Þjóðviljinn - 03.09.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Láglaunastefnan og
dagvistarheimilin
„Má bjóöa þér starf fyrir 176 krónur og 50
aura á tímann - liölega 28 þúsund á mánuði?
Það gerir Reykjavíkurborg ef þú hefur 5 ára
starfsreynslu viö aö ala upp börn, sinna þörfum
þeirra og stuðla að andlegum, líkamlegum og
félagslegum þroska þeirra. Þetta eru launin
sem ófaglærðu Sóknarfólki á dagvistarheimil-
um borgarinnar eru boðin. Og þau eru enn lægri
fyrir byrjendur.“
Þessi klausa er úrfróðlegri grein eftir varafor-
mann Alþýðubandalagsins, Kristínu Á. Ólafs-
dóttur borgarfulltrúa, um ástandið á dagvistar-
heimilum borgarinnar.
En starfsmenn dagheimila gerast nú forflótta
úr starfi sem aldrei fyrr vegna lágra launa, og
aldrei hefur mannekla lokað jafn mörgum
deildum og nú.
Kristín bendir í úttekt sinni á fjölmargar
óheillavænlegar afleiðingar láglaunastefnu
borgarinnar fyrir dagvistarheimilin:
-Á mörgum heimilanna eru deildir undir-
mannaðar langtímum saman, með þeim afleið-
ingum að álag á starfsfólkið verður óeðlilega
mikið.
- Vegna lágu launanna er starfsfólkið sömu-
leiðis nauðbeygt til að sækja tiltölulega ört í
önnur og betur borguð störf.
Þannig hætti um fjórðungur starfsmanna
störfum á barnaheimilum borgarinnarfyrstu sex
mánuði þessa árs eða snöggtum fleiri en á
sama tíma á síðasta ári. Ekki bætir úr skák sú
staðreynd, að mun fleiri láta að jafnaði af störf-
um síðari hluta ársins. Útlitið er því - vægast
sagt - mjög skuggalegt.
i hvaða fyrirtæki sem er myndi þessi mikla
hreyfing á starfsfólki torvelda mjög allt eðlilegt
starf. Hitt er þó sönnu næst, að starfsemin sem
fer fram á dagvistarheimilunum er enn við-
kvæmari fyrir röskun af þessu tagi. Einsog
Kristín bendir á í grein sinni, þá eru góð tengsl
barnanna við uppalendur sína ein af forsendun-
um fyrir vellíðan þeirra. Þau sitja vitaskuld á
haka, þegar jafn örar mannabreytingar verða
og nú stefnir í.
- Tíu deildir hafa þegar lokað á barnaheimil-
um vegna manneklu. Líkur eru á að fleiri bætist í
lokunarhópinn á næstu dögum og vikum.
- Dvalartími barnannaerstytturvegnaskorts
á starfsfólki.
- Ennfremur er dregið í lengstu lög að vista
ný börn á heimilunum, vegna þess að undir-
mannaðar deildir geta hreinlega ekki tekið við
nýjum.
Afdrifarík afleiðing láglaunastefnunnar birtist
svo í þvi, að nú er ekki lengur hægt að fá
menntaðar fóstrur til starfa á daqvistarheimilun-
um.
í maí var hlutfall fóstra af öllum starfsmönnum
á dagvistarheimilum borgarinnar þannig ekki
nema tæp 30 prósent! Rösk 70 prósent allra
stöðugilda voru því skipuð fólki, sem ekki höfðu
fóstrumenntun.
Þetta ástand er allsendis óviðunandi. í lögun-
um um dagvistarheimili segir þannig ótvírætt,
að það starfslið heimilanna, sem „annast
fóstrustörf skal hafa hlotið fóstrumenntun'1.
Láglaunastefna borgarinnar hefur bitnað á
barnaheimilum borgarinnar með svo afdrifarík-
um hætti, að við auðn liggur á sumum. Það er
rétt að minna á, að stjórnarandstaðan í borgar-
stjórn hefur varað við því margsinnis, að breyti
meirihlutinn ekki afstöðu sinni í launamálum
myndi öngþveiti skapast í barnavistun á vegum
bórgarinnar. Það hefur nú gerst.
Spurningin sem Sjálfstæðisflokkurinn þarf að
svara sjálfum sér og öðrum er þessi: Ætlar hann
að viðhalda þeirri þjónustu sem felst í rekstri
barnaheimila, - eða ekki?
Sé svo, þá er frumforsendan sú, að hann taki
þegar í stað upp nýtt launakerfi, þar sem kvenn-
astörfum á borð við fóstrustarfið sé gert miklu
hærra undir höfði en núna.
-ÖS
KLIPPT OG SKORIÐ
Bókaharmur
Hrafn Harðarson bókavörður í
Kópavogi skrifar grein í Morgun-
blaðið í fyrradag um viðbrögð í
blöðum við frétt um stórfækkun
útlána á almenningsbókasöfnum.
Um það mál hafði m.a. verið
fjallað í leiðara Morgunblaðsins
og þá mælt með því meðal annars
að bókasöfn „fylgdust með þró-
uninni“ og er þá átt við að þau
færi út sitt starfssvið og láni t.d. út
myndbönd. Hrafn Harðarson
minnir á það, að með sinnuleysi
og nísku við bókasöfn hafi ein-
mitt verið komið í veg fyrir það
fyrirfram að bókasöfn gerðu til-
raunir í þessa veru - enda treystu
þau sér varla til að kaupa er-
lendar bækur lengur vegna fjár-
skorts,hvað þá myndbönd sem
kosta 2000-5000 krónur með
söluskatti.
Grein Hrafns er ágæt hirting á
þeim sem ráða fyrir landi og bæj-
um og mæla fagurt um elsku
hjartans bókina en stendur í raun
á sama um það að almennings-
bókasöfn lognist út af í þögn og
sinnuleysi. Hrafn vitnar og til
setningar í leiðara Morgunblaðs-
ins sem honum finnst einkenna
viðvarandi viðhorf til almenn-
ingsbókasafna. En hún er svona:
Sjá sér engan
hag í...
„Sum myndbönd eru þannig
gerð, að einkaaðilar sjá sér engan
hag í að hafa þau til útleigu. Væri
ekki ástæða fyrir bókasöfn að
huga að deild fyrir slík mynd-
bönd?“
Bókavörðurinn spyrsvo: „Ætli
sama viðhorf gildi ekki fyrir
bækur? Á maður e.t.v. eftir að
lesa: sumar bækur eru þannig
gerðar... Er bókasafnið þetta:
staður fyrir allt sem aðrir kæra sig
ekki um?“
Petta er vitanlega rétt spurning
og tímabær. Og hún kemur inn á
það sem um margt einkennir
menningarstefnu Morgunblaðs-
ins, þegar hún hefur síast gegnum
markaðshyggjuboðskapinn og
kenninguna um lágmarksumsvif
hins opinbera á öllum sviðum.
Blaðið viðurkennir að menning
verði að vera, mikil ósköp. En
okkar sameiginlegir sjóðir eiga
þá aðeins að koma við sögu í
menningarlífi, að um sé að ræða
eitthvað sem markaðurinn nenn-
ir ekki að sinna og getur ekki
grætt á. Þessvegna er mælt með
því að almenningsbókasöfn
kaupi ( án þess reyndar að hafa
peninga til þess) þau myndbönd
sem einkaframtakið afskrifar
fyrirfram, þessvegna er eitt helsta
lausnarorðið í sjónvarpsmálum
að ríkissjónvarpið snúi sér sem
mest að skólasjónvarpi (vegna
þess að á því sviði verður ekki um
neina samkeppni að ræða við
Stöð 2). Og svo framvegis.
Stjórnarskrár
og smáþjóðir
Hér í blaðinu var um síðustu
helgi birt grein um Eystrasalts-
þjóðir Sovétríkjanna og sjálf-
stæði smáþjóða. Staksteinar
Morgunblaðins fundu hjá sér
hvöt til að leggja út af þessum
pistli í fyrradag með þeirri dæmi-
gerðu Morgunblaðsaðferð að
gera mönnum upp viðhorf og
ráðast síðan gegn þeim af nokkr-
um þjósti. Staksteinar segja:
„Hvers vegna vill ritstjóri
Þjóðviljans ekki styðja kröfu
Letta, Litháa og Eistlendinga um
fullt sjálfstæði? Hvers vegna
þurfa þeir að lúta sovésku stjórn-
arskránni? Af hverju er þess ekki
krafist að í frjálsum kosningum
fái íbúar þessara landa að ákveða
sjálfir framtíð sína, hvort þeir
vilja lúta sovésku stjórnarskránni
eða ekki?“
Allt með felldu að spyrja sem
svo - ef það hefði ekki verið tekið
skýrt fram í þeirri sunnudags-
grein sem vitnað er til að ÁB er
vitanlega fylgjandi því grundvall-
arsjónarmiði að hver smáþjóð
eigi að ráða því sjálf hvort hún
stofnar þjóðríki eða ekki. Um
það er alls ekki deilt. Staksteinar
eru hinsvegar að snúa út úr því,
að í fyrrnefndum sunnudagspistli
var því einnig velt upp, hvað gæti
í rauninni gerst við núverandi að-
stæður í Sovétríkjunum. Og þá
var látin í ljós von um að það yrði
að minnsta kosti farið eftir sov-
éskri stjórnarskrá og forrúss-
neskun Eystrasaltslandanna
stöðvuð, það væri „áfangi sem vel
munar um - hvað sem síðar verð-
ur.“
Vitanlega er ekki verið að
halda því fram að Eistar, Lettar
og Litháar „þurfi“ að fylgja sov-
éskri stjórnarskrá. En nú vill svo
til að það getur verið gott að ögra
valdhöfum með slíku plaggi.
Stjórnarskrár ríkja eru nefnilega
mjög fagrar og réttlátar - kannski
vita Staksteinar það ekki, að sov-
éska stjórnarskráin gerir einmitt
ráð fyirr því að einstök lýðveldi
geti sagt sig úr Sovétríkjunum ef
landsfólkinu sýnist svo?
Langurvegur
Hitt er svo lakara, að eins og
við vitum er langur vegur á milli
þeirra fyrirheita sem sett eru á
blað með stjórnarskrá ríkja og
hins gráa og grimma veruleika.
Þó er skárra að hafa þessi fyrir-
heit einhversstaðar á áberandi
stað en að hafa þau hvergi.
Landsfeður Bandaríkjanna settu
saman árið 1776 afar fagra og
göfuga stjórnarskrá, sem hefst á
yfirlýsingu um að allir menn séu
fæddir jafnir. Undir þetta rituðu
landsfeður með bestu samvisku -
eins þótt þeir væru sjálfir þræla-
haldarar. Það tók heila öld frá því
að stjórnarskráin bandaríska
gekk í gildi og þangað til þræla-
haldi var útrýmt í þessu ríki nátt-
úrlegra jafningja - og kostaði
reyndar mannskætt borgarastríð
eins og menn vita. Síðan tók það
um það bil öld í viðbót þar til
hvítir borgarar Bandaríkjanna
voru reiðubúnir til að taka
eitthvað að ráði mark á þegnrétti
blökkumanna - gefa þeim kost á
að spreyta sig utan hins þrönga
hrings sem leyfði þeim að vera
stjörnur á sviði körfubolta,
spretthlaupa og djass, leyfa þeim
að ganga til kosninga í Suðurríkj-
unum og fleira þesslegt. Og þurfti
þó margar kröfugöngur, kylfu-
högg lögreglu, fangelsanir, sektir
og morðið á Martin Luther King
til að þessi „áfangi“ næðist.
Sagan kennir okkur ósköp ein-
faldan sannleik: ekkert verður
eins og við helst viljum á svip-
stundu. Jákvæð þróun er sett
saman úr áföngum, sem allir eru
ófullnægjandi. En það er þó alt-
ént huggun, að í lífi hverrar þjóð-
ar eru til áfangar sem um munar,
þrátt fyrir allt.
AB
þlOÐV ILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans..
Rit8tjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita-og prófarkalestur: ElíasMar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, GarðarSigvaldason.
Framkvæmdastjórl: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Unnur Agústsdóttir, Oiga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjórl: JónaSigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-og afgreiðslustjórl: HörðurOddfríðarson.
Afgreið8la: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Maanúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafurBjömsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmlðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð i lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskrlftarverð á mánuðl: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 3. september 1987