Þjóðviljinn - 05.02.1988, Blaðsíða 5

ÞJÓÐMÁL
Efnahags- og kjaramál
Launafðlk greiði niður verðbólguna
Utandagskrárumrœba um stöðuna íefnahags- og kjaramálum. Svör ráðherra við spurningum
Steingríms J. Sigfússonar voruáþá leið að með „skynsömum “ samningum verði hœgt að ná niður
verðbólgu og um leið háum vöxtum
Þó Jón Baldvin héldi því fram að launafólk hagnaðist af matarskattinum virðist almenningur ekki sama sinnis. Þeir
Steingrímur J. Sigfússon og Guðmundur Ágústsson virða fyrir sér skoðanakönnun DV um matarskattinn undir umræð-
um í gær. Mynd E.ÓI.
Fátt var um svör hjá ráðherr-
unum við þeim spurningum
sem Steingrímur J. Sigfússon
lagði fyrir þá við upphaf utandag-
s»rárumræðu um stöðuna í
efnahags- og kjaramálum á Al-
þingi ■ gær.
Steingrímur hóf mál sitt á því
að segja að brýnt væri að ríkis-
stjórnin greindi frá áformum sín-
um um aðgerðir í efnahagsmálum
í ljósi þess að enn hafa samningar
ekki náðst á vinnumarkaðinum
þótt þeir hafi verið lausir síðan
um áramót, en hingað til hafa
svör ríkisstjórnarinnar verið fá-
tækleg varðandi stefnuna. Þetta
stefnuleysi ríkisstjórnarinnar
varð svo til þess að verkalýðs-
hreyfingin setti stefnuna á
skammtímasamninga, sem nú
hefur verið siglt í strand vegna
óbilgirni atvinnurekenda.
Spurt um stöðuna
Steingrímur sagði að ríkis-
stjórnin líktist risaeðlum frá for-
sögulegum tímum að því leyti að
hún væri svo lengi að hugsa.
Lagði hann svo nokkrar spurn-
ingar fyrir forsætisráðherra.
I fyrsta lagi spurði hann um
stöðu atvinnuveganna, einkum
útflutningsgreinanna, en fyrir fá-
einum vikum lagði ríkisstjórnin
auknar álögur á þessar greinar í
formi launaskatts og með því að
draga úr endurgreiðslum á upp-
söfnuðum launaskatti.
f öðru lagi spurði hann hvað
ríkisstjórnin hyggðist fyrir í
vaxtamálum, en háir raunvextir
eru að sliga heimilin og fyrir-
tækin. Vitnaði Steingrímur til
skýrslu Seðlabankans frá því í
desember, en þar kemur fram að
raunvextir hafí aldrei verið hærri
og að sú skoðun að háir vextir
dragi úr eftirspurn virðist hafa
beðið skipsbrot.
Þá spurði Steingrímur út í
gengismál og kjaramál. Hann
spurði hvort ríkisstjórnin ætlaði
að grípa til einhverra aðgerða tii
að liðka fyrir samningum, einsog
t.d. með hækkun persónufrá-
dráttar. Hann spurði forsætisráð-
herra einnig hvort hann væri sam-
mála atvinnurekendum að 7-9%
grunnkaupshækkun væri óað-
gengileg krafa þegar það liggur
fyrir að það þurfi 13% hækkun til
að ná kaupmættinum sl. haust.
Steingrímur spurði einnig um
stöðu ríkissjóðs, viðskiptahall-
ann og hvort ríkisstjórnin hygðist
grípa til einhverra aðgerða til að
rétta hlut landsbyggðarinnar.
„Utanríkisráðherra hefur lýst
því yfir að Róm sé að brenna, en
samt verður einskis lífsmarks vart
hjá ríkisstjórninni, frá henni
heyrist ekki einusinni sarg í
fiðlu.“
Að lokum sagði Steingrímur
að efnahagsvandinn stafaði ekki
af óhagstæðum ytri skilyrðum
heldur ætti hann rætur að rekja til
þess að verðmætunum er vitlaust
ráðstafað og að það ríkir stjórn-
leysi í efnahagsmálunum.
Verðbólgan heldur
vöxtum uppi
Þorsteinn Pálsson, forsætisráð-
herra, kvartaði undan því að
Steingrímur hefði ekki minnst á
aukningu ráðstöfunartekna, sem
var um 18% á meðan þjóðartekj-
ur jukust um 8%. Sagði hann að
slík meðaltöl segðu vissulega
ekki allt og því yrði í kjarasamn-
ingum nú að leggja áherslu á að
bæta kjör þeirra verst settu. Þá
sagði hann það áhyggjuefni
hversu mikið kjarasamningarnir
hafa dregist á langinn.
Að sögn Þorsteins blandaði
ríkisstjórnin sér ekki á beinan
hátt í Vestfjarðarsamningana en
hinsvegar hefðu farið fram ó-
formlegar viðræður við samn-
ingsaðila og sama ætti við við-
ræður VSÍ og VMSÍ, en í dag eiga
deiluaðilar fund með forsætisráð-
herra.
„Ríkisstjórnin er tilbúin að
taka þátt í viðræðum en samn-
ingsaðilar verða að koma sér
sjálfir að samningsborði og finna
flöt sín á milli á vandanum.“
Þorsteinn ræddi töluvert um
efnahagsaðgerðir ríkisstjórnar-
innar og sagði að allar ákvarðanir
hefðu stefnt að því að ná niður
verðbólgu. Það væri því út-
úrsnúningur að halda því fram að
efnahagsstefnan liggi ekki fyrir.
Hann viðurkenndi að aðgerðir
ríkisstjórnarinnar hefðu haft í för
með sér hækkun vaxta, sem hefði
haft þýðingu við að koma á
jafnvægi á fjármagnsmarkaðin-
um. Hann sagði að vextir væru
óneitanlega háir en forsendan
fyrir því að þeir lækkuðu væri að
verðbólgunni yrði náð niður. Þá
sagði hann að óvissan í kjaramál-
um héldi uppi vöxtum. Það ják-
væða við það væri að innlendur
sparnaður hefði aukist og að síð-
ustu tölur benda til þess að þau
aukist hraðar en útlán.
Vantrú á
ríkisstjórninni
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
sagði að Þorsteinn talaði alveg
einsog þegar hann var fram-
kvæmdastjóri VSÍ. Enn sem fyrr
væri launafólki ætlað að ná niður
verðbólgunni. Hún benti hins-
vegar á að þó laun hafi ekkert
hækkað síðan í nóvember hefur
verðbólgan ætt upp.
Þá sagði hún að kjör láglauna-
fólksins yrðu ekki leiðrétt í kjara-
samningum, það hefði reynslan
marg sýnt og þess vegna beri lög-
gjafanum að gera eitthvað fyrir
það fólk.
Aðalheiður sagðist andvíg
skammtímasamningum, en á-
stæðuna fyrir tregðunni í kjara-
samningum sagði hún vera van-
trú fólks á ríkisstjórninni, sem
hefði gert hverja atlöguna á fætur
annarri að vösum launafólks.
Viðskiptahallinn
10 miljarðar
Halldór Ásgrímsson sagði að
kaupmáttur ráðstöfunartekna
hlaut að lækka með þeirri
ákvörðun að koma á hallalausum
ríkisbúskap, en þar sem tekjur
okkar hafi hækkað mikið að und-
anförnu virðist allt þjóðfélagið
búast við því að þær geti haldið
áfram að aukast.
Halldór ræddi töluvert um
rekstrarvanda fiskvinnslunnar og
sagði að gripið yrði til ákveðinna
aðgerða til að mæta honum, t.d.
með meiri endurgreiðslum á
uppsöfnuðum söluskatti en ráð-
gert hafði verið, en fleira yrði að
koma til.
Þar sem viðskiptahallinn stefn-
ir í 10 miljarða verður ekki hjá
því komist að grípa til frekari að-
haldsaðgerða, sem koma fram í
fjárfestingum fyrirtækja, íbúðar-
húsnæði og fjárfestingum
sveitarfélaga einsog t.d. Reykja-
víkur. Sagði hann að Reykjavík
hefði ákveðið að fjárfesta fyrir
4,5 miljarða í ár, en það yki á
þensluna í höfuðborginni og var
þó vart á hana bætandi að mati
Halldórs.
Sigríður Lillí Baldursdóttir tal-
aði fyrir Kvennalistann og sagði
að ríkisstjórnin setti rétt fjár-
magnsins í forgang en rétt launa-
fólks í afgang.
Hún ræddi töluvert um matar-
skattinn og sagði hann stórháska-
lega tilraun gerða á fólki til að
bæta skil á söluskatti. Líkti hún
þessari tilraun við bóndann sem
ákvað að gera tilraun á hesti sín-
um. Ákvað hann að draga smám-
saman úr fóðrun hestsins svo
klárinn yrði ekki var við það.
Hesturinn dó svo daginn áður en
skammturinn varð að engu.
„Ég hlýt því að hvetja ríkis-
stjórnina til að hætta tilrauninni
því hver dagur getur verið sá síð-
asti.“. Þá ræddi hún stjórnar-
myndunarviðræðurnar og þá
kröfu Kvennalistans að lág-
markslaun yrðu þau sömu og
framfærslukostnaður. Þeim var
þá bent á að launamunurinn væri
lögmál sem hefði gilt frá dögum
Habúrabís í Mesapótamíu. Taldi
hún að Vestfjarðarsamningarnir
sýndu að lögmálið væri ekkert
lögmál.
Skammir, skítur, rógur...
Jón Baldvin Hannibalsson fór
mikinn í varnarræðu sinni fyrir
matarskattinn. „Ég hef mátt sitja
undir skömmum, skít, rógi, sví-
virðingum, skætingi og afflutn-
ingi mála vegna aðgerða ríkis-
stjórnarinnar," sagði hann m.a.
Með hjálp mikillar talnarunu
færði hann svo rök að því að svo-
til hver einasta fjölskylda í
landinu hefði hagnast af breyttu
tekjuöflunarkerfi ríkissjóðs, það
þrátt fyrir að skattbyrðin þyngist
um 5 miljarða að hans mati, sem
aðrir segja að sé allt að 10 milj-
örðum.
Jón Baldvin sagði að það væri
misgengi í starfskjörum fyrir-
tækja í landinu og að það væri
misgengi í launakjörum, en þetta
hvorutveggja þyrfti að leiðrétta.
Þá mótmælti hann því harðlega
að ríkisstjórnin væri stefnulaus
og benti á skattkerfis- og tekju-
öflunarbreytingarnar, auk halla-
lausra fjárlaga. Hinsvegar taldi
hann að sveitarfélögin og þó
einkum Reykjavík ættu að draga
úr fjárfestingaráformum, en í
Reykjavík aukast þau um 63% á
milli ára að sögn Jóns Baldvins.
„Ríkisstjómin hefur gert
margt og mikið en það vantar
samt herslumuninn til að ná vissu
um að stefnan skili árangri síðari
hluta árs. Sú vissa fæst ekki fyrr
en kjarasamningar hafa verið
gerðir. Verði gerðir „skynsam-
legir“ samningar verður engin
gengislækkun og þá gæti stjórnin
fengið Seðlabankann til að lækka
vexti í áföngum.“
Jón Baldvin boðaði einnig hert
eftirlit með söluskattsskilum
m.a. með því að skikka seljendur
vöru og þjónustu til að setja upp
innsiglaða sölukassa fyrir 1. maí.
Buddan segir til sín
Stefán Valgeirsson sagðist
varla trúa því að fjármálaráð-
herra trúi því sjálfur að matar-
skatturinn auki ekki útgjöld
heimilanna. Sagði hann að þeir
sem sjái um innkaup fyrir heimil-
in viti betur þar sem buddan segir
til sín.
Þá sagði hann að flest benti til
þess að það skelli á verkföll og að
það þýði ekkert að flagga meðal-
tölum um aukinn kaupmátt þar
sem fjöldi fólks verði að lifa af
lágmarkslaunum.
Á annan tug þingmanna var á
mælendaskrá í umræðunni sem
stóð fram yfir kvöldmat.
-Sáí
Föstudagur 5. febrúar 1988 ÞJÖÐVILJiNN - SÍÐA 5