Þjóðviljinn - 26.05.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
KLIPPT OG SKORIÐ
í öðnim heimi
Þau ótíðindi berast hingað til lands að á Bandarikjamarkaði
hafi söluverð á þorskflökum verið lækkað um 8-11%. Það er
fyrirtækið Coldwater, sölu og vinnslufyrirtæki Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna, sem gripið hefur til verðlækkunar en
gengið er út frá því sem gefnu að lceland Seafood, dótturfyrir-
tæki SÍS, muni fylgja í kjölfarið.
Um hríð hefur verð á íslenskum fiski verið mjög hátt vestra
miðað við ýmiss konar kjötvarning og fiskurinn okkar hefur ekki
verið þar hversdagsfæða almennings. Menn hafa því óttast að
til þess myndi draga að lækka þyrfti verð á fiskinum til að salan
drægist ekki saman. Það kemur því engum á óvart að fiskselj-
endur í Bandaríkjunum hafa nú lækkað söluverð á fiski og að
frystihúsin íslensku verða að sætta sig við lægra skilaverð en
áður. Þetta eru alvarlegir atburðir en koma þó engum á óvart
nema ef vera skyldi ráðherrunum í ríkisstjórn íslenska lýðveld-
isins.
Ríkisstjórnin er nýbúin að grípa til harkalegra ráðstafana í
efnahagsmálum en svo er að sjá að þær aðgerðir hafi miðast
við forsendur sem nú eru orðnar úreltar. Forstjóri Þjóðhags-
stofnunar upplýsir í fjölmiðlum að í svokölluðum efnahag-
spakka ríkisstjórnarinnar, þ.e.a.s. í þeim efna-
hagsráðstöfunum sem ríkisstjórnin greip til með setningu bráð-
abirgðalaga, hafi verið miðað við söluverð á sjávarafurðum
eins og það var á helstu mörkuðum okkar í Evrópu og í Banda-
ríkjunum í síðustu viku. Látið er að því liggja að með verðlækk-
un á þorskflökum í Bandaríkjunum séu efnahagsmál þjóðar-
innar komin í verra horf en ráðherrarnir höfðu reiknað með.
Má af þessu marka að ráðherrarnir hafi síst af öllu reiknað
með verðlækkun á Bandaríkjamarkaði, ekki frekar en þeir
reiknuðu með því að sala á erlendum gjaldeyri ykist þegar
óvissa manna um gengisfellingu snerist eingöngu um vanga-
veltur um tímasetningu. Ráðherrarnir virðast því hafa verið
algjörlega grunlausir um að hætta væri á verðlækkunum á
freðfiski í Bandaríkjunum og hafi einhver hnippt í þá, þegar þeir
voru í síðustu viku að sjóða saman bjargráðin, og bent þeim á
að almælt væri að freðfiskur gæti lækkað í verði, þá hafa þeir af
einhverjum ástæðum ekki viljað heyra.
Reyndar er það svo með ráðherrana að þeir virðast lifa í sinni
einkaveröld og sú veröld hefur því miður ekki mjög marga
snertifleti við hinn harða heim raunveruleikans. Þeir geta setið
lon og don og reynt með sér við að ná einhvers konar
samkomulagi um efnahagsaðgerðir. Er þá keppst um hver
ráðherranna fær mest fram af hugmyndum sínum í hinni end-
anlegu ákvörðun ríkisstjórnarinnar en minna um það hirt
hvernig þær ákvarðanir koma heim og saman við raunveru-
leikann eða hvernig á að koma þeim í framkvæmd.
Ríkisstjórnin hefur lengi legið undir ámæli fyrir að hafa ekki
reynt að lækka fjármagnskostnað. Einstaklingar hafa ófáir
komist að því fullkeyptu við að greiða leigur fyrir fé sem þeir
hafa tekið að láni til að fjármagna íbúðarkaup. Stór hluti fyrir-
tækja er kominn á heljarþröm vegna gífurlegs fjármagns-
kostnaðar.
Þeir, sem hafa frjálshyggjuna að leiðarljósi, mega ekki heyra
á það minnst að ríkisvaldið reyni að hafa áhrif á það hvernig
viðskipti með peninga ganga fyrir sig. En nokkrir flokksmenn
ráðherranna eru blendnir í frjálshyggjutrúnni og hafa lagt að
sínum mönnum að reyna að koma einhverjum böndum á þá
ófreskju sem fjármagnsmarkaðurinn er orðinn. Það mun vera
orsök þess að í nýju bráðabirgðalögunum má finna stuttorð
fyrirmæli um að verðtrygging nýrra fjárskuldbindinga til
skemmri tíma en tveggja ára skuli vera óheimil frá 1. júlí n.k.
Nú berast af því fréttir að embættismenn í bankakerfinu séu
að velta því fyrir sér hvað ráðherrarnir hafi eiginlega verið að
meina með þessari lagagrein. Ætlast þeirtil að verðtrygging á
innlánum verði afnuminn eða voru þeir bara að tala um útlán?
Á að banna verðtryggðar bankabækur um leið og vísitala verð-
ur bannorð á skyndilánum bankanna?
Ugglaust munu bankamenn leysa þetta túlkunarvandamál.
En hitt er verra að þeir, sem best þekkja til á fjármagnsmarkað-
inum, telja að aðgerðir ríkisstjórnarinnar verði til að hækka enn
vexti.
ÓP
Enn um Davíð
borgarstjóra
í gær vorum við að leggja
út af ræðu sem Davíð Odds-
son borgarstjóri flutti ekki
alls fyrir löngu á fundi hjá
sjálfstæðismönnum í Garða-
bæ. Hann var að tala um
þann tilvistarvanda flokks-
ins, að honum vex ekki fylgi
enda þótt Borgaraflokks-
ævintýri Alberts sýnist lok-
ið. Hann kenndi ýmsu um-
meðal annars skorti á and-
stæðingum. Óttinnvið
kommúnista og Framsókn
væri úr sögunni sem samein-
ingarafl, og menn hefðu
ekki áttað sig sem skyldi á
þeim slóttugheitum Jóns
Baldvins að gera Alþýðufl-
okkinn mjög hægrisinnaðan
og þar með að lokkandi
beitu fyrir fólk „sem áður
hefur rambað sjálfkrafa í
réttarhólf Sjálfstæðisflokks-
ins“. (Fróðlegt orðalag
reyndar og lýsir þeim hugs-
unarhætti að kjósendur séu
sauðir, merktir sínum pólit-
íska stórbónda, og ekki lík-
legir til að taka það upp hj á
sjálfum sér að vera með
eitthvert pólitískt múður,
þótt svo aðrir bændur kunni
að villa um fyrir þeim.)
IKvennó
eru kommar
Að þessu loknu kom Da-
víð Oddsson að Kvennalist-
anum og fylgi hans. Borgar-
stjóri er feiknalega
hneykslaður á því fyrirbæri
og fer svo, að á hann dembir
hann öllum þeim skömmum
sem hann veit rammastar.
Davíð segir meðal annars:
„Kvennalistinn er þegar
grannt er skoðað afturhalds-
samasti vinstriflokkurinn
sem nú er í boði... Hann er
fjandsamlegur frjálsu
atvinnulífi, frjálsri fjölmiðl-
un og flestum nýjungurn í
þjóðlífinu... Umfram allt er
þessi flokkur sanntrúaður
forsjárhyggjuflokkur, sem
tortryggir sjálfsbjargarvið-
leitni einstaklingsins og
lýtur í niðurstöðum sínum
nær undantekningarlaust
lögmáium sósíalismans. “
Nauðsyn óvinar
Davíð hefur lært það í pól-
itík að ekkert er jafn gott og
að finna sér fj andmann og
hamast sem mest á honum.
Óvinurinn sameinar lýðinn
og eflir traustið á foringjun-
um og leyfir mönnum að
gleyma innri vandamálum.
(Nefnum nýlegt dæmi af
þessu: Reagan forseti
neyddist til þess fyrir
skömmu að afskrifa Rússa
sem óvin númer eitt, og til
þess að ekki yrði tómarúm í
þjóðfélaginu dubbaði hann
upp eiturlyfjasmyglara í það
hlutverk í staðinn.) Þetta
veit Davíð borgarstjóri sem-
sagt, og hann ætlar að reyna
fyrir sér með Kvennalistann
í hinu nauðsynlega hlutverki
óvinarins. Því miðurfylgist
hann ekki nógu vel með
breytingum í þjóðfélagsum-
ræðu, og því kann hann ekki
mörg önnur ráð en að
skamma Kvennalistann með
nokkurnveginn sama hætti
og okkur komma rétt áður.
Refsingin mesta
En einn er þó munur á
þessu mjög eftirtektarverð-
ur. Hann er sá, að reiðilestri
íhaldsforprakka yfir komm-
um lauk einatt hér áður fyrr
á því að særa fram refsingu,
og hún var sú, að réttast væri
að senda þessa andskota alla
til Rússlands. Það er í eðli-
legu framhaldi af þeirri
hefð, að Davíð finnur sér þá
refsingu sem hann telur
skelfilegasta fyrir Kvenna-
listann; sendum þær barasta
ístjórn! Hann segirsvoílok
síns máls um Kvennalistann:
„Nýjustu skoðanakann-
anirbenda til að hollt sé að
pína þennan flokk til að axla
raunverulega ábyrgð, sem
myndi á fáum mánuðum,
jafnvel vikum, opinbera
brotalamirnar og þverstæð-
urnaríflokknum." Davíð
veit náttúrlega hvað hann
syngur þegar hann talar um
það sem skelfiiegasta refs-
ingu sem gengið getur yfír
nýlega pólitíska hreyfingu,
að hún sé „pínd“ til að fara í
ríkisstjórn („axla ábyrgð“).
Það er í raun og veru hin
mesta mannraun fyrir alla
þá sem reyna að hafa uppi
öðruvísi hugmyndir um gott
samfélag en tíðkast hafa.
Ber þar helst til vanmátt
stjórnmálanna, takmarkan-
ir þeirra, sem eru alltof
sjaldan til umræðu. Vissu-
lega geta stjórnmálamenn
komið ýmsu til leiðar í
valdastólum, en í raun miklu
minna en bæði þeir og kjós-
endur ven j ulega vilj a vera
láta. Alþingi og ríkisstjórn
eru reyndar ekki nema part-
ur af flóknu valdakerfi, og
þessar stofnanir báðar þar
fýrir utan bundnar hremmi-
lega af ótal þráðum sem
hnýttir voru áður en síðast
varkosið. Oddvitarvinstri-
flokka standa sig auðvitað
misjafnlega vel þegar þeir
sitja á ráðherrastólum - en
hitt er og víst, að hvernig
sem þeir pluma sig, þá verða
fylgismennnirnir fyrir mikl-
um vonbrigðum. Vegna
þess blátt áfram að það er
lítið sem afmarkaður hluti
valdgeirans gæti gert á svo-
sem einu kjörtímabili
(það tekur til dæmis enginn
heimskulegar fjárfestingar
margra áratuga og breytir
þeim í betri lífskjör í snatri).
Púkinn á
fjósbitanum
Hitt er svo annað mál, að
það er einmitt á þessu á-
standi sem flokkur eins og
Sjálfstæðisflokkurinn þrífst,
eins þótt hann eigi í sinni til-
vistarkreppu núna. Hann er
nefnilega fulltrúi þeirra sem
„eiga“ þjóðfélagið eins og
það leggur sig - þar kemur
saman það lið sem á mestallt
embættiskerfið, fjölmiðla,
stórfyrirtæki - að viðbættum
kjarnanum í flestum ríkis-
stjórnum. Þar með hefur
þessi flokkur feiknamikið
forskot fram yfir aðra til
allra handa áhrifa á samfé-
lag, hugsunarhátt, tekju-
skiptingu og hvaðeina, sem
gerir möguleika annarra afla
til að fylgja eftir einstökum
sigrum í einstaka kosningum
næsta endasleppa og rýra.
Og mun svo lengi - að
minnsta kosti á meðan menn
koma sér ekki saman um
traustlega vinstrisamstöðu
tillangframa. áb
Þióðviuinn
Málgagn sósíalisma! þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, ÓttarProppé.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: GarðarSigvaJdason, MargrótMagnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri:HallurPállJónsson.
Skrif stof ustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70kr.
Áskriftarverð á mónuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 26. mat 1988