Þjóðviljinn - 18.12.1987, Blaðsíða 11

JÓLABLAÐ
heimilum lagt í púkk. Hér lá arð-
ur fjögurra einkafyrirtækja sam-
an í nokkrum óaðgreinanlegum
hrúgum á víðavangi og borgara-
styrjöld yfirvofandi, samkvæmt
viðteknum reglum um lausn þess
háttar vandamála.
En þá sýndu eigendurnir hvað í
þeim bjó. Þær lentu ekki í hári
saman eins og beinast lá við að
gera og þóttust þekkja eggin hver
úr sínum hænum. Nei takk. Þær
lögðu saman hænsnafjöldann á
svipstundu, eins og ekkert væri
eðlilegra, drógu hanana frá,
breyttu einkafyrirtækjum sínum í
samyrkjuhænsnabú um stundar-
sakir og skiptu daglegri eggja-
tekju milli sín í réttu hlutfalli við
hænueign hverrar um sig. Gjörs-
amlega illyrðalaust. Rétt eins og
það væri sjálfsagt að vera skyn-
samur. Engin þeirra ýjaði einu
sinni í þá átt, að hún ætti kannski
betri varphænur en einhver
hinna. Þegar Jónína í Lögbergi
ætlaði ekki að telja fram brúnu
topphænuna sálugu, þá var það
Karólína í Svalbarði sem sagði
nei takk. Það væri það minnsta,
sem hægt væri að gera í máli
þeirrar hænu, að halda áfram að
telja hana með.
Og rekstur þessa frjálsa heim-
angöngusamyrkjuhænsnabús
hélt áfram, þar til maðkurinn var
búinn að éta síðustu síldina og
hænsnin búin að éta síðasta mað-
kinn, og eftir var örlítil hrúga af
brúnleitum sundurlausum sfldar-
beinum. Þá voru það hænsnin,
sem leystu upp þetta fyrsta marx-
leníníska fyrirtæki á Djúpavogi,
sem þau höfðu raunar sjálf stofn-
að, og beindu eigendum sínum,
grannkonunum á Innanbæjun-
um, aftur in á brautir hins kapít-
alíska hagkerfis, án þess að þær
hefðu hugmynd um, að nokkrar
slíkar brautir væru til, hvað þá að
þær hefðu nokkurn tíma vikið af
þeim og kannski stefnt með því
vestrænu frelsi og lýðræði í voða.
Þær héldu kvenfélagsfundina
heima hjá sér á víxl og ræddu
praktísk efnahagsmál heimil-
anna. Einhverjar efasemdir
heyrðust að vísu um praktíkina á
stað, þar sem efnahagur heimil-
anna væri enginn. Samt varð það
hljóðbært eitt haustið, að kerl-
ingarnar hefðu haldið eftir bestu
ullarreyfunum. sínum og sent
sameiginlega til Reykjavíkur til
sérstakrar kembingar fyrir fé-
lagið. Samtímis sömdu þær við
Stebba á Núpi um smíði á spuna-
vél. Ég veit ekki hvaðan þær
höfðu peninga til framkvæmd-
anna, en man ekki betur en kvæði
við sæmilega þingeyskan tón í
móður minni við fyrsta ársupp-
gjör fyrirtækisins, þegar hagnað-
urinn gerði betur en borga spuna-
vélina. Þær létu að vísu karlana
spinna og borguðu þeim ekki
grænan eyri fyrir það. Sumir karl-
ar reyndust lagnari spunamenn
en aðrir og lentu þess vegna í
meiri vinnu við fyrirtækið. En
konurnar þeirra harðneituðu því,
að þeir fengju neina peninga-
borgun heldur og sögðu þær, að
þetta væri bara gott, því góðir
spunamenn væru leiðinlegri á
heimili en vondir spunamenn.
Hitt átti að vera leyndarmál
innan kvenfélagsins að konur
þeirra tóku band út á þá. Svo átti
hitt kannski líka að vera
leyndarmál innan kvenfélagsins
kvenfélagsins, að vondir spuna-
menn gátu verið lagnir við annars
konar framleiðslu, sem hentaði
til þess að gera góða spunamenn
káta utan heimilis við verklok.
Þannig varð spunavél kvenfélags-
ins í skólakjallaranum býsna vin-
sælt fyrirtæki í heildina séð.
Svo áttu þær prjónavélar og
með einhverjum hætti útvegaði
kvenfélagið kynstur af fræðslurit-
um og kennslubókum varðandi
ullariðnaðinn. Hefðu karlar stað-
arins, þó ekki væri nema hangið í
pilsunum á kerlingunum sínum í
öflun fróðleiks og þekkingar á
landsgæðum og þreki til að nýta
þau, þá hefði mannlífið orðið
léttbærara á Djúpavogi á kreppu-
árunum.
Skáldsaga eftir Bjarna Guðnason prófessor
Sólstafir Bjarna Guðnasonar prófessors er stór-
skemmtileg miðaldarsaga og snýst um ástir, auð
og völd. Ungur piltur strýkur að heiman tij þess að
hefja ævintýralega og hættulega leit að því sem
allir vilja finna - en fáum tekst.
Sagan gerist á ólgutímum þegar alþýða manna
bjó við ofurvald klerka og annarra valdsmanna.
Þetta er fyrsta skáldsaga Bjarna Guðnasonar pró-
fessors.
^vort d fivítu
VIGDIS GRIMSDOTTIR
kaldaljós
„Kaldaljós er óður til fegurðar, trúnaðar,
grimmdar, óvenjulega margslungin saga, saga ást-
ar og dulúðar og þó raunsæis. Unnin af mikilli list.
Henni skal ekki líkt við neitt.“
Jóhanna Kristjónsdóttir Morgunblaðinu
„Þessi skáldsaga Vigdísar er án efa eitt athyglis-
verðasta skáldverk sem jólabókaflóðið færir okkur
í ár. . . hér er ósvikið listaverk á ferðinni."
Soffía Auður Birgisdóttir Helgarpóstinum.
Svartáfwítu
STEFAN JONSSON
im
Bernskuminningar Stefáns Jónssonar
fyrrverandi fréttamanns og þingmanns.
„Mér er eiður sær að bók sambærileg
þessari hefur ekki komið til þessarar þjóðar
áður.“
Jónas Árnason rithöfundur (í útvarpsviðtali).
^vort d fnntu
ÞJÓÐVILJINN ~ S(ÐA 11