Þjóðviljinn - 07.10.1987, Blaðsíða 7

Björg örvarerfædd árið 1953, útskrifaðist frá MHÍ1979. Hún nam við Listadeild Kaliforníuháskóla, Davis, USA 1981-83. Hún hefur haldið einkasýningar í Kaliforníu, Gallerí Borg, Nýlistasafninu,
Slunkaríki og tekið þátt í samsýningum erlendis. Mynd: E.ÓI.
Myndlist
Sjö fyrirboðar
Að treysta á dulin skilningarvit. Björg Orvar sýnir á Kjarvalsstöðum
„ Það er erfitt fyrir mig að
reyna að skilja mín verkfyrir
blaðamenn eða áhorfendur.
Það er einsog að reyna að
endurvekja hugsun sem lifði
örskamma stund, er nú horfin
en mér beri skylda til muna
hvort hún hafi raunverulega
verið mikilvæg. Ég man ekki
hvað ég var að hugsa en samt
situr afleiðing hugsunar í
verkunum. Ég hef ekkiáhuga
á að íhuga verk mín; það líkist
naflaskoðun og það er ekki
síst til að fría mig frá henni að
ég yfirleitt mála. Ég reyni strax
að skiljast við verkin í hugan-
um um leið og þeim er lokið.
Þá hef ég ekki lengur áhuga á
þeim fyrir persónulega upp-
lifun. Þau eru eftirsíðasta
pensildráttætluð öðrum. Ég
hef aðeins áhuga á því verki
sem er enn ekki hafið en kem-
urnæst."
Svo kemst Björg Örvar að orði
um list sína, en hún sýnir nú á
Kjarvalsstöðum ásamt Jóni Axel
og Valgarði. Björg sýnir sjö mál-
verk, sem öll heita fyrirboði og
eru númeruð en samkvæmt orða-
bók Menningarsjóðs er fyrir boði
það sem koma skal, spá, við-
vörun, boðar ókominn hlut.
Fyrirboði; Orð:
Samsundrung
„Sama myndefnið vinn ég upp
aftur og aftur einsog það sé ein
heild eða samfella í einskonar
myndmónótón, varla að ég greini
aðskilda hluta; gæti allt eins verið
að mála einn heilan flöt í einum
lit yfir allan strigann. Þegar verk-
inu er lokið og því lýkur næstum
alltaf á nákvæmlega einum
ákveðnum punkti, þá sé ég
skyndilega einingar, skil og tog-
streitu, að allt er sundrað sem ég
var viss um að var sameinað,
sundrað í heildinni. Þetta voga ég
mér ekki að reyna að skilja og
mér fínnst það heldur ekki koma
mér við, heldur aðeins öðrum.“
Fyrirboði: Orð:
Nærleikur
„Þetta getur svo sem kannski
verið hin persónulega nærvera
eigin einmanaleika sem lista-
menn opinbera áhorfendum og
kannski einmitt af því þessi ein-
manaleiki er sprottinn upp af
hinu veika til hins sterka er hann
undirstaða þess að geta skapað.
Þetta er ein leið til að lifa lífínu, til
að komast af, sem eru ekki síður
erfitt þó maður hafi það algott.
Ég reyni að vera tilfinningalega
raunsæ, þess vegna gætu þetta
heitið raunsæisverk og tilfinning-
averk, af því að mannlega líðan
set ég í verkin með sjálfri mér.
Þessi orð skipta mig ekki máli og
segja áhorfendum ekkert meira.
En það er endalaust hægt að tala
um myndlist án þess að vera
miklu meira en litlu nær. Sumum
er það einfaldlega skemmtun og
öðrum leiðist. Myndlistin er
skáldskapur fyrst og fremst og
mér finnst hún ekki meiri vitnis-
burður um alvöru lífsins né gefa
sannari mynd af lífinu, en samtal
tveggja persóna yfir kaffibolla í
hádegishléi frá vinnu. Myndlistin
er bara annars konar vitnisburð-
ur og ef hún er góð, býr í henni
kjarni lífsins og hann er sem bet-
ur fer óljóst hugtak."
Fyrirboði: Orð:
Boðifyrir
„Ef til vill hef ég verið full
metnaðarfull að nefna þessi verk
mín fyrirboða, því mér finnst
reyndar öll góð myndlist vera
fyrirboði einhvers, öll skáldverk
eru fyrirboðar góðs og ills, kann-
ski hurðirsem falla að stöfum. En
maður verður sjálfur að opna upp
á gátt til að kynnast þeim heimi
sem þau virðast rétt tæpa á við
fyrstu kynni. Mér eru hugleiknar
þverstæður og andstæður í lífinu,
samræmið sem er oft einsog við-
kvæmur glerkúpull utanum ór-
eiðuna, hve yfirsýnin, heildar-
svipurinn yfir ævi einnar mannes-
kju getur stundum verið þeim
mun skarpari sem líf hennar hef-
ur verið í meiri brotum. Slík per-
sóna getur í ellinni litið yfir farinn
veg og fundið þráð gegnum alla
atburðina sem hún hafði talið
byggða á tilviljunum og utanað-
komandi misvísunum. Hún hafði
sjálf búið til um sig sögu, til að
lífið yrði að lokum ein heild og
lífsverkið í endanlegu samræmi
við forsendurnar fyrir því.“
Fyrirboði: Orð:
Andvit
„Ef blaðamaðurinn spyr mig
hvað þetta og þetta fyrirbæri í
verkum mínum sé eða þýði, þá
get ég ekki öðru svarað en að ég
viti það ekki og í framhaldi af því
segi ég, að því miður geti ég ekki
upplifað eigin verk. Mér er lokuð
leið sem öðrum, sumum að
minnsta kosti opin. Þó má ég
bæta því við að mér finnst aldrei
neitt athugavert við það að
standa andspænis myndlistar-
verki og skilja það ekki, þó mig
langi til að skilja það. Mestu
skiptir að hlusta og horfa og taka
sér nægan tíma til að skilja þá
ekki og treysta því jafnframt að
einhver önnur skilningarvit séu
samt að störfum án þess að mað-
ur verði var við það.“
Fyrirboði: Orð:
Hringlína
„í fyrirboðum felst líka að allt
framundan er óljóst en maður
veit þó fyrirfram að framtíðin
geymir eitthvað af því liðna sem
er þá kannski hér og nú, eða
jafnvel þá, eða eitthvað fyrir
löngu. Fyrir mig skiptir mestu að
sjóndeildarhringur minn sé
hringur eða ég geti raunverulega
farið í hring ef ég vil, og beint af
augum, ef ég kýs heldur. Ég
hugsa mér að hvert verk feli í sér
einhvers konar sjálfgefiia tillits-
semi við mig sem bý það til, að ég
megi snúa á það gersamlega í
næsta verki.“
Fyrirboði: Orð:
Hugslátrun
„Það mega ekki vera nokkur
takmörk í verkinu sjálfu sem
beina mér í ákveðna átt að því
næsta. Þetta er eins konar hug-
lægt vinnuplan sem ég hef tamið
mér og reyni að fara eftir. Mér
finnst skárra að horfa á verkin
einsog fénað sem kominn er af
fjalli, fremur en afkvæmi mín,
sem eg er að skila af mér út í
heiminn. Sumt fé kemur vænt af
fjallinu og þess vegna einmitt gott
til slátrunar, annað lítur ekki eins
vel út en er af ýmsum ástæðum
kannski þó betra til undaneldis
og fær því að lifa.“
Fyrirboði: Orð:
Óróelska
„Helst verð ég nokkuð óróleg
eða vandræðaleg ef ég verð óvart
snortin af eigin verkum. Þá finnst
mér eins og ég hafi kannski
klappað baminu í mér einum of
kröftuglega á kollinn í staðinn
fyrir að ýta því ákveðið en ömgg-
lega út í lífið og óvissuna, en
þangað verður það að fara. Best
fellur mér að vinna ef mér er ekki
meðvitað, mjög mikið niðri fyrir,
einsog inn í mér sé grann og víð
japönsk postulínsskál barmafull
af volgri ógerilsneyddri kúa-
mjólk. Þrátt fyrir allt er ég langh-
rifnust af hófsemi og jafnvægi.“
-ekj.
Ath. Millifyrirsagnir eru blaðamanns.
Mlðvlkudagur 7. október 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7