Þjóðviljinn - 12.05.1988, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Hverfum frá mislukkaðri
stefnu í sjávarútvegi
Skúli Alexandersson skrifar
í dagblaðinu 15. mars sl. er
frétt um fiskvinnslu í fremstu röð.
Þar segir m.a.:
„Sjávarútvegsráðuneytið hef-
ur hafið herferð til að hvetja
menn til aukinnar framleiðni,
bættrar starfsaðstöðu verkafólks
og til að snyrta umhverfi fisk-
vinnslustöðva. Alls fengu í ár 9
fiskvinnslustöðvar verðlaun.
Verðlaunin voru steinn sem á
er letrað eftirfarandi: „Hvatning
til dáða.“ Svo kemur nafn fyrir-
tækisins og undir er letrað nafnið
„Halldór Ásgrímsson". Verð-
íaunasteinarnir eru gerðir hjá
Álfasteini hf., Borgarfirði eystra.
Einnig var fyrirtækjunum afhent
innrammað vinnsluleyfi þar sem
kemur fram viðurkenning sjávar-
útvegsráðuneytisins fyrir gott
starfsumhverfi.
Einu af þessum fyrirtækjum
hefur nú verið lokað. Jafnvel
fyrirmyndarfyrirtæki standast
ekki stjórnarstefnuna.
í Morgunblaðinu 10. janúar
1987 birtist myndskreytt frétt um
hátíðlega athöfn í Háskóla ís-
lands á vegum Granda h/f. Þar
stóð m.a.: „145 sérhæfðir fisk-
vinnslumenn útskrifaðir.“ Við at-
höfn þessa Iauk námskeiði, sem
starfsfólki Granda h/f. var boðið
upp á, þar sem fram fór kennsla í
ýmsum fræðun er tengjast fisk-
vinnslu í landinu og starfi þeirra
að henni. í ræðu Brynjólfs
Bjarnasonar framkvæmdastjóra
Granda h/f. við upphaf athafnar-
innar, kom sú skoðun fram, að
námskeið þetta væri aðeins upp-
hafið á því sem koma skyldi, fra-
mundan væru í þjóðfélaginu
miklar framfarir í sjálfvirkni og
tækni og því mikil þörf á sér-
hæfðu fiskvinnslufólki.
Á hátíðinni var sjávarútvegs-
ráðherra mættur. Um hans þátt
þar segir Morgunblaðið:
„Þegar afhending skírteina
hafði farið fram tók Halldór Ás-
grímsson sjávarútvegsráðherra
til máls og óskaði fyrstu útskrif-
uðu sérhæfðu fiskvinnslustarfs-
mönnunum til hamingju með áf-
angann. „Þetta er ekki aðeins
merkur áfangi á starfsferli ykkar,
heldur er þetta stórviðburður í
sögu íslensks sjávarútvegs." “
Það er ekki nema rúmt ár síðan
þessi hátíað var haldin og þessar
ræður haldnar. Þá sagði forstjóri
Granda að framundan væri mikil
þörf fyrir sérhæft fiskvinnslufólk
og ráðherrann taldi þetta merkan
áfanga á starfsferli fólksins. Að-
gerðir og aðgerðaleysi fyrrver-
andi og núverandi ríkisstjórnar
hafa orðið þess valdandi að ein-
um þriðja af þessu sérhæfða fisk-
vinnslufólki í Granda hefur verið
sagt upp og skal nú leita sér ann-
arra starfa þar sem háskólanámið
kemur trúlega að litlu gagni.
Fréttamaður sjónvarps átti
viðtal við sjómann á Akranesi og
spurði hann um aflabrestinn á
vertíðinni - hver væri orsökin.
Sjómaðurinn svaraði því til að
sjómenn teldu sig ekki geta veitt
sama fiskinn nema einu sinni.
Um of fáa fiska væri að ræða á
miðunum. Þetta svar heyrist nú á
næstum öllu hinu hefðubundna
vertíðarsvæði, jafnléleg vertíð
hefur ekki komið áður. Fisk-
veiðistefnan hefur brugðist -
sókninni í þoskstofninn er illa
stjórnað. Fiskurinn er veiddur of
smár - fær ekki að vaxa upp til að
ganga á hinar hefðbundnu vertíð-
arslóð. Greinilegt er að ekki er
hægt að beita kvótakerfi eins og
við höfum búið við að undan-
förnu til að tryggja viðgang
þorskstofnsins og til þess að
halda veiðistofninum í hag-
kvæmri stærð.
Sjávarútvegsráðherra taldi sér
og Framsókn það til ágætis í um-
ræðunni um vantrauststillögu
stjórnarandstöðunnar á Alþingi,
að samstaða hefði verið mikil
fyrir samþykkt gildandi fisk-
veiðistefnu við afgreiðslu hennar
um áramótin. Við sem töldum að
stefna ráðherrans næði ekki þeim
tilgangi sem henni er ætlað, urð-
um vör við mjög mikla andstöðu
við þá kvótaútfærslu sem sam-
þykkt var meðal flestra
hagsmunaaðila. Og í fyrsta skipti
í ráðherratíð Halldórs Ásgríms-
sonar var öll sjórnarandstaðan á
öndverðum skoðunum við
ráðherrann.
Stefna ríkisstjórnarinnar í sjáv-
arútvegsmálum, bæði gagnvart
veiðum og vinnslu, hefur mistek-
ist. Um það efast enginn nema þá
kannski ráðherrarnir og seðla-
bankastjórar. Hróp um hagræð-
ingu hjá fiskvinnslufyrirtækjum
án nokkurrar skilgreiningar um
hvað gera skuli nema að segja
upp starfsfólki er markleysa.
Grandaaðferðin dugar hvergi,
ekki einu sinni hjá Granda h/f.
Greinilegt er að framundan er
minnkandi þorskafli, minnkandi
umsetning fiskvinnslufyrirtækja
og útgerðar, auknir rekstrar-
erfiðleikar vegna rangrar fisk-
veiðistefnu. Vaxtaokrið og þen-
slustefnan eru fyrir hendi.
Það er nokkuð merkilegt, þótt
landinu sé stjórnað gegn hags-
munum sjávarútvegs, gegn hags-
munum landsbyggðarinnar, gegn
framleiðsluatvinnuvegum, fyrir
Kringlupólitíkina, fyrir fjár-
magnið og fyrir eyðsluna, eru
þeir sem eru í forsvari fyrir þessar
greinar meira og minna á bandi
ríkisstjórnarinnar, á bandi Fram-
sóknar - ekki með samvinnufé-
lögunum. Á bandi Sjálfstæðis-
flokksins- ekki með sjávarútveg-
inum. Það er hrópað á gengisfell-
ingu þótt vitað sé að slík aðgerð
verkar eingöngu sem kvalastill-
andi lyf fyrir atvinnugreinar ef
Kringlupólitíkin, vaxtaokrið og
eyðslan heldur áfram.
Frjálshyggjustefnan gat gengið
í uppsveiflunni, góðærinu. Það
var hægt að stjórna um takmark-
aðan tíma án fyrirhyggju við slík-
ar aðstæður. Því fara ekki for-
ustumenn atvinnuveganna fram á
breyttastjórnarstefnu? Af hverju
gera ekki forustumenn sveitar-
stjórna úti á landsbyggðinni slíkt
hið sama? Það er ekki nema von
að fjármálaráðherra, forsætis-
ráðherra og sjávarútvegsráð-
herra geti verið brattir á meðan
aðeins er beðið um gengisfell-
ingu, en stjórnarstefnunni ekki
mótmælt.
Það er fyrirkvíðanlegt að búa
við stefnu núverandi ríkisstjórnar
út yfirstandandi kjörtímabil. Ef
fram fer horfir og frjálshyggjan
verður látin ráða ferðinni verður
þjóðfélag okkar gjörbreytt frá
því sem nú er að kjörtímabilinu
loknu. Á undanförnum árum
höfum við verið að leitast við að
byggja upp félagslegt velferðar-
þjóðfélag og okkur hefur tekist
þar margt nokkuð vel. Er ekki
rétt að halda því starfi áfram? Þá
þarf að hverfa frá hinni óheftu
markaðsstefnu - stefnu síðustu
og núverandi ríkisstjórna.
Skúli Alexandersson er þingmað-
ur AB í Vesturlandskjördæmi.
Hann rekur fiskvinnslu á Hellis-
sandi.
„Stefna ríkistjórnarinnar ísjávarútvegs-
málum, bœði gagnvart veiðum og vinnslu,
hefur mistekist. Um það efast enginn nemaþá
kannski ráðherrarnir og seðlabankastjórar.
Hróp um hagræðingu hjáfiskvinnslufyrir-
tœkjum án nokkurrarskilgreiningar um hvað
gera skuli nema að segja upp starfsfólki er
markleysa. Grandaaðferðin dugarhvergi,
ekki einu sinni hjá Granda
Fimm sentimetrum of hátt
Ef þröskuldurinn er hærri en 2,5 sm, þá kemstu ekki yfir hann í hjóiastéi
Ólöf Ríkharðsdóttir skrifar
Það hvílir mikil ábyrgð á herð-
um þeirra, sem vinna að um-
hverfisskipulagi, hvort heldur
það eru arkitektar, bygginga-
fræðingar eða aðrar skyldar
starfsstéttir.
Samfélag okkar hefur til
skamms tíma verið skipulagt ein-
göngu fyrir ófatlað fólk og að
sjálfsögðu af ófötluðu fólki. Út-
koman er líka eftir því.
Vonandi er flestum lesendum
kunnugt um að ný byggingalög
gengu í gildi fyrir átta árum, þar
sem í meðfylgjandi reglugerð, ári
síðar, er í fyrsta skipti tekið mið
af þörfum hreyfihamlaðra varð-
andi skipulag. Ákvæðin ná að
vísu fyrst og fremst til opinberra
bygginga og þjónustubygginga,
en þó verða allir húsbyggjendur
að hlíta nokkrum atriðum, sem
rétt er að rifja upp: Lágmarks-
breidd útihurða skal vera 0,9 m,
lágmarksbreidd innihurða 0,8 m,
lágmarksstærð salerna 4,0 m2
lágmarksstærð herbergja 7,0 m2
og séu þau ekki mjórri en 2,20
nr.
En hvernig er þetta í fram-
kvæmd? Hvernig er reglugerð-
inni framfylgt? Það er vissulega
gleðileg staðreynd að sumir
skipuleggjendur fylgja henni
dyggilega, en hitt vitum við líka,
að víða er á því mikill misbrestur.
Auðvitað tekur alltaf talsverðan
tíma að kynna nýjar reglugerðir
og eðlilegt að mistök geti átt sér
stað í fyrstu, en eftir sjö ára gildis-
tíma reglugerðar er það engan
veginn afsakanlegt lengur.
Við rekum okkur stundum á,
að tekið er tillit til sumra atriða
en annarra ekki. Til dæmis var
útbúið rétt hannað salerni á ann-
arri hæð húss sem engin lyfta var
í. Þetta er að vísu óvenjulegt en
bent á það hér til þess að undir-
strika að fylgja þarf ákvæðunum
lið fyrir lið, eigi þau að koma að
tilætluðum notum.
Þá er nokkuð algengt að hand-
rið vanti þar sem komið er fyrir
skábrautum utan dyra, bæði við
brautina og tröppurnar, sem oft-
ast eru fyrir hendi.
Varðandi salerni viljum við
benda á þá eðlilegu lausn í ný-
byggingum, að þar sem eru tvö
samliggjandi salerni fyrir hvort
kyn, þá er hagkvæmast að annað
sé stærra vegna fólks sem notar
hjólastóla. Víða eru slík salerni
útbúin sérstaklega og jafnvel
annarsstaðar í húsinu. Þetta hef-
ur óþarfa aukakostnað í för með
sér og alveg ástæðulaust þar sem
um nýbyggingar er að ræða. Sé
aðeins um eitt salerni að ræða,
verður það að sjálfsögðu að vera
nógu stórt fyrir alla.
Oðru máli gegnir um breyting-
ar á gömlu húsnæði. Þar kann að
vera nauðsynlegt að innrétta sér-
stök salerni.
Þá eru það handriðin. í öllum
lifandi bænum, hönnuðir og hús-
byggjendur, hættið að setja upp
skrautfjalir í staðinn fyrir hand-
rið. Þeir sem eiga erfitt um gang,
þurfa að nota handaflið til þess að
vega sig upp stiga og tröppur. En
þar sem skaðinn er skeður má
bæta úr með því að koma fyrir
handriði með góðu gripi ofan eða
utan á fjölunum, eftir því sem
hæðin segir til um. Þegar fjallað
er um handrið þá koma íka upp í
hugann öll þau hús, þar sem úti-
dyratröppur annaðhvort án
handriðs eða þá að þau eru úr
steinsteypu. Dæmi um gott hand-
rið má finna við útitröppur Þjóð-
leikhússins í Reykjavík en afleitt
aftur á móti á húsinu við hliðina,
Þ j óðsk j alasafninu.
Við minnum á RB blöð Rann-
sóknastofnunar byggingariðnað-
arins um aðgengi fatlaðra.
Þá eru einnig veittar upplýsing-
ar á skrifstofu Sjálfsbjargar,
landssambands fatlaðra, Hátúni
12, Reykjavík, sími 91-29133 og á
skrifstofu samstarfsnefndar um
ferlimál fatlaðra, Hátúni 10, R,
sími 91-12512 milli kl. 10 og 12.
Að lokum skal enn einu sinni á
það minnt að vel skipulagt og að-
gengilegt umhverfi kemur öllum
til góða.
Ólöf er fulltrúi hjá Sjálfsbjörg
,Auðvitað tekurþað talsverðan tíma að
kynna nýjar reglugerðir og eðlilegt að mistök
geti áttsérstað ífyrstu, en eftirsjö ára
gildistíma reglugerðar erþað engan veginn
afsakanlegt“.
Fimmtudagur 12. maí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5