Þjóðviljinn - 28.07.1987, Side 7

Þorvaldur Garðarsson úti á miðjum tanki með nokkra nýreista að baki. Aftasttil hægri sér í húsin í Þorlákshöfn. „Við bindum vonir við bleikjuna í framtíðinni," sagði Þorvaldur. Mynd ÖS.
Fiskeldi
Meikileg tilraun með bleikjueldi
Bleikja úr Eldvatninu og Soginu vex tvöfalt tilþrefalt hraðar en laxaseiðin.
Sjóbirtingurinn vex hins vegar hœgt. Fyrirhugað aðfram leiða upp í400 tonn afsláturlaxi í tönkum á landi
í Þorlákshöfn hafa þrír bræður
ásamt föður sínum reist fiskeldis-
fyrirtækið Smára hf. Eldið er tví-
skipt: inní þorpinu er seiðafram-
leiðslan í sérstöku húsi, en utan
við þorpið sjálft, úti á Hafnar-
berginu, er búið að reisa stöð til
að ala matfiskinn. Þorvaldur
Garðarsson er framkvæmdastjóri
Smára hf en bróðir hans Valdim-
ar sér um matfiskeldið útá berg-
inu.
Bleikjutilraun
Ég er feykilega ánægður með
hversu vel bleikjan vex og ég verð
að segja að það kemur mér virki-
lega á óvart“, sagði Þorvaldur,
þegar Þjóðviljamenn spjölluðu
við hann í síðustu viku. „Bleikjan
er í vatni sem er ekki nema 6,5
gráðu heitt, en vex samt tvö- til
þrefalt hraðar en laxaseiði á sama
aldri. Okkur finnst líka merki-
legt, að sjóbirtingur sem er hafð-
ur með í tankinum vex miklu
síður en bleikjan. Það er að vísu
óvíst, hversu gott verð er hægt að
fá fyrir bleikjuna", sagði Þor-
valdur, „en þessi góði árangur
gerir að verkum að við höfum
fullan hug á að reyna bleikjueldið
til þrautar".
Þess má geta, að bleikjan er
ekki höfð nema í um 9 prómill
seltu en laxinn er hins vegar hafð-
ur í fullsöltum sjó. Sigurður St.
Helgason, lífeðlisfræðingur og
reyndur fiskeldismaður, hefur
hins vegar löngum haldið fram
þeirri kenningu, að fiskur sem er
hafður í svipaðri seltu og er í
blóði fisksins, - eða svipaðri og
bleikjan hjá Smára hf - myndi
vaxa betur en fiskur í hærri seltu.
Það er mögulegt, að þetta kunni
að valda hinum góða vexti
bleikjunnar hjá fyrirtækinu.
Sog og Eldvatn
Þorvaldur sagði okkur jafn-
framt, að þeir væru með litla til-
raun í gangi, sem miðaði að því
að kanna hvor yxi hraðar,
bleikjan úr Eldvatninu eða Sog-
inu. „Klakbleikjur úr þessum ám
báðum voru kreistar í nóvember í
fyrra, og klakið á sama tíma.
Seiði beggja voru sett á nákvæm-
lega sama tíma í tankinn, mjög
svipuð að stærð þá. Við hins veg-
ar uggaklipptum Sogsbleikjuna,
og getum því þekkt hana frá Eld-
vatnsbleikjunni. Þegar við svo
slátrum þeim í fyllingu tímans
kemur í ljós hvor stofninn vex
betur.“
Sambýli sjó-
birtings og bleikju
Þorvaldur sagði, að unnt væri
að framleiða um 300 þúsund laxa-
seiði í klakstöðinni inní þorpinu
og kvað þá bræður mjög ánægða
með árangurinn til þessa.
Þegar við komum útá bergið í
fylgd með Þorvaldi var augljóst,
að miklar framkvæmdir voru í
gangi. Búið var að reisa tíu 530
rúmmetra tanka og tveir rísa
innan tíðar.í nokkrum voru lax-
ar, senn komnir í sláturstærð og
rýndu forvitnir gegnum kýraugu
á tankhliðunum á gestina. Kýr-
augun eru annars mjög hagnýt,
því gegnum þau er auðveldlega
hægt að fylgjast með hegðun fisk-
anna, sjá hvernig þeir taka og
hvort þeir eru hrjáðir af umferð-
arpestum.
í einum tanknum voru
bleikjurnar, gljáandi fagrar og
feitar vel. Alls eru í tanknum um
8 - 9 þúsund bleikjur, í kringum
hálft pund að þyngd. Gegnum
kýraugun mátti þó glitta í nokkr-
ar sem voru komnar á fjórða
pund, og hefðu sennilega verið
kallaðar sex- til sjöpundarar væru
þær veiddar á stöng. Þær voru
þegar slegnar roða á kvið og
komnar með hvíta rönd á raufar-
og eyruggana, ótvíræð merki þess
að kynþroskinn væri í nánd. Með
bleikjunum í tankinum eru um 18
þúsund sjóbirtingar.
Útflutningur
Þorvaldur kvað stöðina vera
hannaða með það fyrir augum að
geta alls framleitt um 400 tonn af
sláturfiski í 20 stórum tönkum.
Sjónum, sem notaður er til eldis-
ins, er dælt úr jörðu og er þá um 8
gráðu heitur. Ymsir myndu telja,
að það væri tæpast nógu heitt til
að ala lax á arðvænlegan máta, en
Þorvaldur bara brosir þegar hann
Noregur
Nýjar eldistegundir
Norðmenn áforma nú að hefja
eldi á nokkrum nýjum tegundum,
en þegar hafa þeir náð ótrúlega
góðum árangri í eldi laxfíska. Efst
á blaði hjá þeim nýrra tegunda er
lúðan, en þegar er hafið samnor-
rænt verkefni um lúðueldi sem Is-
lendingar taka þátt í.
Lúðan
Hlutur íslendinga verður að
kanna vöxt og viðgang smálúðu,
en Norðmenn hafa á sinni könnu
rannsóknir sem lúta að klaki
lúðuhrogna og eldi þeirra fram-
yfir myndbreytingu. ,
Þess má geta, að Skotar hafa
sömuleiðis hafið rannsóknir á
lúðueldi í Ardtoe rannsóknar-
stöðinni og tekist að ná upp
nokkrum tugum lúðuseiða. Þeir
munu því án ef veita Norð-
mönnum og íslendingum harða
samkeppni, því ekki eru nema
tvö ár frá því Norðmenn voru í
sömu sporum og Skotar nú.
Óþekkt krabbategund
Aðrar tegundir, sem eru nú
þegar aldar í smáum stíl í Noregi,
eða eru í tilraunaræktun eru til að
mynda þorskur. Að auki er
sandhverfa, ættingi lúðunnar og
mjög dýr matfiskur í Bretlandi og
Frakklandi, í tilraunaeldi í Nor-
egi, steinbítur er kominn í hóp-
inn, og svo auðvitað bleikjan.
Fyrir utan eiginlegar fiskateg-
undir eru Norðmenn sömuleiðis
farnir að íhuga eldi á skeldýrum
og kröbbum. Þegar er umfangs-
mikið kræklingaeldi í suðurhluta
Noregs, en auk þess er áformað
að kanna eldi á hörpudiski, hum-
ar og þess utan torkennilegri
krabbategund úr djúpum Bar-
entshafs. Þessi tegund hefur sér
það til ágætis að vaxa vel við mjög
lágt hitastig, og hér ætti því einnig
að vera komin tegund sem kynni
að henta íslendingum vel.
-ÖS
er inntur eftir því og segist ekki
kvarta.
í síðustu viku fóru 40 þúsund
sjógönguseiði í skip, og voru flutt
til Noregs. „Við vonumst til að
eiga góð viðskipti þangað
áfram“, sagði þessi geðþekki
fiskeldismaður og var fullur af
bjartsýni._____________-QS
Sæðis-
banki
fýrir fisk-
eldi
l Cambridge hafa framtaks-
samir vísindamenn stofnað sæðis-
banka fyrir fisk. Svii eru fryst við
197 stiga frost, og til þessa hefur
gengið vel að frysta svii sjávar-
fiska. Miður hefur gengið með
svil úr ferskvatnsfiskum á borð
við lax og bleikju, en bankastjór-
arnir telja þó skammt í að þau
vandamál leysist.
í framtíðinni er einnig fyrir-
hugað að reyna að frysta frjóvguð
hrogn og jafnvel seiði á frumstigi.
Frá sjónarhóli náttúruverndar
mun bankinn nýtast til varðveislu
gena úr sjaldgæfum stofnum, eða
stofnum sem eru í hættu. Fiskeld-
ismenn munu hins vegar geta nýtt
sviljafrystinguna til að eiga hæ-
gara með að notfæra sér kyn-
bætta stofna, spara sér að við-
halda hængurn í klakstofni, og
auk þess mun frysting svilja gera
mun auðveldara fyrir eldismenn
að koma sér upp hreinum
hrygnustofnum eða geldstofnum.
- -ÓS
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7