Þjóðviljinn - 18.05.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
KLIPPT OG SKORIÐ
Ráðalausir
ráðherrar
Frá ráðherrunum, sem lágu undirfeldi alla síðustu helgi milli
þess sem þeir gáfu yfirlýsingar í fjölmiðlum, heyrist nú lítið. En
það sem heyrist bendir til að annaðhvort sé barnaskapur þeirra
og barnsleg einlægni meiri en gengur og gerist eða að þeir trúi
því að alþýða manna sé það heimsk að hún gleypi með húð og
hári ævintýralegar skýringar á aðgerðaleysi ríkisstjórnarinnar.
Þeiryppaöxlum og segja að ríkisstjórnin hafi veriðtekin í bólinu
og ber að skilja það svo að ekki hafi þá svo sem skort viljann til
góðra verka, þeim hafi bara ekki gefist tími til athafna. Þeir gera
sig alvarlega í andlitinu og tala um svartan miðvikudag á svip-
uðum nótum og Vestmannaeyingar tala um Heimaeyjargosið.
Þeir ætlast í raun og veru til þess að þjóðin fyrirgefi þeim
aðgerðaleysið.
Þann 11. maí sl., daginn sem ríkisstjórnin sendi þingið heim,
rann út úr bönkunum fjórðungur af gjaldeyrisvaraforða íslend-
inga, í allt 2,5 miljarðar króna. í dag kostar erlendur gjaldeyrir
að meðaltali 11 % meira í krónum talið en síðasta miðvikudag.
Fjórðungur af gjaldeyrisvarasjóðnum, sem þá kostaði 2,5 milj-
arða, er nú um 275 miljónum króna dýrari. Hagnaður þeirra,
sem voru nógu snöggir að ná sér í gjaldeyri, er umtalsverður.
Nafngiftin Svarti miðvikudagur um þessi ósköp á að vekja
hugrenningatengsl við upphaf Kreppunnar miklu í Bandaríkj-
unum á millistríðsárunum. Hún á líka að vísa til þess að um hafi
verið að ræða krafta sem enginn, ekki einu sinni ríkisstjórnin,
hafi getað hamið. Hún á að breiða yfir þá staðreynd að ríkis-
stjórninni láðist að grípa til forvarna í augljósu hættuástandi.
Tal ráðherranna um að því miður hafi þeir verið teknir í bólinu
vekur ekki vorkunnsemi. Þvert á móti verður það til að gera
ríkisstjórnina enn aumkunarverðari. Enginn trúir því að nokkur
heilvita maður hafi ekki gert sér grein fyrir því að gengi íslensku
krónunnarvaríreyndfalliðfyrirlöngu. Strax eftir 6% gengisfell-
inguna í vetur var Ijóst að aftur yrði höggvið í sama knérunn og
gengið fellt á ný.
Á síðustu vikum hafa samtök útflutningsatvinnuveganna
keppst við að gera samþykktir um nauðsyn þess að fella
gengið. Stjórnmálamenn töluðu opinskátt um að staðfesta
þyrfti gengisfellingu með formlegum hætti. Og þótt Þjóðviljinn
sé af ráðamönnum ekki talinn merkilegur pappír ber að geta
þess að hér í blaðinu hefur að undanförnu margoft verið stað-
hæft að gengisfelling væri yfirvofandi. í óformlegum samtölum
töluðu stjórnarþingmenn sama mál og stjórnarandstaðan:
þingið yrði sent heim, gengið fellt og sett bráðabirgðalög. Allir
vissu hvað til stóð - nema ráðherrarnir!
Auðvitað er skýringin á ráðaleysi ráðherranna ekki sú að þeir
hafi bara verið öldungis grandalausir og ekki vitað hvaðan á þá
stóð veðrið. Skýringin er ákaflega einföld. Vegna mismunandi
skoðana ráðherra og vegna þess að að lítil vinna hefur verið
lögð í að samræma skoðanir þeirra og ekki síst vegna þess að
þeir hafa ekki haft áhuga á að laga skoðanir sínar að raunveru-
leikanum, getur ríkisstjórnin ekkert gert nema efnttil málþinga.
Ráðherrarnir gátu sent þingið heim og auðvitað treystu þeir sér
til að fella gengið. En hvað svo? Þar var ríkisstjórnin og er enn
alveg ráðþrota.
Utanríkisráðherrann vísar á efnahagsráðunaut ríkisstjórnar-
innar þegar leitað er skýringa á því hvers vegna ríkisstjórnin var
ekki búin að ræða og samþykkja tillögur í efnahagsmálum áður
en ósköpin dundu yfir. Ríkisstjórn þarf mörgu að sinna og
ráðherrum byrjar því að leita víöa ráða. Efnahagsmálin eru
stöðugt vandamál og því er ekki óskynsamlegt hjá ríkisstjórn
að hafa sérstakan ráðunaut á því sviði. En þyki ráðherrum sá,
sem því embætti gegnir, ekki nógu tillögugóður, hljóta þeir að
fá sér annan ráðgjafa. Abyrgðin er og verður þeirra.
Það er ríkisstjórnin sem enn á leikinn. Því miður eru fréttir
sem af henni berast ekki mjög traustvekjandi. Deginum í gær
var eytt í að tala við fulltrúa verkalýðshreyfingarinnar til að
athuga hvort þeir samþykktu kjaraskerðingu. Þegar ráðherr-
arnir voru spurðir til hvaða aðgerða annarra þeir hygðust grípa,
varð eins og fyrri daginn fátt um svör.
En það er ekkert að gera annað en bíða enn um hríð.
ÓP
Ráðhús
viðArnarhól
Baldur Andrésson arki-
tekt tók í D V í síðustu viku
upp þráðinn þar sem Gestur
Guðmundsson lét falla í
Þjóðviljagrein fyrir stuttu og
heldur áfram sókninni að
tveimur hofmóðugustu
prinsipissum landsins,
Reykjavíkurborgarstjórn og
Seðlabankaetatsráði.
Ráðhús borgarinnar
meinar Baldur einsog fleiri
að sé illa rætt og undarlega
sett við Tjörnina, þótt ekki
sé týnd til nema sú stað-
reynd ein saman að húsið er
„of stórt fyrir umhverfið en
of lítið fyrir ráðhúshlutverk
tilframbúðar".
„Skynsamir stjórnendur
hljóta að skilja að nauðsyn er
að finna bakkgírinn“ segir
Baldur, og virðist á einhvern
háðhverfan hátt beina orð-
um sfnum til Davíðs Odds-
sonar, - og það er ekki langt
að fara í Ieit að ráðhúsi: hvar
er það betur komið en við
sjálfan Arnarhól?
Glæsileg
ráðhúsbygging
Hugmyndin er þessi, segir
Baldur:
„Ríkisvaldið hafi um það
forgöngu að Seðlabanka-
byggingin við Kalkofnsveg
verði boðin Reykjavíkur-
borg til kaups. Fasteignin er
ríkinu til vansa og vand-
rœða. Hún erdœmi umfjár-
festingarbruðl einstakrar
samfélagsstofnunar sem
treyst er til sjálfsaga og
sjálfsstjórnunar varðandi
eigin rekstur. Deilt er um
hvort byggingarkostnaður sé
1300 milljónir eða 1700
milljónir. Síðari talan er
vafalaust nœr lagi, ef allt er
reiknað, þ.m.t. lóðarverð.
Vitað erað um er að ræða
allt ofstóran og allt ofdýran
ramma um starfsemi Seðla-
bankans sem virðist raunar á
mörgum sviðum hafa tak-
markað eiginlegt stjórnunar-
hlutverk sitt ífjármálalífi
landsins. Rétteraðfinna
hœfilegt húsnœði og virðu-
legtfyrir Seðlabankann og
áœtla til kaupanna200 millj.
króna. - Leigjendum Seðla-
bankans verði gert aðflytja
úr húsinu enda eiga þeir
vafalaust kost á ódýrara og
hentugra húsnœði annars
staðar. “
800 milljóna
hagnaður
„Við þetta á Reykjavíkur-
borg kost á að kaupa eitt
glæsilegasta stjórnsýsluhús
landins og umbreyta því í
ráðhús. Reiknað er með að
söluverðmæti Seðlabanka-
hússins svari til byggingar-
kostnaðar Tjarnarráðhúss,
þ.e. u.þ.b. 1000-1100
milljónir króna, tilboð, sem
engin ábyrg borgarstjórn
gætihafnað. Verðiðyrði
hálfum milljarði undir út-
lögðum byggingarkostnaði
stórhýsis, sem hefuralla
ráðhúskosti til að bera.
Þjóðhagurinn vœnkast við
þetta með þeim hœtti að
a.m.k. 800 milljónir króna
verða strax til ráðstöfunar.
(Þ.e. þjóðnýttursöluhagn-
aður.) Fjármagnið gætihœg-
lega nýst til húsnœðislausna
og atvinnuuppbyggingar,
ekki sístá landsbyggðinni.
Við jafna dreifingufjárins
mundu raunar250 milljónir
koma íhlut Reykvíkinga. “
Dæmið er farið að reikna
sig sjálft, og augl j óst að að
þessu verður að huga við
framkvæmd hinna frægu
hliðarráðstafana næstu vik-
urnar. Fyrst þarf þó kannski
að setja þá báða af, Davíð
og Jóhannes...
Pörfáminning
Það vill stundum bera á
því þegar hinir málsmetandi
eru að „vernda" íslenska
menningu að það eru haldn-
ar ræður, farið með 19. aldar
skáldskap og síðan eru bún-
ar til nefndir til að þýða en-
ska hugsun á ísiensku.
Og gleymist oft að á glæst-
ustu tímum í íslenskri menn-
ingarsögu hafa menn séð vítt
og of vítt, en lægðartímarnir
falla saman við þrönga útsýn
um eitt einstakt menningar-
svæði erlent.
í nýútkomnu tímariti
samtaka tungumálakenn-
ara, „Málfríði“ er auk ann-
ars efnis viðtal við vestfirska
aristókratinn Sigurlaugu
Bjarnadóttur, fyrrverandi
þingmann, sem nú er for-
maður Félags frönskukenn-
ara, og í því spjalli tengist
eðlilegur metnaður Sigur-
laugar fyrir hönd sinnar
kennslugreinar á mjög þarf-
an hátt við íslenskan menn-
ingarvanda á okkar tímum.
I framhaldsskólunum
stendur franskan sig alveg
þokkalega í „samkeppni“
við þýsku og fleiri tungur
sem „þriðja mál“ eftir
dönsku og ensku, segir
Sigurlaug, en hinsvegar
blikur á lofti um stöðu
„þriðja málsins" gagnvart
hinni alltumlykjandi ensku.
Sigurlaug: „Framgangur
þriðja málsins veltur að
miklu leyti á þeirri afstöðu
sem Háskóli íslands tekur og
hverjar kröfur einstakar
deildir Háskólans gera um
tungumálaþekkingu nem-
endasinna. Þaðeruþvímikii
vonbrigði fyrir frönskufólk
og aðra, sem stuðla vilja að
sem mestrifjölbreytni í
menntun og menningu að
lesa bœkling þann sem nú er
dreifttilframhaldsskóla-
nema og ætlað er að kynna
innrastarfH. í. Þarleggja
forsvarsmennflestra deilda
mesta áherslu á enskukunn-
áttu en þeim mun minni á
frönsku og þýsku. Ennþá er
þetta ekki opinber stefna Há-
skólanssemslíks, en égálít
að verði hann á þessari línu
áfram, séhann á villigö-
tum. “
Menningarleg
einangrun
„Enskan er ríkjandi íal-
mennri málnotkun íheimin-
um. Að halda henni á lofti
meira en orðið er, leiðirað-
eins til menningarlegrar ein-
angrunar. Stærri málfélög en
viðt.d. Frakkar, viljasporna
viðfótum. Þaðerofmikil
einföldun að halda þvífram
að á ensku séu langflest rit
sem háskólafólki komi að
gagni. Það vita sœnsku
stærðfrœðingarnir sem þurfa
að lœra að stauta sig fram úr
rússneskum stærðfræðiritun
og norsku raunvísinda-
mennirnir og lögfræðinem-
arnirsem núfá sérstaka til-
sögn ífrönsku áður en þeir
útskrifast. Hinir síðarnefndu
læra ekki endilega sérfrœði-
málið heldurhið almenna
mál sem snertir franskt
þjóðlíf.
íslenskir háskólakennarar
verða að vera jafnvíðsýnir og
erlendir starfsbræður þeirra
efvið eigum ekki að missa af
lestinni og lokast inni menn-
ingarlega. “
Orðítíma töluð.
-m
„Megum ekki lokast
inni menningarlega“
— segir Sigurlaug Bjamadóttir
formaður Félags frönskukennara
þJÓOVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, ÓttarProppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.).Sævar
Guöbjömsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útliteteiknarar: GarðarSigvaJdason, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Augiýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbroiðslu- og afgreiðslustjóri: Ðjörn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasplu: 60 kr.
Helgarblöð: 70kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Mlðvikudagur 18. maí 1988