Þjóðviljinn - 12.08.1987, Blaðsíða 6

MENNING
Ég leyfði mér ekki að deyja
Gabríel Garcia Marquez. Saga afsæháki. Guðbergur Bergsson þýddi. Uglan 1987
Þessi litla bók Marquezar,
sem Kiljuklúbbur MM hefur
gefið út er ekki skáldsaga. Við
erum orðin svo ánetjaðir
töfrum hins mikla nafns, að
við erum til í að gefa út á bók
meira en þrjátíu ára gamlar
blaðafrásagnir eftir Nóbels-
skáldið kolumbíska. Sjálfur
skopast Marquez í skemmti-
legum formála að þeim útgáf-
uærslum sem elta „tísku-
höfund" eins og hann. En það
er engin ástæða til að kvarta.
Saga af sæháki er ágæt frá-
sögn sem miklu betra er að
hafa lesið en án að vera.
Svoeinfalterþað.
Gabríel Garcia Marquez.
LEIGUFLUG INNANLAND5
OG UTANLANDS
BÍLALEIGA Á
ÍSAFJARÐARFLUGVELLI
GÓÐIR BÍLAR
E R N 'J9 H Alhliða flugþjonusta Mm. r Áætlunar-, leigu-, tragt- og sjúkratlug
IfTUftVAL V ISAFIRÐI - SÍMI9U200
SK9GGNST UNPU&
’F/NBONP/P
Einn lidur i þeirri þjónustu Hamþidjunnar að midla upplýsingum um eiginieika
og notkun veidarfæra, er útvegun og dreifing myndbanda.
Nú bjódum vid sjö áhugaverð myndbönd á kostnaðarverði.
1. í TUMUNATANKINUM \
2. F/SkUN íT1ZOUI _
3. HSKAP M£P PPAGNÓT |
4. PO&SKAMBT mMTþorsmnÉth
5. TOGVeiPA&Æ&P KHT
6. LINUVEIPAP VIPALASKA ■
?. HUMAP- OG FISKITPOU
Nánari upplýsingar veitir söludeild Hampiðjunnar.
HAMPIÐJAN
Box 5136, 125 Reykjavík, sími28533
Sæhákurinn er Lúis Alejandro
Velasco, sem árið 1955 var ungur
sjóliði á tundurspilli í flota Kól-
umbíu. Skipið hafði verið í við-
ÁRNI $&• /
BERGMANN i i
gerð í Bandaríkjunum og var á
heimleið, ofhlaðið ýmislegu
skrani. í veltingi miklum tók út af
skipinu átta menn, leit að þeim
var í skötulíki eins og og annað í
heimalandi Marquezar og Vel-
ascos og mennirnir fljótt taldir af.
En tíu dögum síðar komst sjólið-
inn ungi við illan leik á land af
fleka á eyðiströnd í Kolumbíu.
Hann varð þjóðhetja fyrst, en
þegar Marques hafði skrifað sögu
hans í stjórnarandstöðublað
fengu stjórnvöld pólitíska timb-
urmenn. Sjóliðinn varð að fara úr
flotanum, blaðinu var lokað
innan tíðar og allt væri nú gleymt
ef ekki hefði svo viljað til að það
var einmitt Gabríel Garcia Marq-
uez sem færði í letur frásögn þess
sem mátti þola miklar raunir í
hafi.
Til eru æsilegri heimildir um
hrakninga á fleka, ekki síst ef
fleiri en einn hafa upp á slíkan
farkost komist og þurfa að draga
fram lífið lengi á mjög naumum
vatnsskammti og einni kjötdós,
og kannski er stungið upp á að
einum sé slátrað og hann étinn.
Aðstæður þeirra hrakninga sem
hér lýsir eru einfaldari ef svo
mætti segja. Lúis Velasco kemst
einn á flekann, en sér fjóra félaga
sína drukkna, og á flekanum er
ekkert matar- eða drykkjarkyns.
Hann getur ekki gert öngul úr
beltissylgju sinni til að veiða fisk,
hann hefur ekkert bitjárn til að
skera sundur skóna sína og tyggja
þá. Lítill mávur sem hann snýr úr
hálsliðnum verður honum lítill
fengur og þegar hann getur rotað
stóran fisk sem stekkur upp í bát-
inn á flótta undan hákarli, þá nær
hann ekki nema tveim bitum af
holdi hans. Hann missir fiskinn í
hákarlskjaft í andvaraleysi og er
það atvik eitt saman furðu magn-
að og ekki síður eftirminnilegt en
útsmogin listræna Hemingways í
sögunni um Gamla manninn og
hafið: hann missti og sinn mikla
feng í hákarla.
Kostur þessa kvers er vel lukk-
uð samvinna efnilegs höfundar,
sem Marques hefur verið, og sjó-
liðans unga. Það er hvergi brugð-
ið á einhverskonar óþarfa skraut
eða tilþrif. Allt er fyrst og síðast
trúverðugt, ekki síst allt það sem
segir af pendúlsveiflum lífslöng-
unar og uppgjafar sem eiga sér
stað í geði sjómannsins, stundum
skýru, stundum trufluðu. Trú-
verðugt og eðlilegt, hetjutilburð-
ir, væmni eða heimspekileg inn-
skot hvergi nærri. Tökum þétta
dæmi hér:
„Það andartak kemur að mað-
ur finnur ekki lengur fyrir
kvölum. Næmleiki manns hverf-
ur og hugurinn sljóvgast þangað
til maður hættir að skynja tíma og
rúm. Ég lá á grúfu í flekanum,
lagði armana á borðstokkinn og
hvíldi hökuna á þeim og fann í
fyrstu hvernig sólin beit mig með
geislum sínum miskunnarlaust í
bakið. Mér sýndist loftið vera al-
sett skínandi deplum klukku-
stundum saman. Að síðustu lok-
aði ég augunum örmagna, en sól-
in var þá hætt að brenna á líkam-
anum. Ég fann hvorki fyrir þorsta
né hungri. Ég fann ekki fyrir
neinu nema algeru áhugaleysi á
lífinu og dauðanum. Það hvarfl-
aði að mér að ég væri að deyja.
Og sú hugmynd fyllti mig af ein-
kennilegri og óljósri von.“
Þegar gripið er til samlíkinga
eru þær einfaldar og bundnar
sögumanni: þegar Lúis Velasco
lýsir fögnuði sínum yfir því að
hafa loksins séð land, þá verður
hann fflefldur eins og hann hefði
borðað „tvö steikt egg, kjötbita,
kaffi með mjólk og brauð“. Og
það er líka athyglisvert, að þótt
þessi kaþólski piltur vilji alls ekki
týna meni með mynd helgrar
meyjar, þá biðst hann aðeins einu
sinni fyrir svo lesandinn viti. Og
honum kemur ekki til hugar að
ætla að guð hafi bjargað honum
sérstaklega, tekið hann fram yfir
félaga hans sem drukknuðu fyrir
augum hans. (Því miður fylgja
slíkar vangaveltur nær alltaf ís-
lenskum björgunarsögum.) Nei.
Og hann segir að hetjudáð sín
hafi ekki verið önnur en sú „að ég
leyfði mér ekki að deyja“.
í þýðingunni má finna hnökra,
ítrekanir og orðfæri sem ber
óþarflega annarlegan keim, en
hún er einkar læsileg þegar á
heildina er litið.
-ÁB
Fyrsta
Ijóðabók
ungs
skálds
Útgáfufélagið Hálfljóð hefur
gefið út ljóðabókina Mars eftir
Halldór Olafsson.
í fréttatilkynningu segir að
þetta sé fyrsta bók Halldórs. Á
tuttugu síðum er birt úrval ljóða
hans frá því hann hóf að yrkja.
Halldór hefur, segir þar, dvalist
um skeið meðal frumstæðra
þjóðflokka.
Útgáfufélagið Hálfljóð er nýtt
af nálinni, þessi útgáfa er fyrsta
framtak þess, en félagið hyggst í
framtíðinni standa að útgáfu
hvers kyns skáldskapar.
Lokaorð þessa kvers eru á
þessa leið:
La Udór Ólafsso
mars
Þessvegna höldumst við í hendur
þegar þú segir nei
og ég já
og biðjum ekki um athugasemdir
þótt gleðin kipri sig saman
og stökkvi síðan beint fram í dags-
Ijósið
í sömu mund
og við vöknum af svarthvítum
draumi.