Þjóðviljinn - 30.08.1987, Blaðsíða 17

Nafn vikunnar
árfest á aldar-
órðungs fresti
Árni Einarsson f.h. Máls og menningar
„Það var orðið fyllilega
tímabært að fyrirtækið færði
út kvíarnar: Mál og menning
hefur ekki staðið í neinum
verulegum fjárfestingum síð-
an Kristinn E. Andrésson og
félagar byggðu upp á Lauga-
veginum. Þessi nýjaverslun
er viðbót við reksturinn-við
verðum að sjálfsögðu áfram
niðri í miðbæ líka,” sagði Árni
Einarsson framkvæmdastjóri
Máls og menningar í spjalli við
Sunnudagsblaðið af því tilefni
að fyrirtækið opnaði nú í vik-
unni nýja og glæsilega versl-
um að Síðumúla 7.
Þar verður einkum höndlað
með bækur, skrifstofuhúsgögn og
gjafavörur í afar rúmgóðu hús-
næði sem arkitektarnir Dagný
Helgadóttir og Guðni Pálsson
hönnuðu. Innréttingarnar eru
mjög nýstárlegar og vöktu mikla
athygli þeirra fjölmörgu sem
samglöddust forlaginu við opnun
búðarinnar.
Svo sem flestum er kunnugt
heldur Mál og menning upp á
hálfrr aldar afmæli á þessu ári.
Árni var spurður hvað helst hefði
verið gert til hátíðabrigða.
„Það sem að sjálfsögðu ber
hæst,” sagði Árni, „er að við
aukum utgáfuna um helming frá
þvf í fyrra. Þá gáfum við út rúm-
lega 40 bækur en á þessu ári fylla
þær hálfan níunda tuginn. Við
erum sem sagt á því að betra sé að
koma út bókinni fleira en færra.
Og útgáfuflóran er að sama skapi
fjölbreytt. Ég nefni sem dæmi
Times Atlasinn í íslenskri þýð-
ingu, metsölubók Isabel Allende
í þýðingu Thors Vilhjálmssonar,
smásagnasafn Einars Kárasonar,
unglingabók eftir Guðlaugu Ric-
hter sem gerist á söguöld, fyrstu
skáldsögu Gyrðis Elíassonar og
þanni mætti lengi áfram telja.”
Fyrirtækið hlýtur þá að vera
bærilega stöndugt um þessar
mundir?
„Já, ég get alveg sagt það.
Bókaútgáfa er á hinn bóginn
ákaflega áhættusöm og það veit
enginn hvar hann dansar næstu
jól. En það getur varla talist
bruðl þó fyrirtækið fjárfesti á 25
ára fresti — eða að meðaltali fjór-
um sinnum á öld! Við gerum okk-
ur alveg grein fyrir því að allra
næstu ár geta orðið erfið. Heild-
arkostnaður vegna þessarar nýju
verslunar er í kringum 40
milljónir.”
- Víkjum nú að hinni sígildu
spurningu um stöðu bókarinnar.
Er hún ekki nokkuð brött um
þessar mundir?
„Jú, hún erþað. Ogþað erekk-
ert skrum heldur einlæg tilfinning
sem ég hef, þegar ég segi að allt
talið um heilaþvottinn á þjóðinni
er að mínu mati misskilningur.
Fólk lætur ekki segja sér fyrir
verkum. Og unga kynslóðin sem
nú er farin að láta að sér kveða á
sviði viðskipta og lista, lofar mjög
góðu. Við eigum mikið af úr-
valsfólki. - Ef ég væri af kynslóð
foreldra minna - þá væri ég
a.m.k. afar stoltur af unga fólk-
inu!”
-hj
LEHDARI
Opnið bókhald fyrirtœkjanna!
Síðasta ríkisstjórn hóf feril sinn illu heilli með
alræmdri kjaraskerðingu, þar sem þriðjungur
kaupmáttar var með einu hnífsbragði ristur
burtu. Forysta verkalýðshreyfingarinnar náði
ekki að fylkja liðsmönnum hreyfingarinnar til
nægilega öflugrar gagnárásar og afleiðingin
varð síversnandi afkoma fjölskyldnanna.
Eina svar manna var að lengja vinnutímann.
Og fjölskylda á fjölskyldu ofan sundraðist að
meira eða minna leyti vegna hins mikla álags,
sém þessar aðgerðir ríkisstjórnarinnar skópu.
Árið 1985 tók að rofa til í fjármálum þjóðarinn-
ar vegna batnandi ytri skilyrða. Árið 1986 varð
svo eitt mesta góðæri í sögu lýðveldisins.
En þrátt fyrir vaxandi góðæri tókst ekki að efla
kaupmátt tímakaupsins. Það tókst ekki að stytta
vinnudag fólksins. Hann þvert á móti lengdist í
sumum tilvikum.
Hversvegna? - Vegna þess að fyrirtækin
sem borguðu lága kaupið sögðu að þau hefðu
ekki neina peninga.
Hvaða fyrirtæki? - Fyrst og fremst fyrirtækin í
fiskvinnslunni.
Og þetta var í rauninni tekið gott og gilt.
Það var tekið mark á kórsöng fyrirtækjanna
um hinn eilífa taprekstur. Hreinskilinn forystu-
maður úr verkalýðshreyfingunni, Pétur Sig-
urðsson, orðaði það svo í viðtali við Þjóðviljann,
að verkalýðshreyfingin hefði „jafnvel tekið
þátt í grátkór atvinnurekendanna." Það
hefur hins vegar komið berlega í Ijós á síðustu
dögum, að menn voru blekktir. Blekktir illa. Hin
síhrínandi fyrirtæki í fiskvinnslu og útgerð
standa nefnilega svo vel, þrátt fyrir eilífan bar-
lóm og kveinan, að á einni nóttu gátu þau snar-
að út fyrir einsog einu stykki Útvegsbanka.
Þá vantaði ekki aurinn. Allir sjóðir eru hins
vegar galtómir og hífandi tap á öllu þegar verka-
fólkið fer fram á ærlegan hlut. Þá er ekki hægt
að borga.
Hið skyndilega ríkidæmi útgerðarauðvalds-
ins sem kom í leitirnar þegar íhaldið var að tapa
af Útvegsbankanum sýnir það Ijóslega að frysti-
húsaeigendurnir og útgerðarjarlarnir Ijúga eins-
og fara gerir um afkomu fyrirtækja sinna hve-
nær sem þeim býður svo við að horfa.
Við því á verkalýðshreyfingin ekki nema eitt
svar. í stað þess að taka þátt í grátkór atvinnu-
rekenda um slaka afkomu fyrirtækja sinna á
hún að reisa sig og krefjast þess að fá aðgang
að bókhaldi fyrirtækjanna.
Útvegsbankamálið hefur sýnt og sannað, að
þau fyrirtæki sem telja sig verst stödd á íslandi
hafa þrátt fyrir allt gnótt fjár. Þessvegna hlýtur
krafa verkalýðshreyfingarinnar að verða: Opið
bókhald.
Verkafólk, eða fulltrúar þess, þurfa að eiga
fullan aðgang að bókhaldi fyrirtækjanna. Það er
opinbert leyndarmál, að eigendur og stjórnend-
ur fyrirtækja nota sjóði þeirra til að fjármagna
lúxuslíferni fyrir sig og sína. Hvers kyns einka-
neysla, á borð við bíla, utanlandsferðir og
jafnvel heimilisinnkaup eru færð á reikninga fyr-
itækja.
í þessu felst í rauninni margföld fölsun og
margfaldur stuldur.
í fyrsta lagi er kostnaður fyrirtækjanna fals-
aður og þannig stolið undan skatti. Þetta gerist
með þeim hætti að einkaneyslan, sem færð er á
reikning fyrirtækjanna, sýnir stöðu þeirra á
pappírnum lakari en hún er í raun. Þau borga því
minni skatta en ella.
( öðru lagi eru laun eigenda og háttsettra
stjórnenda líka fölsuð. Ymis kostnaður við
einkaneyslu þeirra er færður sem gjöld fyrirtæk-
isins, en ekki sem tekjur á viðkomandi. Raun-
verulegar tekjur þeirra eru því ekki taldar fram til
skatts, skattstofn þeirra verður minni fyrir
bragðið og þeir lenda líka í lægra skattþrepi.
Þeir borga því snöggtum minni skatt en þeim
ella bæri.
í þriðja lagi er verið að blekkja verkalýðs-
hreyfinguna með svona vinnubrögðum. Henni
er gefið til kynna að staða fyrirtækja, jafnvel
heilla greina, sé sýnu lakari en hún er í raun.
Kröfur hreyfingarinnar taka - illu heilli - mið af
því. Þannig er líka verið að stela með bókstaf-
legum hætti af launafólki.
Þessum fordæmanlegu vinnubrögðum er
einungis hægt að svara með því að fylkja
hreyfingunni á bak við kröfuna:
Opnið bókhald fyrirtækjanna fyrir fuiitrú-
um verkafólks! - ÖS
Sunnudagur 30. ágúst 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17