Þjóðviljinn - 21.01.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Kaupmáttur láglauna dvín
Lágmarkslaun margra verkalýðsfélaga eru
tæpar 30 þúsund krónur á mánuði, 173 krónur á
tímann. Þetta er grátlega lágt kaup og tvær
manneskjur í fullri vinnu geta ekki framfleytt
venjulegu heimili á slíkum launum.
Þegar talið berst að lægstu kauptöxtunum er
því oft haldið fram að eftir þeim sé nær aldrei
farið, að auk fastra launa sé fólki greiddur bónus
og ýmiss konar kaupauki og að gerðir hafi verið
sérsamningar um fjölmörg störf og þeir samn-
ingar geri ráð fyrir launum langt ofan við al-
menna taxta. Þá er einnig rakið að fjöldi launa-
manna njóti yfirborgana, það sé launaskrið í
landinu og kauptaxtaralmennra kjarasamninga
séu dauður og ómerkur bókstafur. Ekki skal
gert lítið úr bónusgreiðslum og kaupaukum né
gildi þess fyrir launafólk að fá staðbundnar
kauphækkanir en hitt má ekki gleymast að því
miður hafa ekki allir launamenn setið við sama
borð í þessum efnum.
Ef það væri svo í reynd að enginn fengi greitt
samkvæmt lægstu töxtum, skipti engu hvort
þeir væru 30, 40 eða 50 þúsund krónur á mán-
uði. Þá ætti líka að vera einfalt mál fyrir verka-
lýðsfélög og atvinnurekendur að ná samkomu-
lagi um taxtakaupið. Stutt rabb yfir kaffibolla
ætti að nægja.
En staðreyndin er að fjöldi fólks þiggur laun
samkvæmt almennum töxtum verkalýðsfélag-
anna. Og margir þeirra, sem notið hafa vafa-
samrar blessunar af bónus og premíu, geta
fyrirvaralítið setið uppi með nakta lágmarks-
taxta. Mánaðarlaun upp á 30 þúsund krónur eru
ekki leiðinlegt ævintýri heldur nöturleg stað-
reynd sem hluti launafólks býr við.
Samanburður á lífskjörum - milli einstak-
linga, milli ára eða milli landa - verður að byg-
gjast á upplýsingum um hvað launafólk getur
fengið fyrir kaupið sitt og hvað samfélagið lætur
því í té án þess að krefjast beinnar greiðslu.
Brýnustu lífsnauðsynjar vega að sjálfsögðu
þyngst. Menn eiga um það val hvort þeir kaupa
sér hljómflutningstæki eða fara í sólarlanda-
ferð, hafi þeir á annað borð efni á því. En allir
verða að fá sitt daglega brauð.
Nýlega hefur Hrafnkell Jónsson varaþing-
maður Sjálfstæðisflokksins birt fróðlegar upp-
lýsingar um hvað langan tíma taki að vinna fyrir
ýmsum þeim matvörum sem hafa í meira en 11
aldir verið uppistaðan í daglegri fæðu íslend-
inga. Miðað er við gildandi lágmarkskaup, 173
krónur á klukkutímann. Til samanburðar er litið
til maímánaðar 1983. En því er sá tími valinn að í
júní það ár hófst stjórnarsamstarf Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknar sem síðan hefur staðið
óslitið, reyndar með tilstyrk krata síðustu sex
mánuðina.
Nú er verkamaður á lágmarkslaunum 1
klukkustund og 42 mínútur að afla tekna fyrir 1
kg af flakaðri ýsu. Fyrir fimm árum tók það hann
ekki nema 52 mínútur. Það tekur hann nú 21
mínútu að fá nægjanleg laun fyrir 1 kg af kart-
öflum, meira en helmingi lengri tíma en þær 10
mínútur sem til þurfti fyrir fimm árum. Verka-
maðurinn þarf nú að inna af hendi rúmlega 2
klukkustunda vinnu til að eiga fyrir 1 kg af súp-
ukjöti. Fyrir fimm árum nægði 1 klukkustund og
38 mínútur. Hlutfallslegt verð á nýmjólk hefur
breyst minna en samt hækkað mikið. Nú þarf
verkamaðurinn að leysa af hendi nær 17 mín-
útna vinnu til að geta keypt 1 mjólkurlítra í stað
rúmlega 14 mínútna fyrir fimm árum.
Það er erfiðara en áður að afla brýnustu
lífsnauðsynja. Aftur á móti hníga ýmis rök til
þess að ekki hafi allur varningur hækkað í takt
við hversdagslega matvöru. Bifreiðar eru lík-
lega hlutfallslega ódýrari en fyrir fimm árum og
nýlega hafa verið lækkaðir tollar á ýmsum
vörum, m.a. varalit og vellyktandi. En þessi
varningur er því miður ekki innan seilingar fyrir
þá sem eru á lágmarkslaunum. Þeir eiga ekki
einu sinni fyrir allra brýnustu lífsnauðsynjum.
Því verður einfaldlega að afnema lægstu
kauptaxtana án tillits til breytinga á öðrum
launum. Það er siðferðileg og efnahagsleg
nauðsyn að aflétta þeirri svívirðu að lægstu laun
dugi ekki fyrir nauðþurftum. ÓP
KLIPPT OG SKORIÐ
r og íoiaoi pvi lynr an ao iengi
'ramsóknarflokkurinn brautar-
engi í kosningunum þá yrði
erðbólgan komin niður fyrir 10%
upphafi ársins 1988. Niðurstaðan
r hins vegar 55% verðbólga og
iðbrögð Steingríms eru að hrópa
J þjóðarinnar: „Róm brennur.
’nm hrpnnnr TT.lrki vpit pp hvprcn
„Róm brennur!“
- Hver kveikti í?
almenningur velti því nú fyrir sér
hvort forsætisráðherra fráfarandi
stjómar og helsti foringi núverandi
ríkisstjómar, Steingrímur Her-
mannsson, sé ekki sá íslenskra
ráöamanna sem helst eigi heima í
hinu fræga hlutverki keisarans
með fiðluna. Meðan verðbólgubálið
óx stig af stigi skemmti hann sér
við heimsóknir til Moskvu og Kína
og leik í sjónvarpskvikmyndinni
„Kletturinn í hafinu“ sem Fram-
sóknarflokkurinn sýndi lon og don
fyrir síðustu kosningar.
Slíkar samlíkinpar ppta viksiiIppp
KjaJlarinn
„Fjármagnsmarkaðurinn er
ófreskja"
í ræðunni á framsóknarfundin-
um varði Steingrímur miklum tíma
til að lýsa hinum miklu skelfingum
sem einkenndu ástandiö í peninga-
málum og valdi hin stóru orðin til
að lýsa fjármagnsmarkaðinum og
vaxtakerfinu. Þaö var því napurt
háð þjá Jóhannesi Nordal að svara
því til í viðtali við DV að allt væru
þetta nú verk ríkistjómar Stein-
gríms Hermannssonar. Hið nýja
fjármagnskerfi var nefnilega burö-
Enn brennur Róm
„Róm brennur“ kallaði
Steingrímur Hermannsson til
þjóðarinnar af Framsóknarfundi
um helgina, og bað um að
eitthvað gerðist næstu vikurnar.
Ólafur Ragnar Grímsson grípur
þessi orð á lofti í DV í gær og
minnir á að þessi dómur um efna-
hagsástandið er felldur af þeim
hinum sama Steingrími sem fyrir
ári lofaði því að ef Framsókn
fengi stuðning í kosningunum
yrði verðbólga komin niðurfyrir'
típrósent í árslok og annað eftir
því í sæluríkinu, -síðustu mánað-
artölur um verðbólgu jafngilda
hinsvegar 55 prósent rýrnun
krónunnar á heilu ári.
Kletturinn
í eldhafinu?
„Þegar leiðtogar þjóða sækja
líkingar í hinn frasga bruna Róm-
aborgar," segir Olafur Ragnar,
„þá kemur flestum í hug keisar-
inn sem lék á fiðlu og skemmti sér
meðan eldarnir geisuðu. Vissu-
lega er eðlilegt að að almenning-
ur velti því nú fyrir sér hvort for-
sætisráðþerra fráfarandi stjórnar
og helsti foringi núverandi ríkis-
stjórnar, Steingrímur Hermanns-
son, sé ekki sá íslenskra ráða-
manna sem helst eigi heima í hinu
fræga hlutverki keisarans með
fiðluna. Meðan verðbólgubálið
óx stig af stigi skemmti hann sér
við heimsóknir til Moskvu og
Kína og leik í sjónvarpsmyndinni
„Kletturinn í hafinu" sem Fram-
sóknarflokkurinn sýndi lon og
don fyrir síðustu kosningar.
Slíkar samlíkingar geta vissu-
lega verið til skemmtunar í
skammdeginu. Þegar bál efna-
hagsóstjórnar æðir um þjóðfé-
lagið er hinsvegar brýnt að leita
svara við spurningunum: Hvers
vegna er komið í þetta óefni?
Hverjar eru orsakir vandans?
Hver ber ábyrgðina? Hver
kveikti í?“
Að plata eða
vera plataður
Ólafur segir síðan að það sé útí
hött að vísa ábyrgð á Rómar-
brunanum til launafólks, síðustu
kjarasamningar hafa þvert á móti
verið svokallaðir þjóðarsáttar-
samningar, gerðir í trausti þess að
ríkisstjórn og atvinnurekendur
stæðu við sín loforð, - sem
auðvitað varð ekki. Þetta viður-
kenni Steingrímur raunar í ræð-
unni á Framsóknarfundinum þar-
sem þeirra skýringa er einmitt
leitað að ekki var gripið til að-
gerða á fyrrihluta síðasta árs, að
fjárfestingar voru of miklar og
sömuleiðis erlendar lántökur, að
fjármagnskerfið, sem ríkisstjórn
hans kom á „sé orðin ein ó-
freskja" og þar hafi nánast allt
farið á verri veg.
Ræða Steingríms Hermanns-
sonar var því í reynd samfelldur
áfellisdómur yfir verkum hans
eigin ríkisstjórnar. Hún afhjúp-
aði allar blekkingar sem Fram-
sóknarflokkurinn flutti þjóðinni
fyrir síðustu kosningar. Sjálfsagt
var ræðan flutt í trausti þess að
Steingrími hefði tekist að gera
„Ég var plataður“ pólitíkina að
hreinni list. Þjóðin fyrirgefi hon-
um allar syndir, umberi mistökin
og blekkingarnar og lofi honum
að koma sökinni yfir á samstarfs-
menn sína, Þorstein Pálsson og
Jón Baldvin.
Sannleikurinn er nefnilega sá
að ábyrgðin á hinum nýja Róm-
arbruna í efnahagslífi íslendinga
hvflir fyrst og fremst á herðum
Steingríms Hermannssonar. Það
er svo í stfl við leikhús fárán-
leikans að foringi þeirra sem
kveiktu í telur sig nú best til þess
fallinn að slökkva eldana.“
Eldspýtur
og óvitar
„Þessi Rómarræða Steingríms
Hermannssonar er því með dæm-
alausustu hundakúnstum í ís-
lenskri pólitík,“ segir í DV-
greininni eftir að rakin hafa verið
afrek Steingríms og samráðherra
hans í tveimur ríkisstjórnum á
síðustu misserum, í verðbólgu-
málum, offjárfestingu í monthús-
um og við sköpun nýja fjár-
magnsmarkaðarins sem
Steingrímur kallarnú „ófreskju".
Sennilega sé ætlunin að plat-
kapallinn gangi upp enn einu
sinni, - þeim mun meiri sem mi-
stökin eru, þeim mun oftar hafi
Steingrímur verið plataður, og
þeim mun meiri verði samúðin
með honum og Framsóknar-
flokknum.
Að lokum óskar Ólafur Ragn-
ar þess af Steingrími að hann
reyni að gera sér grein fyrir því
hver kveikti bálið áður en hann
biður þjóðina að gera sig að
slökkviliðsstjóra:
„Þessi óvitaskapur Steingríms
Hermannssonar er hins vegar
orðinn þjóðinni dýr. Gamalt
heilræði segir að óvitar eiga ekki
að fara með eldspýtur. Rómar-
ræða Steingríms sannar enn á ný
réttmæti þessarar viðvörunar.
Þeir sem auðvelt er að plata eiga
hvorki að halda á eldspýtustok-
knum né keyra brunabflinn.
Það er því eðlilegt að almenn-
ingur leiti nú svara við hinni knýj-
andi spurningu: - Ef Róm hins
íslenska efnahagslífs er nú í
björtu báli, hver kveikti þá í? Það
væri óskandi að Steingrímur
hefði manndóm til að svara því.“
-m
þJÓÐVILJIHN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MöröurÁrnason, óttar Proppé.
Fróttastjóri: Lúövík Geirsson.
Biaöamenn: Elísabet K. Jökulsdóttir, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, Kristín Ólafsdóttir,
KristóferSvavarsson, Logi Bergmann Eiösson (íþróttir) MagnúsH.
Gíslason, ólafurGíslason, Ragnar Karlsson, SigurðurÁ.
Friðþjófsson, Vilborg Davíðsdóttir.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason, Margrét
Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: HallurPáll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiðslu-og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Utbreiðsla: G. Margrót Óskarsdóttir.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavfk, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og sotning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
■Verðílausasölu:55kr.
Helgarblöð:65 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJOÐVILJINN Fimmtudagur 21. janúar 1987