Þjóðviljinn - 02.03.1988, Blaðsíða 4

LEBÐARI
Lögbindum lágmarkslaun
Samninganefnd Verkamannasambands ís-
lands hefur gert samninga viö atvinnurekendur
þar sem grunnkaup almennra taxta er á bilinu
31.500 til 34.020 krónur á mánuði eftir því
hversu lengi viðkomandi verkamaður hefur
unnið hjá sama atvinnurekanda. Almennir
kauptaxtar verkamanna hækka samkvæmt
nýju samningunum um 1.525 krónur á mánuði
og er sú hækkun um 5% sé miðað við lægstu
taxtana.
Laun verkamanna hafa staðið í stað frá því í
októberbyrjun en verðlag á nauðsynjavörum
hefur þotið upp í verðbólgu sem tók kipp við
álagningu matarskattsins í janúar. Miðað við
framfærsluvísitölu þyrftu laun nú að hækka um
nær 12% til að ná kaupmætti í byrjun október-
mánaðar.
Vegna ýmissa ákvæða í nýju samningunum
verða launahækkanir hjá mörgum starfshópum
innan Verkamannasambandsins mun meiri en
hér hefur verið talið. Sumir telja að ekki beri að
gera of mikið úr litlum hækkunum á
grunntöxtum, þeir séu ekki svo margir sem
þiggja laun samkvæmt þeim. Aðrirálíta að meg-
ingalli nýju samninganna sé einmitt hinn lági
grunntaxti. Ef einn einasti launamaður þurfi að
una því að fá lægsta taxtakaupið, séu samning-
arnir engan veginn ásættanlegir. Sé enginn á
þessum launum eigi svo lágar kauptölur ekki að
sjást í kjarasamningum.
Mörg rök hníga til þess að það séu einkum
konur sem þiggja laun samkvæmt lágmarks-
töxtum og að það eigi ekki aðeins við um félaga
í Verkamannasambandinu heldur einnig um
aðra ASÍ-félaga og þá sem starfa hjá ríki og bæ.
Mjög oft eiga konur óhægara um vik en karlar
með að vinna yfirvinnu og geta því ekki bætt sér
upp lág dagvinnulaun með því að lengja vinnutí-
mann. Breytingar til hagsbóta á yfirvinnuálagi
snerta þær því miklu síður en þá sem fá stóran
hlut af tekjum sínum fyrir störf sem unnin eru að
loknum dagvinnutíma. Hlutastörf eru einnig
mun algengari meðal kvenna en karla og þeim
fylgir sjaldnast mikil yfirtíð eða aukasporslur.
I nýju samningunum eru ákvæði um endur-
skoðun á launaliðum ef Vinnuveitendasam-
bandið semur við aðra um meiri almennar
grunnlaunabreytingar. Þetta ákvæði telja flestir
leiðatil þess að lægstu laun innan annarra sér-
sambanda muni ekki hækka meira en um 5%
og að þau verði líkt og hjá verkamönnum um
31.500 krónur á mánuði.
Það ber að harma þá ótrúlegu óbilgirni at-
vinnurekenda að þverneita að hækka lægstu
laun meira. Þeir gerðu samningamönnum
verkamanna og reyndar landslýð öllum Ijóst að
meira létu þeir ekki af hendi verkfallsbaráttu-
laust. Fróðlegt væri að heyra lýsingar atvinnu-
rekenda á því hvernig á að lifa af því almenna
taxtakaupi sem um hefur verið samið.
Ríkisvaldið er talið ábyrgt fyrir velferð þegn-
anna að því marki að því ber að tryggja öllum
ákveðin lágmarksréttindi. Lífskjör ráðast af fjöl-
mörgum þáttum. Tolla- og skattastefna, skipu-
lag heilsugæslu, skólakerfi, menningarstefna
og margir fleiri þættir, sem stjórnað er með
aðgerðum eða aðgerðaleysi ríkisins, skipta
sköpum fyrir lífskjör þegnanna. Vinnulaun eru
síður en svo eini þátturinn í lífskjaramynstrinu
en þau eru sá gildasti í hugum flestra. Vinnu-
laun skipta sköpum fyrir afkomu þegnanna,
einkum nái þau ekki nauðþurftarmörkum.
Oftast nær hafa valdsmenn ríkisins látið í
veðri vaka að samningar launamanna og at-
vinnurekenda séu þeim óviðkomandi, þar gildi
ekki hið sama og um fjölmargt annað, er ræður
lífskjarastigi þegnanna, að ríkið eigi að tryggja
þeim lágmarksrétt. Ríkisvaldið hefur að þessu
leyti verið tvöfalt í roðinu því að það hefur ekki
hikað við að skipta sér af samningum til að
koma í veg fyrir launahækkanir.
Nú virðist komið í Ijós að íslensk verkalýðs-
hreyfing hefur að sinni ekki bolmagn til að brjóta
á bak aftur þvermóðsku atvinnurekenda sem
hafa úrskurðað að hluti þegnanna skuli þiggja
31.500 til 34.000 krónur á mánuði fyrir fulla
dagvinnu. Hér þarf ríkisvaldið að grípa í
taumana og banna að greidd séu svona lág
laun. Það þarf að lögbinda mannsæmandi lág-
markslaun. Ap
KUPPT OG SKORBÐ
nber 1906.
nin Eggert
Guörún
Óftist Jóni
áriö 1973.
rna auöiö.
• gerð frá
.3.30.
Dagsbrúnarfundurinn um kjarasarnningana:
Altt logað’iZJeilum
Elli-
DStU-
götu
iag-
*rár-
tngs-
völdi
, í dag,
- eftir aö samningamir höfði’
Þaö dró heldur betur til tíðinda
600 manna Dagsbrúnarfundi í gs.
eftir að nýju kjarasamningarri'
höföu verið samþykktir mry ^
kvæöum gegn 217 '&y,
handauppréttin
manns sáti; V*
___________"
k 5
samm.
langur tín*.
fundinn og þ;
fyrr en Guömundui
an hóp hinna óánægöu o,
menn þar aö þeir fóru aö u..
og ró komst á.
Þröstur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri Dagsbrúnar, gerði grein fyrir
samningunum. Hann sagöi aö sér-
kjarasamningar þeir sem geröir voru
fyrir Dagsbrúnarmenn samhliöa
Tíðindi
í Dagsbrún
Það voru óvænt tíðindi sem
bárust frá félagsfundi Dagsbrún-
ar í fyrradag í Austurbæjarbíó.
Flestir bjuggust að vísu við tals-
verðum fjölda mótatkvæða við
samningum VMSÍ og mikilli
hjásetu, en fáa grunaði að óá-
nægjan innan félagsins væri svo
mikil að ekki nema 23 atkvæði
skildu á milli feigs og ófeigs á um
700 manna félagsfundi.
Þessi úrslit, 240 með, 217 á
móti, milli hundrað og tvöhundr-
uð hjásetur, hljóta að vera íhug-
unarefni dagsins hjá forystu-
mönnum félagsins og öðrum
oddvitum í samtökum launa-
fólks.
Og er hér ekki sérstaklega átt
við kæruna sem fram hefur verið
Iögð til Alþýðusambandsins um
atkvæðagreiðsluna. Því verður
seint trúað að teljarar og forystu-
menn bregðist skyldum sínum við
talningu atkvæða á Dagsbrúnar-
fundi, en vissulega voru vinnu-
brögðin vafasöm við fundar-
stjórnina. Það er gömul fundar-
hefð að endurtelja þegar mjótt er
á munum, og á hinum fjölmenna
Dagsbrúnarfundi hefði verið
eðlilegt að bjóða skriflega at-
kvæðagreiðslu; búa umfram allt
þannig um hnúta að ekki kæmu
upp eitraðar deilur um úrslit í at-
kvæðagreiðslu. Þessi mistök við
stjórn fundarins bundu mjög
skyndilegan endi á samkomuna í
Austurbæjarbíó og eru síst til
þess fallin að efla á ný samstöðu
félagsmanna.
Að gefnu tilefni er svo rétt að
benda forystumönnum Dags-
brúnar á að það er ekki áfangi á
leið til slíkrar samstöðu að veitast
að þeim sem bera tíðindin.
Til hvers vakað?
Það fréttaveður sem þessum
deilum fylgir hefur hinsvegar að
nokkru skyggt á það einsdæmi í
Dagsbrúnarsögu síðari áratuga
að um helmingur félagsmanna
skuli greiða atkvæði gegn samn-
ingum sem forystumenn félagsins
mæla með.
Sjálfsagt eru þær skýringar
réttar sem Guðmundur J. setti
fram í DV: matarskatturinn, sex
prósent gengisfelling og nú síðast
gríðarleg hækkun á bílatrygg-
ingum. Við slíkar aðstæður er
ekki von húrrahrópa yfir samn-
ingum sem miðað við verðbólg-
uspá sjálfra samningamannanna
koma út sem kjaraskerðing. Það
er ekki nema von að Dagsbrúnar-
menn spurji til hvers var vakað
langar nætur, til hvers farnar
hringferðir og til hvers hafður
uppi leikrænn hetjuskapur í tjö'l-
miðlum.
Andstaða um helmings Dags-
brúnarmanna við samningagerð
VMSÍ og VSÍ kann einnig að eiga
sér rætur í vinnubrögðum hinna
luktu dyra í Garðastrætinu, í
þeim undirbúningi viðræðna að
varla voru settar fram neinar
heildarkröfur fyrren við græna
borðið gegnt atvinnurekendum.
Og ekki er fráleitt að hugsa sér að
með atkvæði sínu hafi helmingur
fundarmanna í Austurbæjarbíó
verið að lýsa andúð sinni á samn-
ingum þarsem sumir forystu-
manna í verkalýðsfélögunum
virðast hafa haft flokkspólitík að
leiðarljósi umfram heildar-
hagsmuni umbjóðenda sinna.
Fréttahækkun
og raunhækkun
Kannski hefur heilbrigð stétt-
arvitund lfka átt sinn þátt í and-
stöðunni á Dagsbrúnarfundin-
um, - að verkamenn hafi ekki
einungis verið að hugsa um
þröngan eiginhag heldur minnst
þess að eftir samningana eru þeir
óhressastir sem fyrir samningana
voru höfð um sem fegurst orð:
fólkið í fiskvinnslunni.
Það er að minnsta kosti eftir-
tektarvert að athuga Dagsbrún-
arfundinn í því ljósi að þar voru
samningarnir þannig kynntir að
þeir væru einmitt Dagsbrúnar-
mönnum hagstæðari en öðrum
launamönnum vegna sérsamn-
inga uppá 20 til 30 og uppundir
40% alls, og lagt að mönnum að
samþykkja samninginn til að
missa þessar sérkjarabætur ekki
úr höndum sér.
Upplýsingarnar á fundinum
um sérhækkanir í ýmsum Dags-
brúnarhópum eru raunar eitt af
sérkennilegum dæmum um verk-
lagið í samningamálum síðari
árin. Þessar prósentutölur höfðu
ekki verið nefndar í opinberri
kynningu samninganna og reynt
að láta með þær sem minnst, þótt
þær skipti þá sem í hlut eiga miklu
máli.
Kjarabætur í samfélaginu eru
nefnilega farnar að skiptast í
tvennt. Annarsvegar eru kjara-
bætur fyrir fréttatíma og forsíður,
oft kallaðar „leiðréttingar", alla-
jafna afar „skynsamlegar" og
„raunhæfar". Hinsvegar eru svo
kjarabætur í launaumslögunum,
oft mun hærri, en aldrei jafn víð-
tækar. Af þessum síðari kjarabó-
tum, - sem skulu allt annað en
lastaðar í sjálfu sér-, ræðst fylgni
manna og hollusta við einstök
verkalýðsfélög og atvinnurek-
endur, en af hinum fyrri ráðast
kjör þeirra sem eiga sárast undir
högg að sækja, láglaunahópanna
stóru, og ekki síður aldraðra og
öryrkja.
Skyldi þessi skrítna tvöfeldni
hafa virkað öfugt á félagsmenn
Dagsbrúnar að þessu sinni?
Vondir
samningar
Það má margt um það ræða
hver séu hin beinu og óbeinu rök
bakvið tíðindin af Dagsbrúnar-
fundinum, um tildrög þeirra og
sögu.
Sá sannleikur sem fundarmenn
í Austurbæjarbíó voru að tjá er
þó tiltölulega einfaldur: Þetta eru
vondir samningar. Og af þeim
sannleik er mönnum hollast að
draga strax lærdóma til framtíð-
ar. -m
þJÖÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis'
og verkalýðshreyfingar
Útgefandí: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, ÓttarProppó.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður
Júlíusdóttir, Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson(íþr.),
SævarGuðbjörnsson, TómasTómasson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útiitsteiknarar: GarðarSigvaldason, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglý8lngastjóri:SigríðurHannaSigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur A-
gústsdóttir.
Símavar8la: Hanna Ólafsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbroiöslu- og afgreiðslustjóri: Björn IngiRafnsson.
Afgreið8la: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og sotning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN iMiövikudagur 2. mars 1988