Þjóðviljinn - 27.04.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Til hvers á að
nota Tangenmálið?
Á mánudag fóru fróðlegar umræður fram á Alþingi um T ang-
enmálið svonefnda. En eins og menn vita hafa ráðamenn
blásið út feiknarlega tiltekin mistök fréttamanna Ríkisútvarps-
ins í meðferð þeirra á ummælum norsks sagnfræðings um
meint tengsl bandarískrar leyniþjónustu við íslenska ráða-
menn fyrir fjörtíu árum. Þór Whitehead sagnfræðingur var
fenginn til að gera sérstaka skýrslu um málið þar sem frétta-
menn eru bornir ýmsum sökum. Á Alþingi tók Birgir ísleifur
Gunnarsson menntamálaráðherra undir þessar ásakanir, tal-
aði um að fréttastofa Ríkisútvarpsins hefði „afvegaleitt hlust-
endur“ og að Tangenmálið ætti að vera henni víti til varnaðar.
Hjörleifur Guttormsson lét þetta mál til sín taka í umræðnum
og taldi að á bak við skýrslugerðarákefð sjálfstæðismanna
lægi það að „þeir vilja reiða refsivönd yfir fréttastofunni til þess
að fæla fréttamenn frá því að taka slík mál til umfjöllunar.
Menntamálaráðherra er með þessum heilaþvottaraðferðum
sínum að hræða fréttamenn frá skyldu sinni.“
Þetta er rétt og þörf ábending. Um langan tíma var aðdrag-
andi að inngöngu íslands í Nató og herstöðvarsamningi við
Bandaríkin mikið feimnismál hjá þeim sem þar voru að verkL
Þegar svo sú þróun mála hefur komist á dagskrá, m.a. hja
sagnfræðingum vegna þess að leynd hefur verið létt af ýmsum
bandarískum skjölum frá þeim tíma, þá verða menn greinilega
varir við öfluga viðleitni hjá sjálfstæðismönnum til að leggja
undir sig þá umræðu, til að hafa túlkun atburða í hendi sinni. Og
það verk hefur skýrslugerðarmaður menntamálaráðherra, Þór
Whitehead, tekið að sér og fékk til þess nokkurt forskot, þar
sem hann hefur fengið að sjá meira af leyniplöggum tímans en
aðrir menn og þá m.a. einkaskjalasafn Bjarna Benediktssonar.
Sagnfræðingurinn hefur svo í sinni túlkun reynt að láta líta svo
út sem þróun ráðamanna íslenskra borgaraflokka og Alþýðu-
flokksins frá hlutleysistefnu og þeirri stefnu að hafa „engar
herstöðvar á friðartímum" og til þess að samþykkja herstöðvar
hér 1951, hafi verið einskonar eðlileg og sjálfsögð hugljómun.
Þeir hafi blátt áfram lært af reynslunni upp á eigin spýtur, séð
Ijós hinnar „sögulegu nauðsynjar11 á herstöðvum hér. Eitthvað í
þeim dúr. Þar eftir má greina í skrifum dr. Þórs Whiteheads
greinilega tilhneigingu til að gera sem minnst úr því, hve virkir
Bandaríkjamenn voru í því að flækja íslendinga með góðu eða
illu í Natónetið, og svo því hve veikir ráðamenn flokkanna
þriggja, sem herstöðvarnar endanlega samþykktu, voru fyrir
því lævíslega samspili viðskiptahagsmuna og kommúnista-
hræðslu sem bandarískir sendimenn notuðu á þá.
Ráðamenn núverandi stjórnarflokka vilja fá að vera í friði
með þessa tiltölulegu sælu mynd af pólitískum feðrum sínum -
líklega í anda þeirrar kenningarsem segir, að sá sem hafi tök á
fortíðinni ráði framtíðinni. Því er þeim meinilla við það, þegar
rifjað er upp að íslenskir ráðherrar sátu á trúnaðartali við
bandaríska sendimenn um það hvernig reka mætti sósíalista
frá Útvarpinu, Veðurstofunni, Háskólanum og lögreglunni,
breytafréttaflutningi íslenskra fjölmiðla, kenna íslenskum pers-
ónunjósnir hjá FBI, bandarísku alríkislögreglunni. Og svo
mætti áfram telja. Þeir vilja ekki að um það sé fjallað hvernig
Bandaríkjamenn vilja nota erfiðleika íslendinga á fiskmörkuð-
um til að hafa áhrif á það hvaða flokkar sitji í stjórn íslands,
hvernig þeir áforma að leggja undir sig kvikmyndamarkaðinn á
íslandi með því að snúa á þágildandi gjaldeyrislöggjöf. Þeir
vilja ekki að dregið sé fram í dagsljósið, hve þétt það net er sem
riðið er í bandaríska sendiráðinu um alla þá sem einhvers
mega sín - þar er leitað leiða til að klekkja á Halldóri Laxness í
refsingarskyni fyrir skáldsögu hans Atómstöðina, bjarga Al-
þýðublaðinu úr peningakröggum og jafnvel fá þáverandi bisk-
up íslands til að skipta sér meira af pólitískum skoðunum
klerka, herða þá á andkommúnisma.
Það er þessvegna sem tiltekin mistök fréttamanna á útvarp-
inu eru blásin upp eins og um meirháttar glæp væri að ræða.
Það á að stinga upp í menn. Það á að minna á bannsvæðin:
hingað má enginn stíga fæti nema sá sem hefur vegabréf hins
opinbera sannleika upp á vasann og fer í einu og öllu eftir
formúlu hans.
ÁB
KLIPPT QG SKORIÐ
Bara Olafur,
bara Páll
Þegar þeir Jón Baldvin og
Þorsteinn stormuðu inná
Stöð tvö eftir að mið-
stjórnarfundi Frammara
lauk í sérkennilegu dúna-
logni voru þeir spurðir um
tíðar yfirlýsingar ýmissa
framsóknarþingmanna um
stjórnarstefnuna.
Þorsteinn Pálsson svaraði
að bragði að svona hefði
þetta nú gengið líka í síðustu
ríkisstjórn, og þá hefðu
Framsóknarráðherrarnir
róað sig með því að segja að
þetta væri nú „bara hann
Ólafur" og „bara hann
Páll“. Sumsé einangraður
sveitavargur sem sjónarmið
verið með neinar ögranir í
þeirragarð. Viðhöfum
endurskipulagt tekjuöflun-
arkerfi ríkisins meðJóni
Baldvin. Pó veðurhann um
landið í bullandi kosninga-
baráttu og kallar okkur
brennuvarga. Mér leiðist að
vera kallaður brennuvargur
að ósekju og neyðist líklega
bráðum til að fara að taka á
mótiJóni Baldvin.
Porsteinn Pálsson er ífýlu
og afbrýðisamur að standa
alltafískugganum af
Steingrími og ermeð nöldur
og nart út í embœttisfœrslu
utanríkisráðherra, alltórétt-
mœtt. Steingrímur hefur orð-
ið okkur tilsóma sem utan-
ríkisráðherra. Hann hefur
góðu heilli breytt áherslum í
utanríkismálum. Við höfum
öðlast virðingu umheimsins
fyrir að koma fram afþjóð-
legri reisn. Pað kostar
auðvitað skrœki úr Morgun-
blaðshöllinni efvið greiðum
^ekki alltaf atkvœði eins og
ana og fjárfestingarfélög
þeirra og kaupleigurnar.
Svíar eru að koma sínu okr-
arapakki í bönd. Par, eins og
hér, hefur sprottið upp hóp-
ur ungrafrjálshyggjugróða-
punga sem okrar með pen-
inga. Svíarnir kallaþá „fin-
anshvalperne", þetta ersér-
stök tegund eins og við
þekkjum. Viðverðumað
beisla þá. “
Skopparakringlur
Og eftir þessu eru aðrar
lýsingar Páls Péturssonar á
ástandinu eftir árssetu nýju
stjórnarinnar og sautján ára
samfellda ríkisstjórnarþátt-
töku Framsóknarflokksins:
„Ofþensluna hér á suð-
vesturhorninu verðurað
stöðva. Paðgeta stjórnvöld
gertefþau vilja. Meiraað
segja Morgunblaðið bendir á
hœttuna afþenslunni. En
það dugir ekki að draga úr
umsvifum ríkisins. Ekki
síður verður að draga úr
óþörfum framkvœmdum
sveitarfélaga, ráðhúsi áfloti,
skopparakringlu á Öskju-
hlíð. Ogþófyrst ogfremst
einkageirans, þar er aðal-
hans eru að vísu heppileg til
notkunar í landsbyggðar-
blöðunum kjósendum til
hugarhægðar, - en ekkert
mark á þeim takandi í alvöru
pólitík.
Barapáll
enn á ferð
Páll „Bara“ Pétursson var
enn á ferð á títtnefndum
miðstjórnarfundi á Holiday
Inn um helgina, og landslýð
gefst færi á þeim fyrirlestri í
Tímanum í gær. Þar hvín í:
„Pað er veikleikiþessarar
ríkisstjórnar að okkar ráð-
herrar skipa ekkiþauráðu-
neyti sem eiga að hafafrum-
kvœði um úrlausn efnahags-
mála. Par af leiðir að okkar
aðstaða er veikari og sam-
starfsmönnum okkar kann
að þykja nœrri sér höggvið
með því að við höfum skoð-
anir áefnahagsmálum og
látum þær í Ijósi, en við höf-
um skyldum að gegna við
umbjóðendur okkar, fólkið
sem setti traust sitt á okkur í
fyrravor. Okkarflokksmenn
kusu okkur ekki til þess að
hafa viðskiptahalla uppá20
milljarða á tveimur árum,
12-15 íár. Viðvorumekki
kosnir til þess að láta við-
gangastþá byggðaröskun
sem nú blasir við. Við vorum
ekki kosnir tilþess að takaþá
efnahagskollsteypu sem
framundan er, verði ekkert
að gert. Pessvegna verðum
við aðfáfram breytingar. “
Páll bara hvass!
Húnvetningurinn situr við
sinn keip og rær nú öllum
árum:
„Við mynduðum ríkis-
stjórn með íhaldi og krötum
og höfum starfað affullum
heilindummeðþeim. Við
höfum ekki áreitt þá að
fyrrabragði, við höfum ekki
Bandaríkjamenn, en það
verður bara að hafa það,
eins þótt íhaldskálfarnir
álykti um utanríkisráðherra
áfundi í Eyjum. Ég varð
fyrir þ ví sem fulltrúi í utan-
ríkismálanefnd að
heimsœkja herinn á Miðnes-
heiðiífyrriviku. Eftirfund
með yfirmönnunum þar
opnuðust augu mínfyrir því,
aðþaðer ekki óhætt fyrir
þjóðina að láta sjálfstæðis-
menn fara með utanríkis-
mál. “
Stabíll náungi,
en...
„Og forsætisráðherrann
fær fleiri snoppunga:
„Þorsteinn Pálsson er
stjórnskipulega forsœtisráð-
herra íþessari ríkisstjórn,
enda þótt ýmsum gangi illa
að muna það og honum ber
sem slíkum að hafa yfirstjórn
efnahagsmála. Éghefleyft
mér að kalla forystu hans
dauflega, það erekkistórt
orð. Eg hef mætur á Por-
steinisem stabílum náunga
og leiðist að vera með að-
finnslur, en meðal annarra
orða: Hvers vegna er Þor-
steinn Pálsson að láta Reag-
an stefna sér utanfyrirvara-
lítið? Erþetta lengrifyrirvari
en þegar Gorbatsjov bauð
Vigdísi heim?“
Seinna í greininni kemur
reyndar í ljós að undir hand-
arjaðri hins stabíla en dauf-
lega hafa alist upp ýmis
kvikindi:
„Við verðum að ná stjórn
ápeningamarkaðinum. Pað
eralgjörlega óhjákvæmilegt
að koma lögum yfir okrar-
sukkið. Viðskiptahallinn er
einkageiranum fyrst og
fremstað kenna. Hvað
hækkarbygging Kringlunn-
ar vöruverð í landinu um
mörg prósent? Pað er al-
menningur sem byggir versl-
unarhallirnar og borgar þær
íhærra vöruverði. “
„Við verðum að koma
lögum yfir kaupleigurnar.
Utlendingar eru komnir hér
á kaf í atvinnurekstur, bak-
dyramegin ígegnum
kaupleigurnar og ausa bens-
íni á þenslubálið. Við verð-
um að skapa framleiðsluat-
vinnuvegunum viðunandi
rekstrarskilyrði. Einn þáttur
íþvíerlækkun vaxta. Pen-
ingarnir eru ofdýrir til þess
að þeir renti sig við venju-
legan atvinnurekstur. “
Og svo framvegis, engu
líkara en hér sé á ferð hat-
rammur stjórnarandstæð-
ingur, gott ef ekki úr Flokki
mannsins.
Skjót viðbrögð
En Páll fékk næga útrás
með ræðuflutningnum og
leggur nú sem fyrr traust sitt
á „skynsamleg viðbrögð
samstarfsflokkanna". Við-
brögð þeirra létu einsog
áður sagði ekki á sér standa.
Þau komu fram í sjónvarpi
kvöldið eftir að ræðan var
flutt á Holiday Inn: Þetta er
bara hann Páll.
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, óttar Proppó.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: GarðarSigvaldason, MargrótMagnúsdóttir.
Framkvæmdastjór i: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingast jóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglysingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðsiu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð i lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð: 70 kr.
Áskriftarverð á mónuði: 700 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 27. apríl 1988