíðinni. Nánasti erfingi hennar var
aðmíráll í sænska flotanum, og
hann kom verkum hennar í
geymslu. Að 20 árum liðnum, þeg-
ar hann var kominn á eftirlaun, gaf
hann sig á framfæri við nokkur söfn
og sagði umsjónarmönnum þeirra
að hann hefði átt frænku, sem væri
dáin fyrir 20 árum og hefði fengist
við það að mála...en því miður,
enginn virtist sýna því áhuga.
Aðmírállinn hafði hins vegar
borið mikla virðingu fyrir frænku
sinni, og hann fann til mikillar
skyldu gagnvart henni og list henn-
ar, og þegar hann komst að því að
ég hafði í doktorsritgerð minni
fjallað um upphafsár abstrakt-
listarinnar og fúnkis-stílsins í arki-
tektúr og dulspekilegar hugmyndir
þeim tengdar, þá setti hann sig í
samband við mig með þessum af-
leiðingum.
Annars eru fáar heimildir til um
andlegt líf hennar aðrar en mál-
verkin. Hún hélt að vísu dulspeki-
legar dagbækur, en boðskapur
þeirra er nánast óskiljanlegur fyrir
óinnvígða. En hún taíar þar meðal
annars um að hönd sín sé leidd af
æðri mætti. Það sem hins vegar hef-
ur vakið hrifningu við verk hennar
er að hún sameinar alla þessa þrjá
andlegu strauma sem voru svo
sterkir um og upp úr aldamótun-
um, spíritisma, guðspeki og antr-
oposófíu og gefur þeim myndrænt
form í verkum sínum.
-ólg
Ingimar Júlíusson, Bfldudal
Fœddur 12.12.1911 -Dáinn 12.7.1987
Laugardaginn 18. júlí fer fram
á Bíldudal útför Ingimars Júlíus-
sonar, sem andaðist á
Kristneshæli í Eyjafirði þann 12.
þessa mánðar 75 ára að aldri.
Með vesælum orðum á blaði vil
ég votta Ingimar virðingu mína á
kveðjustund og bera fram þakk-
læti fyrir góð kynni.
Ingimar Júlíusson var fæddur á
Bíldudal 12. desember 1911,
sonur hjónanna Júlíusar Nikulás-
sonar og Maríu Jónsdóttur. Ættir
hans voru gamalgrónar í Arnar-
firði en fátt mun hér frá þeim
sagt. Föðurafi Ingimars, Nikulás
|Ásbjömsson, var verslunarmað-
|ur hjá Hákoni Bjarnasyni Bfldu-
dalskaupmanni, er Hákon varð
úti á Mýrdalssandi eftir skipreika
árið 1877. Langamma Ingimars í
i móðurætt var Margrét Sigurðar-
! dóttir á Steinanesi við Amar-
jfjörð, systir Jóns Sigurðssonar
íforseta, og bar Ingimar ennis-
i svip, sem algengur er í þeirri ætt,
og fylgja kollvik há.
Svo mátti heita að Ingimar æli
allan aldur sinn á Bfldudal utan
fjögur síðustu árin eða svo, sem
hann dvaldi norðanlands við
bága heilsu, og þá í skjóli sonar
síns, Heimis, sem búsettur er á
Akureyri.
Ungir menn úr alþýðustétt áttu
þess fæstir kost að stund lang-
skólanám á árunum um og eftir
1930. Lögmál kreppunnar
skerptu andstæður auðs og ör-
birgðar. Um greind eða náms-
hæfileika var ekki spurt, þegar
skipað var til sætis, heldur ein-
göngu um stétt og stöðu. Ingimar
Júlíusson heyrði alþýðunni til og
komst ekki í skóla. Hann skipaði
sér ungur í baráttusveit rísandi
verkalýðshreyfingar og stóð þar
lengi í fremstu vígh'nu á heima-
slóð. Fyrst og fremst var hann þó
bókamaður og gerðist með árun-
um fjölmenntaðri en margir þeir,
sem skóalgengnir eiga að heita.
íslenskar bókmenntir og hugvís-
indi af ýmsum toga voru hans
kjörsvið. Mestar tryggðir batt
Ingimar við Ijóðlistina og þar
kom að hann sendi frá sér árið
1979 lítið og látlaust ljóðakver, er
hann nefndi Leirfugla.
Kverið tileinkaði Ingimar
minningu föðurbróður síns, Ingi-
valdar Nikulássonar, sem bæði
var skáld og merkur fræðimaður.
Af frænda sínum lærði Ingimar
margt og því skal hér tekið upp
lítið brot úr ritaðri frásögn Ingi-
valdar um eigin ævi, en hann and-
aðist á Bfldudal árið 1951 84 ára
að aldri. Ingivaldur segir svo:
„Hina næstu áratugi æfi
minnar las ég hverja þá bók í
stærðfræði, innlenda og erlenda,
sem ég gat náð í, svo og siglinga-
fræði, aflfræði, tímatalsfræði,
stjörnufræði og fleira. Var það
um tíma heitasta þrá mín að geta
lært til að verða farmaður, en ör-
birgðin stóð þar í vegi sem annars
staðar... Hef ég því aldrei á
neinum skóla verið og aldrei
neina kennslu fengið, að því
undanteknu að í nokkur ár naut
ég bréflegrar kennslu í stjörnu-
fræði."
En Ingivaldur Nikulásson lét
ekki nægja að fást við stjörnur og
sjómannafræði. Hann var bók-
menntamaður eins og Ingimar
frændi hans síðar, neitaði jafnan
allri yfirvinnu en notað frístund-
imar meðal annars til að þýða
Hamlet Shakespeares á íslensku.
Sú gerð af leikritinu um Hamlet
Danaprins hefur líklega aldrei
komið fyrir margra augu. Hins
vegar mátti heita að þýðing Ingi-
valdar á kvæðinu um Hjálmar og
Huldu væri á hvers manns vörum
fyrir meira en hálfri öld.
Hann er fagur stjörnuhiminn-
inn yfir Amarfirði og gott fyrir
ungan svein að eiga vísa leiðsögn
gamals frænda um þau furðusvið.
Eitt kvæða Ingimars heitir
Frændi minn. Þar segir:
Þvflíkir frændur finnast ekki í
hverju plássi þó víða sé enn bæri-
lega mennt.
Á Bfldudal hafa andstæður
auðs og örbirgðar stundum verið
meiri en víðast annars staðar á
landinu. Um 1800 var Ólafur
Thorlacíus á Bfldudal talinn rík-
asti maður landsins. Hann sigldi á
eigin skipum með saltfiskinn til
Spánar, þá vöm, sem síðar varð
alþekkt um Suðurlönd undir
heitinu Bfldudals bacalao. Þegar
Ólafur féll af vagni í Kaupmanna-
höfn og andaðist átti hann
100.000 ríkisdali. Svo tóku þeir
við Bfldudalseignum hver af öðr-
um: Þorleifur, Hákon, Pétur og
Miljónafélagið, sem átti Bfldudal
á fyrstu ámm Ingimars Júlíus-
sonar.
Veturinn 1901-1902 átti Þor-
steinn skáld Erlingsson heima á
Bfldudal. Hann kynnti þar boð-
skap jafnaðarstefnunnar og þá
viðleitni, er hafin var á stöku stað
hérlendis til að koma á fót verka-
lýðssamtökum. Þorsteinn rit-
stýrði blaðinu Amfirðingi, sem
út var gefið á Bfldudal þennan
vetur, en Ingivaldur Nikulásson
sá um útbreiðslu þess. í blaðhaus
Amfirðings stóðu þessi orð
vinstra megin: „Vertu öllum
aumum traust eftir kröftum þín-
um“. En hægra megin:
„Sannleikurinn mun gera yður
firjálsa". Blaðið varprentaðí Val-
höll en þar bjó Þorsteinn.
Þennan vetur var fyrst rætt á
Bfldudal um nauðsyn þess að
stofna verkamannafélag. Á
næstu ámm kom nokkrum sinn-
um til átaka um kaup og kjör og
er ýmislegt sagt frá þeim deilum í
ritgerð Ingivaldar Nikulássonar
um verkalýðshreyfinguna á Bfld-
udal, sem prentuð er í Ársriti
Sögufélags ísfirðinga 1986.
Haustið 1908 var verkalýðsfélag
svo stofnað á Bfldudal og hlaut
nafnið Skjaldborg. Faðir Ingim-
ars, Júlíus Nikulásson, var kosinn
ritari félagsins, en Ingivaldur
safnaði undirskriftum manna
undir yfirlýsingu um þátttöku í
félaginu og varð best ágengt hjá
kvenfólkinu. Skjaldborgin náði
þó aðeins að lifa í eitt ár en logn-
aðist þá út af vegna skorts á sam-
heldni félagsmanna.
Næstu tvo áratugina náði ekk-
ert verkalýðsfélag að skjóta rót-
um á Bfldudal. Loks í júrúmánuði
1931 var stofnað Verkalýðsfé-
lagið Vöm, sem enn starfar.
Helsti hvatamaður að stofnun
þess var enn sá sami Ingivaldur,
sem þýtt hafði Hamlet og lærði
stömufræði í bréfaskóla. Þá var
Ingimar Júlíusson, sem nú er til
grafar borinn, tuttugu vetra.
Þrátt fyrir ungan aldur var hann
kjörinn ritari í fyrstu stjórn fé-
lagsins og átti þar síðan sæti ára-
tugum saman, iengi sem formað-
ur. Á fimmtíu ára afmæli verka-
lýðsfélagsins var Ingimar gerður
að heiðursfélaga þess.
Um 1950 gaf Ingimar út blaðið
Bflddæling í nokkur ár. Var blað-
ið fjölritað og má þar finna allt í
senn, almennar fréttir úr byggð-
arlaginu, pólitískan áróður og
menningarefni. Það em ekki
mörg pláss á stærð við Bfldudal,
sem geta státað af blaðaútgáfu á
borð við Amfirðing Þorsteins Er-
lingssonar og Bflddæling Ingi-
mars.
Ingimar Júlíusson var mótaður
af hugsjónum fmmherja verka-
lýðshreyfingarinnar um rétt hins
vinnandi manns til frelsis úr á-
nauð stritsins. Krafa hans var sú
að menn ættu þess almennt kost
að njóta menningarlífs, að ganga
heim til bóka sinna að loknum
hóflegum vinnudegi og hefðu
samt allir nóg að bíta og brenna.
Líf án menntandi tómstunda taldi
hann vart mönnum sæmandi og
sjálfskaparvítin verst.
Á yngri ámm gekk Ingimar að
þeirri vinnu sem til féll. Um mið-
bik ævinnar var hann oft í brúar-
vinnu á sumrin og hafðist þá við í
tjöldum sumarlangt með félögum
sínum. Smíðar stundaði hann
einnig. Síðustu starfsárin var
hann hafnarvörður á Bfldudal,
vigtaði fiskinn, sem að landi
barst, en sá einnig um bókasafn-
ið. Öll verk sín stór og smá vann
Ingimar af stakri skyldurækni.
Ingimar Júlíusson var tvisvar í
framboði til Alþingis fyrir Sam-
einingarflokk alþýðu - Sósíalist-
aflokkinn, 1946 í Vestur-
ísafjarðarsýslu og 1953 í Barða-
strandarsýslu. Hann lét sig
stjórnmál ætíð miklu varða en
dró sig þó að kalla út úr öllum
félagsstörfum um miðjan aldur.
Ungur ól hann með sér bjartar
vonir um verkamannaríkið og
byltingarmátt mannlegra sam-
taka. Vonbrigðin í hörðum
reynsluskóla urðu margvísleg.
Samt varpaði Ingimar aldrei fyrir
róða þeirri bræðralagshugsjón,
sem hann ungur hafði fallið fyrir,
né gaf upp vonina um manninn,
manneskjuna, sem stöku sinnum
getur orðið stór í eymd sinni og
niðurlægingu. Bókmenntirnar
hjálpuðu honum til að halda í
þessa von og fá birtu á gluggann
þegar syrti að.
Á kreppuárunum voru línurn-
ar skýrar í stjómmálum. Á þeim
árum hafði Ingimar mótast og
helst hefði hann viljað komast
hjá því að gerast blendinn í trú.
Samt urðu það örlög hans, þessa
harðlínumanns, sem margir töldu
vera, að deyja einn sólskinsdag í
túninu hjá Helga magra, sem ým-
ist blótaði Krist eða Þór og mest-
ur var hentistefnumaður í sinni
samtíð. Máske var þetta
táknrænt.
Ég sá og heyrði Ingimar fyrst á
framboðsfundi sumarið 1946. Því
miður gat ég ekki kosið hann fyrir
æsku sakir. Kynni okkar urðu
ekki veruleg fyrr en löngu síðar
og hann þá hættur vafstri í fé-
lagsmálum. En gott var og lær-
dómsríkt að eiga við hann orð,
svo spakan að viti og stundum
spaugsaman í besta máta. Mér
var því jafnan tilhlökkunarefni
að sækja hann heim og njóta gist-
ingar undir þaki hans. Hér skal
nú þakkað fyrir það allt. Þáttaskil
voru þegar orðin og nú hefur
tjaldið verið dregið fyrir svo sem
lögmálið býður. Spá mín er sú, að
samt verði lengi spurt um þá
frændur Ingimar og Ingivald á
Bfldudal, þessa sjálfmenntuðu
alþýðumenn, sem lifðu og hrærð-
ust í bókmenntum og gengu fram
fyrir skjöldu í baráttunni fyrir
rétti fátæks fólks.
Ósk Hallgrímsdóttir, kona
Ingimars, lifir mann sinn þrotin
að kröftum. Hún stóð við hlið
hans í hálfa öld og gott betur og ól
honum sjö lifandi böm, sem
dreifst hafa um veröldina og öll
eru nýtir þegnar. Mér sýndust
þau hjónin samvalin þó að ólfk
væru. Henni og öðrum vanda-
mönnum sendi ég samúðarkveðj-
ur.
Kjartan Ólafsson
Sumarið 1961 var ég ráðinn í
brúarvinnuflokk Sigfúsar Krist-
jánssonar. Flokkurinn byggði
brýr um sunnanverða Vestfirði.
Fyrst við Þverá upp úr Vatnsfirði
og upp af Pennudal, þá tvær brýr
úr timbri á Þingmannaheiði, síð-
an var brúað gil innan við Rakna-
dal, þá brú skammt frá Holti og
Haukabergi á Barðaströnd, síðan
vorum við um skeið við Hvestuá.
Og kannski víðar. Þetta var gott
sumar, kaupið 1500 kr. á viku
fyrir dagvinnuna og litla yfir-
vinnu. Og um haustið var hægt að
borga á einu bretti fyrirfram her-
bergisleigu og fæði fyrir heilan
vetur - rúmlega ellefu þúsund
krónur.
Brúarvinnuflokkurinn bjó í
tjöldum allt sumarið og þar vom
margir menn sem gott er að
minnast. Flestir komu frá Bfldu-
dal, eins og Kristinn og Ásgeir,
Baldur, Magnús og Páll, Fjóla,
Magnús Einarsson úr Hergilsey
og Ingimar Júlíusson. Sá síð-
astnefndi bjó í miðri tjaldaröð-
inni. Þeir bjuggu þar saman hann
og Helgi J. Halldórsson cand.
mag. Um helgar þegar við strákar
að sunnan vomm að fíflast á
dansleikjum um Vestfirðina
þvera og endilanga sátu þeir yfir
bókum í þessari miðju tjaldanna,
Ingimar og Helgi, en stundum fór
Ingimar heim á Bfldudal. Helgi
var um þessar mundir að snara
bók úr sænskri tungu þarna í
suðurjaðri Vestfjarðanna og var
sagt að Ingimar væri honum oft til
aðstoðar. Þó Ingimar færi sér
hægt tókum við strax eftir hon-
um. Ingimar var grannur maður,
gráhærður með miklar augabrún-
ir. Hann var sagður kommúnisti
sem var ekki verra. Seinna frétti
ég að hann væri Vestfirðingur í
húð og hár og hvorki meira né
minna en frændi Jóns forseta.
Systir Jóns var reyndar lang-
amma Ingimars.
Það var mikill þokki yfir þess-
um manni og aðdráttarafl þó
hann væri hæglátur. Hann vissi
örugglega meira en hann lét uppi.
Hann var einn af þessum óskóla-
gengnu menntamönnum sem ég
hef síðar kynnst mörgum á lífs-
leiðinni. Frá þeim stafar vitsmun-
um, en þeir hafa líka þroska til
þess að fara vel með og til þess að
fylgja fram sínum málum af ein-
drægni en ekki flysjungshætti og
yfirborðsmennsku. Auglýsinga-
þjóðfélagið á enga mælikvarða
yfir svona menn. Þeir kunna ekki
að standa á einum fæti uppi á sáp-
ukúlum. Þeir sjást því sjaldnar og
sjaldnar, þó þeir séu enn til marg-
ir. Það er helst að ná að kynnast
þeim á ferðalögum eða í vinnu-
flokkum eins og þegar menn
byggja brýr.
Ingimar Júlíusson var kosinn í
fyrstu stjóm Verkalýðsfélagsins á
Bfldudal, þegar það var stofnað
1931. Þáerhann 19ára. Hannvar
síðan lengst af forystumaður fé-
lagsins, oft formaður. Ingimar
var trúnaðarmaður Sósíalista-
flokksins í Vestur-Barða-
strandarsýslu, bauð sig fram fyrir
Sósfalistaflokkinn í Vestur-Isa-
fjarðarsýslu 1946, 35 ára, ogfyrir
Sósíalistaflokkinn í Barða-
strandarsýslu 1953, f síðasta sinn
sem Sósíalistaflokkurinn bauð
fram. Hann var félagi í Alþýðu-
bandalaginu og tók vel á móti
mér sem félaga og frænda konu
sinnar hvað eftir annað á Bfldu-
dal í húsi þeirra óskar sem nú er
rautt.
Hann gaf út blað á Bfldudal,
Bflddæling, um miðja öldina.
Hann skrifaði margt og orti ljóð.
1979 gaf Mál og menning út litla
ljóðabók eftir Ingimar Júlíusson.
Þetta eru „rímlaus kvæði í ætt við
nið lækjarins og þær raddir sem
heyra má þegar blær þýtur í
stráum“ sagði Kjartan Ólafsson í
grein um Ingimar sjötugan, 1981.
Bókmenntimar vom hans endur-
nýjunarbmnnur, en hann var-ég
veit að það er mikið sagt - alhliða
fagurkeri. Tónlist var honum svo
hugleikin að hann lærði sjálfur að
lesa nótur og keypti í póstkröfum
nótur með verkum meistaranna.
Þegar hann hafði opnað pakkana
raulaði hann Schubert og Schu-
mann fyrir sjálfan sig og þá sem
Ég man hve þú varst hnugginn
er sól hœtti að skína
í nóvemberlok
og hve þú fagnaðir henni glaður
á kyndilmessu
ungur hafðir þú séð hina suðrænu dýrð
gíbraltar genúu barsilónu
og ort kvœði
um nótt á miðjarðarhafi
um sólarlausa daga
milli fjallanna svartbrýndu
sem þú hataðir
gekkst þú ífannfergi
til hins dauða strits fyrir brauði
en hafnaðir yfirvinnu
og þegar menn undruðust háttalag þitt
spurðir þú móðgaður:
hvenœr á maður þá að lifa?
og gekkst heim i kytruna
til bóka þinna
og þýddir hamlet
vom næstir. Hann söng alltaf
með karlakórnum á Bfldudal og
líka einsöng með kómum. Og þá
er ekki allt talið: Teiknari var
hann fágætur eins og mátti sjá á
veggjum stofunnar hjá þeim Ósk
á Bfldudal. Þeim sem þangað
komu verður sjálfsagt lengi í
minni teikning af sofandi börn-
um, einstaklega hlý eða á ég að
segja heldur mjúk? En mest sótti
hann í bækur, lærði auðvitað
sjálfur Norðurlandamálin, enda
var ekki til siðs á þeim tíma að líta
á þau sem erlend mál heldur af-
bakaðar mállýskur af íslensku og
menn kunnu þær án þess að vita
af því. Ingimar las ensku og
þýsku og hrafl í rússnesku og þeg-
ar Heimir sonur hans fékk trésm-
íðavél frá Ítalíu þá snaraði Ingim-
ar leiðbeiningunum með hjálp
góðra bóka.
Og nú hef ég enn ekki getið
þess að maðurinn varð að vinna
fyrir sér og sínum með allskonar
stritvinnu oft myrkranna á milli,
en hann sleppti þó næturvinnut-
íma ef hann gat: „Hvenær á mað-
ur þá að lifa?“ á Ingivaldur
móðurbróðir Ingimars að hafa
spurt þegar verkstjórinn
heimtaði yfirtíð rétt eina ferðina.
Sjálfsagt hefur spumingin þótt til
marks um áhugaleysi á að
„bjarga sér“; hitt sýndist fáum
eins og mér að sá maður hafi
auðgað umhverfi sitt meira en all-
ir yfirvinnutímar geta gert, sem
gaf sér og sínum tíma til að njóta
lífsins, þess sem menningin gef-
ur.
Ingimar og Ósk bjuggu allan
sinn búskap á Bfldudal. Þau
komu upp sjö bömum sem em:
Hlynur, býr í Damaskus og
starfar þar á vegum Sameinuðu
þjóðanna.
Heimir, starfsmaður Iðju og
bæjarfulltrúi Alþýðubandalags-
ins á Akureyri.
Grétar, pípulagningarmeist-
ari, Akureyri.
Jón, skólastjóri, Bfldudal.
ísleifur, mælingamaður, Akur-
eyri.
Hallveig, húsfreyja á Skaga-
strönd.
Óttar, vélstjóri, Vopnafirði.
Ingimar lést að Kristnesi við
Eyjafjörð. Hafði flutt þangað
norður í skjól Heimis sonar síns
og Rósu tengdadóttur sinnar fyrir
fáeinum ámm. Hann er til mold-
ar borinn á Bfldudal. Konan
hans, Ósk Hallgrímsdóttir, lifir
mann sinn, þar sem hún er á
sjúkrahúsinu á Patreksfirði og
hefur verið í nokkur ár. Hún veit
nú fátt þessa heims, þessi fallega
kona, ein fárra bama Hallgríms
Jónssonar langafa míns, sem enn
lifa eftir.
Ekki man ég eftir að ég hafi
haft vit á að læra neitt af Ingimar
Júlíussyni sumarið 1961, enda
krakki. En ég hitti hann oft síðar.
Það var gott að hitta slíka menn.
Þeir em enn margir til og þeim
mun fjölga á nýjan leik. Þessi
fullyrðing er sett fram samkvæmt
lögmáli svokallaðrar almennrar
skynsemi: Einn maður brúar ekki
stórfljót, en margir menn geta
byggt traustar brýr og opnað vegi
til annarra manna.
Samúðarkveðjur mínar og fjöl-
skyldu minnar fylgja þessum lín-
um.
Sv«mt Gestsson
Laugardagur 18. júlf 1987 ÞJÖÐVILJWN — SfÐA 9