Þjóðviljinn - 10.05.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Kreppaí
hagstjóminni
í greinargerð um efnahagsmál sem formaður Alþýðubanda-
lagsins lagði fram nú um helgina á miðstjórnarfundi flokksins
segir Ólafur Ragnar að hér ríki öðru fremur hagstjórnarkreppa.
Ytri aðstæður hafa undanfarin ár verið íslensku samfélagi
einkar hagstæð, og það góðæri sem ráðherrar keppast nú við
að kasta á rekunum er alls ekki búið þegar litið er á hagstærðir
einsog fiskverð, olíuprísa eða aflamagn.
Vissulega hefur þrengt eilítið að, - en það er til dæmis um
lélega hagstjórn að eilítill efnahagslegur strekkingur skuli leiða
það af sér að forystumenn í helstu útflutningsgreinum íslend-
inga senda frá sér hvert neyðarópið af öðru, að ráðherrar spá
fjöldaatvinnuleysi, og við liggur að fólkið á landsbyggðinni geri
vopnaða uppreisn gegn íburðarmeisturunum á suðvesturhorn-
inu.
í greinargerð sinni minnir formaður Alþýðubandalagsins á
að verðbólga verður á árinu átta sinnum meiri en í helstu
viðskiptalöndum okkar ef svo fer sem spáð er af sérfræðingum
ríkisstjórnarinnar. Viðskiptahalli gæti tvöfaldast á árinu, og
dygði ekki til þótt á móti yrði látið allt það fé sem við fáum fyrir
fisk á Bandaríkjamarkaði. Viðskiptahallanum er reddað með
slætti í útlöndum, og erlendar skuldir gætu í árslok verið komn-
ar í 90-100 milljarða, sem menn geta svo dundað sér við að
deila niðrá hvert mannsbarn.
Það þarf að leita aldarfjórðung aftur í tímann, í búseturöskun
viðreisnaráranna svokölluðu, til að sjá viðlíka flótta frá lands-
byggðinni, og rekstrarskilyrði í atvinnulífi eru orðin svo slæm að
sér frammá öldu gjaldþrota. „Mörg þessara fyrirtækja ganga á
stoltinu einu saman" var til dæmis sagt um frystihúsin á Vest-
fjörðum í umræðum um greinargerðina á miðstjórnarfundinum.
í Reykjavík og nágrenni hafa á sama tíma verið byggð mont-
hús engu lík vegna þess að algert stjórnleysi hefur ríkt í fjárfest-
ingarmálum. Flugstöð plús Seðlabanki kosta álíka og allur hinn
illræmdi matarskattur þetta árið. Staðan í bankakerfinu lýsir sér
best með því að sjálfur Landsbankinn virðist vera að lalla í slóð
Útvegsbankans, einsog einn bankastjóra hans staðfestir í
Þjóðviljanum í dag.
Meðan þessu fer fram hefur launamisrétti í landinu vaxið
hraðar en nokkru sinni fyrr, og skattbreytingarnar undir stjórn
Alþýðuflokksráðherranna hafa enn aukið á ójöfnuðinn í
landinu.
Það er óvenjuleg staða í pólitíkinni að stjórnarsinnar reyna lítt
að mótmæla þessum lýsingum Ólafs Ragnars og annarra
stjórnarandstæðinga. Og það er líka óvenjuleg staða í pólitík
að það skuli vera forystumaður helsta stjórnarandstöðuflokks-
ins sem fyrstur leggur fram tillögur um úrbætur, einsog formað-
ur Alþýðubandalagsins gerði um helgina og sjá má í Þjóðviljan-
um í dag.
Þeir þrír tugir úrbótaatriða sem Ólafur Ragnar lagði fram um
helgina eru auðvitað vottur um að Alþýðubandalaginu dettur
ekki í hug að skorast undan þeirri ábyrgð að benda á leiðir úr
vanda sem stjórnarflokkarnir hafa búið til.
En um leið eru tillögurnar til vitnis um að til að leysa þennan
vanda þarf annarskonar landstjórn, annað pólitískt bandalag
en stjórn þríflokksins byggist á.
Ragnar víki!
Margir trúðu ekki sínum eigin augum þegar fjölmiðlar upp-
lýstu í síðustu viku að Ragnar Júlíusson stjórnarformaður í
Granda hf. æki um á fríum bíl frá fyrirtækinu, - sem að stær-
stum hluta er í eigu íbúa Reykjavíkurborgar. Ragnar leit greini-
lega á bifreiðina sem gjöf og hafði fest á hana bílnúmer sitt,
R-174. Fyrir nokkrum vikum var svo sagt upp 50 manns í
frystihúsinu vegna erfiðrar stöðu.
Þetta er svo augljós og svo rotin spilling að tilboð Ragnars
um að kaupa bílinn er hlægilegt. Hann á að víkja úr stjórn
Granda hið bráðasta. Og þeir hljóta að hugsa alvarlega sinn
gang sem samþykktu þetta háttalag.
-m
KLIPPT OG SKORIÐ
Hvaða læti
eru þetta!
Reykj avíkurbréf Morg-
unblaðsins nú um helgina
byrjar á alllöngum kafla um
Tangenmálin svonefndu.
Þar með er vikið að þeirri
upprifjun á samspili banda-
rískra sendimanna og ís-
lenskra ráðherra um brott-
rekstur íslenskra manna úr
embættum fyrir skoðanir
þeirra, sem þau mál hafa ýtt
af stað. Höfundur bréfsins
er eiginlega hneykslaður á
því að menn skuli undrast
þærupplýsingar. Honum
finnst nefnilega að slíkt
laumuspil við erlent stór-
veldi hafi verið sjálfsagt mál
- á þeirri ekki sérlega frum-
legu forsendu að íslenskir
sósíalistar hafi eins og aðrir
kommar haft það að „yfir-
lýstu markmiði að þjóðir
þeirra gengju í Sovétbjarg-
ið“. Morgunblaðiðtelursig
gjarna svífa á hágöfugu og
tandurhreinu umræðuplani,
en ekki sýnist höfundur
Reykjavíkurbréfs kominn
ýkja langt frá þeirri fortíð
síns blaðs, sem kallaði
jafnvel friðsama klerka
„smurða Moskvuagenta" ef
þeir dirfðust að hafna her-
stöðvapólitík þeirra tíma.
Afdrifaríkar
ákvarðanir
En allt í einu vendir bréf-
ritari Morgunblaðsins kvæði
í kross og er farinn að tala
um samtímavandamál, og er
það stökk í tímanum skratti
fróðlegt þegar að er gáð.
Hann segir:
„Til að átta sig á framtíð-
inni er nauðsynlegt að hafa
þekkingu á fortíð sinni og
skilgreina samtíðina með
réttum hætti. Deilurnar um
sögulega þætti í utanríkis-
málum í lok fimmta áratugs-
ins minna okkur á, að þá
voru teknar ákvarðanir sem
hafa reynst afdrifaríkari en
flest annað í íslenskri
stjórnmálasögu frá því lýð-
veldið var stofnað. Við
gerðumst þátttakendur í
samstarfi vestrænna lýðræð-
isþjóða og höfum síðan þró-
ast með þeim og á ýmsan
hátt tekið út þroska okkar á
mun skemmri tíma en þær.
Ef til vill á íslenskur þjóð-
arbúskapur eftir að ganga í
gengum erfiðleikaskeið,
sem er óhjákvæmilega sam-
fara því að horfið er frá þen-
slu til j afnvægis. Víða um
lönd hefur þetta kostað
mikil átök.“
Um hvað erbeðið?
Nemum staðar smástund
ogspyrjum: hvað ermaður-
inn að fara? Fyrir fjörtíu
árum var tekist hart á um
sjálfstæðismál íslands, utan-
ríkisstefnu þess - þá var nið-
ur brotin sú stefna að ísland
skyldi vera hlutlaust friðar-
land, „aldrei framar öðrum
þjóðum háð“. Þetta niður-
brot sjálfstæðissérviskunnar
kallar höfundurRekjavík-
urbréfs samvestrænan
„þroska“. Hann um það. En
hitt er svo ískyggilegra, að
hann telur að eitthvað svip-
að sé í uppsiglingu nú vegna
þess að nú er „horfið frá
þenslu til jafnvægis“ í þjóð-
arbúskapnum. (Þar á hann
við það, að innanlands-
markaður sé um margt mett-
aður, framleiðslumögu-
leikar landsmanna langt til
nýttir og því ekki von á þeim
hagvexti á næstunni, sem á
næstliðnum árum hefur
breitt yfir andstæður í
þjóðfélaginu.) Og svar
bréfritara við því sýnist vera
það, að íslendingar þurfi nú
að stíga enn fleiri skref en
þeir gerðu með inngögu í
Atlantshafsbandalagið fyrir
fjörtíu árum, enn fleiri skref
í þá átt að láta af sinni sj álf-
stæðissérvisku. Svar hans
við spurningum um hið nýja
„jafnvægi" er að taka undir
óskir um að „frjálsræði verði
aukið í gjaldeyrismálum
bæði að því er varðar inns-
treymi fjármagns til landsins
og fj árfestingar erlendis".
M.ö.o. - það er beðið um
meiri og hraðari aðlögun að
alþjóðlegu gagnvirki mark-
aðshyggjunnar og menn
beðnir að herða sig í „átök“,
sem tengjast því atvinnu-
leysi, þeirri byggðaröskun
og þeim vaxandi kjaramun
sem slíkur Thatcherismus
hefur í för með sér.
Ótti við
vinstrisveiflu
En það er líka athyglis-
vert, að höfundur Reykja-
víkurbréfs óttast að þessi
„átök“ muni leiða til nýrrar
vinstrisveiflu. Hannvitnar
til „óróabylgju" sem fór um
Vesturlönd 1968 og rekur
hana til þess að þá hafi hér
og hvar komist á „jöfnuður"
eftir „þenslu“. Bréfritari
segir:
„Fyrir tuttugu árum reis
ungt menntafólk upp víða
um lönd og mótmælti ríkj-
andi stjórnskipulagi og vildi
ráðast gegn efnishyggjunni.
Þá þótti mörgum ungum
baráttumanni að framtíðar-
hugsjónina skorti í þjóðfé-
lagi sínu. Kann ekki svipað
ástand að vera að skapast
hér á landi? Bera ekki nei-
kvæðar umræður um þjóð-
mál það með sér?“
Þetta er líklega alveg rétt
hjá höfundi Reykjavíkur-
bréfs. Eftir að menn hafa
sukkað í svosem áratug í
þeim fyrirheitum mikils hag-
vaxtar, að gæfa hvers og eins
væri fólgin í meiri neyslu í
dag en í gær, fer ungt fólk
( og gamalt kannski líka)
vafalaust að spyrja sjálft sig í
vaxandi mæli að því, til
hvers þetta allt hafi verið og
hvert ríkidæmið hafi farið.
Menn fara aftur að spyrja
um framtíðarhugsjón í sínu
samfélagi. Þessvegna eru
uppi það sem Morgunblaðið
kallar „neikvæðar umræður
um þjóðmál" - og á þá vafa-
laust við það að lýðurinn er
farinn að ókyrrast út af
launamisrétti og ýmsu for-
réttindasukki. Munurinner
svo sá, að það sem Morgun-
blaðið kallar „neikvæðar
umræður", lætur í eyrum
okkar vinstrigaura sem hver
annar englasöngur.
þJÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Óttar Proppó.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guöbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljó8myndarar: EinarÓlason, SigurðurMarHalldórsson.
Útlltsteiknarar: GarðarSigvaldason, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: HallurPáll Jónsson.
Skrifatof uatjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingaatjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumenn: BrynjólfurVilhjálmsson, ólafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúia 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þrlðjudagur 10. maí 1988