Þjóðviljinn - 28.01.1988, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 28.01.1988, Blaðsíða 8
8 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Til að mæta vanda lífeyrissjóðanna er Ijóst að það verður að hækka iðgjöld og skerða lífeyi Fjórða leiðin er svo sambland af öllum þessum þremur þáttum og telja þeir báðir að sú verði lík- ast til lausnin. „Ef eingöngu yrði gripið til þess að skerða lífeyri hjá fólki væru sjóðirnir að koma aftan að því,“ segir Pétur. „Fólk hefur greitt í sjóðina í góðri trú um að lífeyrir þess yrði eins hár og sjóð- irnir hafa lofað, en síðan er bara sagt allt í plati.“ „Það er hinsvegar ljóst að sjóð- irnir lofa í dag meiru en þeir geta staðið við,“ segir Hrafn. Það er svo spurning á hversu löngum tíma ber að leysa þetta vandamál. Innan beggja sjóða- sambandanna er talað um að hægt sé að dreifa þeirri byrði á næstu 30 árum. SAL-sjóðirnir voru stofnaðir árið 1970 eftir samkomulag aðila vinnumarkaðarins. Þá með kjarr asamningunum 1976 var ákveðið að sjóðirnir tækju að sér að greiða verðbætur á lífeyri til þeirra sem fæddir eru 1914 eða fyrr, þrátt fyrir að sú kynslóð hefði áunnið sér sáralítil réttindi í lífeyrissjóðunum. Þessi hópur hefur verið töluverður baggi á mörgum sjóðum og er ein hug- mynd sú að ríkisvaldið taki þenn- Það eina ser Lífeyrissjóðirnir Fortíð, nútíð, framtíð Með nýju frumvarpi um starf- semi lífeyrissjóða er tekið á fram- tíðarvanda lífeyrissjóðanna og er það mat manna að frumvarpið leysi að mestu þann vanda. Aftur á móti búa lífeyrissjóðirnir við svokaliaðan fortíðarvanda, sem að vísu er mismikill eftir sjóðum, en engu að síður þykir þessi vandi það mikill að lífeyrissjóðasam- böndin tvö, Samband almennra lífeyrissjóða og Landssamband lífeyrissjóða, efndu til ráðstefnu um fortíðarvandann á Hótel Sögu fyrr í mánuðinum. í hverju felst þessi fortíðar- vandi? hversu stór er hann? Hvernig á að leysa hann? Til að fá svar við þessum spurningum og ýmsum öðrum sem vakna þegar rætt er um lífeyrissjóði, leitaði Þjóðviljinn til þeirra tveggja manna sem aðallega hafa verið í forsvari fyrir lífeyrissjóðasam- böndin, Hrafns Magnússonar, framkvæmdastjóra SAL og Pét- urs H. Blöndal, formanns Lands- sambands lífeyrissjóða. Tvíþœttur vandi „Vandinn er tvíþættur,“ sagði Hrafn Magnússon. „í fyrsta lagi er um að ræða neikvæða ávöxtun lífeyrissjóðanna á áratugnum 1970-1980. Þessi vandi á fyrst og fremst við þá sjóði sem eru á samningssviði Alþýðusambands íslands. Lífeyrissjóðir opinberra starfsmanna og bankamanna eiga t.d. ekki við þennan vanda að glíma þar sem lífeyrisréttindi þeirra sjóða eru verðtryggð af launagreiðendum, þ.e. ríki og bönkum. Á þessum áratug hvarf mikið fé úr sjóðunum, en það er erfitt að segja til um hversu stór upp- • hæð það var sem verðbólgan át upp í formi neikvæðra vtixta. Bjarni Þórðarson, trygginga- fræðingur reyndi að slá fram tölu á ráðstefnunni og sagði hann þennan fortíðarvanda einhvers- staðar á bilinu 10-60 miljarðar króna.“ Hinn þáttur vandamálsins er að allar forsendur hafa breyst varðandi lífaldur fólks og fólks- fjölgun. „Fólk lifir lengur en áður og dregið hefur úr fólksfjölgun þannig að lífeyrisskuldbindingar sjóðanna eru meiri en ráðgert var. Auk þess var hafin verðtryg- ging lífeyris árið 1976 með reglu- gerðarákvæði til bráðabirgða, en það bráðabirgðaákvæði hefur nú gilt í 12 ár og er lífeyririnn bund- inn launaþróun," segir Hrafn. Happdrœttis- vinningur kynslóðar Talsmenn Lífeyrissjóðs verk- fræðinga telja að þeir sem tóku óverðtryggð lífeyrissjóðslán á verðbólguárunum, hafi þegar tekið út sinn lífeyri fyrirfram og því sé rétt að Iífeyrissjóðsréttindi þeirra skerðist. „Það er hægt að setja dæmið þannig upp að þetta fólk hafi tekið hluta af lífeyrisréttindum sínum fyrirfram í formi óverð- tryggðra lána og að rýrnun sjóð- anna skilar sér að vissu leyti í eignum þessa fólks. Hinsvegar er ekki víst að þetta fólk hefði tekið þessi lán hefði það vitað að þau skertu lífeyrisréttindi þess,“ sagði Hrafn Magnússon. Pétur Blöndal telur þetta fyrst og fremst siðferðilegt vandamál. Segist hann vera alfarið á móti þessari hugmynd verkfræðinga þar sem lántakendur vissu ekki að þeir voru að semja um skerð- ingu á lífeyri í framtíðinni með því að taka lán. „ Auk þess held ég að þessi hug- mynd sé ekki lagalega fram- kvæmanleg. Á þessum áratug voru ekki eingöngu tekin óverð- tryggð lán hjá lífeyrissjóðunum og stærstu lánþegarnir voru ekki . einstaklingar í húsakaupum, heldur fyrirtæki og einstaklingar í atvinnurekstri. Það eru t.d. til menn sem eiga tvo þrjá skut- togara skuldlausa og eignuðust þá á tímum óverðtryggðra lána. Bankarnir lánuðu ekki síður en lífeyrissjóðirnir óverðtryggt og sama má segja um. Húsnæðis- stofnun. Á að skera upp allt gamla kerfið, sem myndi þýða að helmingur þjóðarinnar yrði gjaldþrota? Það er því ófram- kvæmanlegt. Ég held að það verði að líta á þennan áratug sem happdrættisvinning þessarar kyn- slóðar nákvæmlega einsog sumar kynslóðir hafa hagnast á síld- veiðum t.d. Svo voru hinsvegar aðrir sem töpuðu stórum fúlgum á þessum tíma, allir sparifjár- eigendur í landinu." Siðferðislegi vandinn við þetta er það að nú er komin kynslóð sem sér ofsjónum yfir þessum happdrættisvinningi, kynslóð sem veit að hún verður að greiða aftur hverja einustu krónu sem hún fær lánaða til íbúðarkaupa með verðbótum og vöxtum. Hvað er til ráða? Hvað er til ráða gegn vanda á bilinu 10-60 miljarðar? Þeir Hrafn og Pétur eru sam- mála um að það séu einkum fjór- ar leiðir að lausn vandans. í fyrsta lagi verði að skerða lífeyri, þó mismunandi eftir sjóðum og telur Pétur að sú skerðing sé á bilinu 30-60%. í annan stað sé hægt að hækka iðgjöld og er talað um 13- 20% hækkun iðgjalda. í þriðja lagi er það svo almenn skatt- heimta á borgara landsins og telja þeir að það séu fleiri sem verði að taka á þessu vandamáli en þeir sem eru innan SAL og Lands- sambands lífeyrissjóða, t.d. þeir starfsmenn, sem búa við lífeyris- réttindi sem eru verðtryggð af op- inberum aðilum og bönkum.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.