Þjóðviljinn - 10.05.1988, Blaðsíða 14

ERLENDAR FRETTIR
Danmörk
Spurningin: „Með leyfi, eru kjarnorkuvopn um borð?“skók hinn vestrœna
heim og olli þingrofi og kosningum í Danaveldi
Fyrir réttum átta mánuðum
gengu Danir að kjörborðinu
og kusu sér þingmenn. Þær kosn-
ingar breyttu fái, minnihluta-
stjórn Pauls Schluters hélt naum-
lega velli og hefur líf hennar hang-
ið á bláþræði síðan. Þau örmu
bönd brustu fyrir skemmstu eins-
og kunnugt er og þar eð þingrof
og þingkjör eru þær íþróttir sem
danskir stjórnskörungar unna
öðrum leikjum fremur verður al-
þýða manna að endurnýja umboð
þeirra til þingsetu í dag.
Orsök þingrofsins og kosning-
anna kann að virðast lítilmótleg.
Um árabil hafa dönsk lög kveðið
á um það að engin kjarnorku-
vopn skuli geymd eða flutt um
danskt yfirráðasvæði. Þessu hef-
ur vitaskuld verið fylgt eftir en þó
hefur ekki verið hirt um að inna
yfirmenn erlendra herskipa úr
flotum bandamanna Dana úr
Nató, sem lagst hafa við festar í
dönskum höfnum, eftir því hvort
slík vopn væru um borð.
Slésvík-Holsetaland
Kristilegt vígi féll
Frakkland
Kosningaburst
Ymsum öðrum en Frökkum
kann að þykja sem sigur Mitt-
errands yflr Chirac á sunnudag-
inn var hafi verið í tæpara lagi, en
munurinn á frambjóðendunum
þegar búið var að telja upp úr
kjörkössunum - 8% - er eins og
hvert annað pólitískt burst þar í
landi.
Stjórnmálarýnar eru þegar
farnir að vitna til forsetakosning-
anna 1965 í samanburðarskyni,
en þá bar Charles de Gaulle si-
gurorð af tiltölulega ungum fram-
bjóðanda sósíalista, Francois
Mitterrand að nafni, með heldur
meiri mun, heilum tíu prósent-
um.
í þessu samhengi er varla talað
alvarlega um stórsigur Pompidou
yfir miðjumanninum Alain Po-
her, en á þeim munaði hvorki
meira né minna en sextán prós-
entum. Þær kosningar fóru fram
árið eftir það mikla uppgjörsár
1968, en vinstri sinnar sniðgengu
kosningarnar og herskarar kjós-
enda sátu heima.
Beinar forsetakosningar fóru
fyrst fram í Frakklandi árið 1965,
og fara úrslitin hér á eftir, en eins
og sjá má hefur Mitterrand verið
manna iðnastur við forsetako-
lann gegnum árin.
1965
Charles de Gaulle 55.2%
Francois Mitterrand 44.8%
— 1969
Georges Pompidou 58.2%
Alain Poher 41.8%
— 1974
Giscard d'Estaing 50.8%
Francois Mitterrand 49.2%
— 1981
Francois Mitterrand 51.8%
Giscard d'Estaing 48.2%
— 1988
Francois Mitterrand 54.0%
Jacques Chirac 46.0%
HS/Reuter
Jafnaðarmenn unnu hreinan meirihluta þingsæta
íKiel. Björn Engholm nœsta kanslaraefni krata?
Fyrir nokkru lögðu félagar
Jafnaðarmannaflokksins og Sósí-
alíska þjóðarflokksins fram til-
lögu til þingsályktunar um að
skipstjórar erlendra herfleyja
yrðu þaðanífrá spurðir þessarar
spurningar: „Með leyfi, eru
kjarnorkuvopn um borð?“ Ekki
var minnst á það aukateknu orði
hvort eitthvað bæri að gera ef
svarað yrði um hæl með stuttu og
laggóðu jái.
Tillagan var samþykkt og sam-
stundis varð uppi fótur og fit um
allan hinn vestræna heim. Nató
var háski búinn, hvað yrði nú um
gömlu góðu Danmörku ef til ó-
friðar drægi? Ráðamenn í Was-
hington og Lundúnum voru sár-
gramir. Þeir hefðu ekki fyrir sið
að skýra óviðkomandi frá víg-
búnaði herskipa sinna. Talað var
um rýting í bak, trúnaðarbrest og
svik við frelsi og lýðræði. Ekki
var mönnum heldur hlátur í hug í
höfuðvígi Nató í Brussel. Par
virtust menn sjá frammá ragna-
rök og harmageddon.
Heldurhannvelli?„Meðleyfi, eru kjarnorkuvopn um borð?“
Þó var einn öðrum fýldari. Það kvæði um veruna í Nató. Spurn-
var Schluter. Flann hefði nú þurft ingin; „með leyfi, eru kjarnorku-
að sæta ýmsum kárínum á sínum vopn um borð“, olli sem sé því að
forsætisráðherraferli en nú gervöll danska þjóðin gengur til
keyrði um þverbak. Danska kosninga í dag.
þjóðin yrði að fá að greiða at- -ks.
Jafnaðarmenn bundu enda á 38
ára valdaferil félaga Kristilega
Demókrataflokksins í „ríkinu“/
fylkinu Slésvík-Holsetalandi í
fyrradag. Unnu þeir hreinan
meirihluta sæta á þinginu í höfu-
ðstaðnum Kiel og 54,8 af hundr-
aði atkvæða. Kristilegir demó-
kratar hrepptu 33,3 af hundraði
atkvæða, töpuðu 9,3 af hundraði
frá síðasta kjöri en það fór fram í
september í fyrra.
Pegar úrslit lágu fyrir efndi
Helmut Kohl kanslari og leiðtogi
kristilegra demókrata til fundar
með fréttamönnum og viður-
kenndi að þessi ósigur væri mikið
reiðarslag fyrir flokkinn. Ljóst
má vera að Kohl gerist nú valtur í
sessi flokksleiðtoga enda hefur
kristilegum vegnað illa í 5 af þeim
7 ríkisþingskosningum sem hald-
nar hafa verið frá sambands-
þingskosningunum í fyrra. Hinn verðandi forsætisráðherra Slésvíkur-Holsetalands, jafnaðarmaðurinn Björn Engholm, ásamt konu
sinni og dóttur.
Þingkjör í dag
Pólland
Verkfall í Varsjá
Verkamenn við Lenín skipasmiðjuna í Gdansk láta ekki deigan síga þráttfyrir
ógnanir valdhafa
Verkamenn við risaverksmiðju
í Varsjá lögðu niður vinnu
dagstund í gær. Lögðu þeir með
því áhersiu á kröfur sínar um að
Samstaða verði gerð að lögper
-sónu í pólsku samfélagi og viður-
kennd sem fulltrúi verkafólks við
gerð samninga umm kaup og
kjör. Þetta er fyrsta verkfallið í
höfuðborginni frá því ókyrrt varð
á ýmsum pólskum vinnustöðum
fyrir tveimur vikum.
Forystumenn verkalýðssam-
takanna skoruðu í gær á menn að
leggja niður vinnu og sýna með
því í verki samstöðu með verk-
fallsmönnum í Lenín skipasmiðj-
unum í Gdansk. Það væri eina
ráðið sem dygði ef koma ætti í veg
fyrir að ráðamenn beittu verk-
fallsmenn ofbeldi.
Verkamenn í þremur deildum
Úrsus dráttarvélaverksmiðjunn-
ar í Varsjá sátu með hendur í
skauti á meðan framkvæmda-
stjórn fyrirtækisins velti vöngum
yfir sex kröfum lýðkjörinnar
verkfallsnefndar. í þessum hluta
verksmiðjunnar starfa um 6 þús-
und af 15 þúsund verkamönnum
Úrsusar. Heimildamenn úr
röðum andófsmanna tjáðu frétta-
manni Reuters að 120 verkfalls-
menn hefðu tekið matsal verk-
smiðjunnar herskildi.
Upplýsingafulltrúi pólsku
ríkisstjórnarinnar, Jerzy Urban
að nafni, sagði mjög orðum aukið
að vinna lægi niðri í Úrsus. 70
menn hefðu lagt undir sig mötu-
neyti fyrirtækisins en að öðru
leyti væri allt með kyrrum
kjörum í verksmiðjunni.
Verkfallsmenn í Gdansk
höfnuðu í gær sáttaboði
stjórnvalda og sögðust ekki taka
til starfa fyrr en Samstaða yrði
lögleyfð. Lech Walesa kvað stífni
ráðamanna vera með ólíkindum
og alla framkomu þeirra ein-
kennast af hroka og yfirlæti.
„Þeir taka kröfur okkar ekki al-
varlega og koma fram við okkur
einsog skríl.“ Reuter/-ks.
Hvorki Frjálsir demókratar né
Græningjar fengu mann kjörinn
á þingið í Kiel, hinir fýrrnefndu
fengu 4,4 af hundraði atkvæða en
þeir síðarnefndu einvörðungu 2,9
af hundraði. Einsog kunnugt er
fær flokkur ekki þingsæti í sinn
hlut í Vestur-Þýskalandi nema
hann fái að minnsta kosti 5 af
hundraði atkvæða í kosningum.
Til þessara kosninga var efnt í
því augnamiði að fá úr því skorið
hverjum kjósendur treystu best
til þess að stjórna „ríkinu“ eftir
að Barschel hneykslismálið setti
allt úr skorðum í Slésvík-
Holsetalandi, Kristilega Dem-
ókrataflokknum og sambandss-
tjórninni í fyrra.
Skandallinn var sá að leiðtogi
meirihluta kristilegra, Barschel
að nafni, lét dreifa allskyns óh-
róðri um helsta mótherja sinn,
jafnaðarmanninn Björn Eng-
holm, fyrir ríkisþingskjörið í
september síðastliðnum. Barscel
hélt velli í kosningunum en
skömmu eftir að upp komst um
ódrengskap hans fyrirfór hann
sér.
Engholm verður nú forsætis-
ráðherra „ríkisins". Hann þykir
háttvís og hógvær og lét svo um-
mælt þegar úrslit kjörsins voru
gerð heyrinkunn að sér hefði tek-
ist að „búa til flokk sem höfði
jafnt til allra þjóðfélagshópa.“
Engholm er 48 ára að aldri.
Hann hafði umsjón með
menntamálum í ráðuneyti Hel-
muts Schmidts og fórst það vel úr
hendi. Þegar er farið að ræða um
hann sem hugsanlegt kanslara-
efni Jafnaðarmannaflokksins í
þingkjörinu árið 1990 en sjálfur
segist hann kunna vel við sig í
Kiel, hvorki hann né fjölskyldan
séu áfram um að flytjast búferl-
um til höfuðborgarinnar.
Reuter/-ks.
18 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þrlðjudagur 10. maí 1988