Þjóðviljinn - 29.05.1988, Blaðsíða 12

►
jökull gaus aftur 1727 og misstu
þá Skaftafellsbændur nær allan
sinn bústofn. Jörðin greri fljótt
upp í þetta sinn, en annað eins
áfall reið yfir tæpum 50 árum síð-
ar í Skaftáreldum. Við þessi
ósköp bættust sífellt ágangsharð-
ari Skeiðarárhlaup, eftir að áin
flutti sig austar á sandinn á 18.
öld.
Þó að náttúruöflin hafi oft látið
ófriðlega má segja að landkostir
og hlunnindi af jörðinni hafi gert
hana eftirsótta til búsetu. Hægt
var að beita fé úti nánast allt árið
og hjálpaðist þar að veðursæld og
góðir hagar. Nytjar af skóginum
voru miklar og voru m.a. brennd
úr honum kol, sem nýttust til að
smíða ýmis verkfæri og skeifur úr
málmi. Voru margir orðlagðir
hagleiksmenn meðal ábúenda í
Skaftafelli. Mikið var sótt í að ná
málmi úr skipum sem strönduðu
við Skeiðarársand, því ekki var
hlaupið í kaupstað eftir slíkum
varningi. Á tímum einokunar-
verslunarinnar þurftu Öræfingar
að sækja verslun austur á Djúpa-
vog, sem var um 10 dagleiðir og
aðeins farnar 1-2 ferðir á ári. A
strandlengjuna rak nægan við til
bygginga og góð selveiði var á
Skaftafellsfjöru. Mikil búbót var
að selnum sem var gjörnýttur.
Þar fékkst lýsi á lampa, skinn í
skó og ólar og kjöt í matinn.
Nokkur örnefni í Skaftafelli
minna á búskaparhætti sem nú
eru aflagðir. Sem dæmi má nefna
Kolgrafargil, Lambhagi og Sel.
Sama ættin hefur búið í Skafta-
felli frá um 1400 svo öruggt sé.
Síðasti bóndinn í Skaftafelli og
þjóðgarðsvörður frá stofnun er
Ragnar Stefánsson. Þó að hann
flytji úr Hæðum í Freysnes, sem
er skammt utan marka þjóð-
garðsins, er Skaftafellsættin ekki
farin af staðnum. Stefán Bene-
diktsson, sem ráðinn var þjóð-
garðsvörður um síðustu áramót,
er bróðursonur Ragnars.
mj
Fleiri mœttu nota
frœðsluferðirnar
ser
Á þeim friðlýstu svæðum sem
mest eru sótt af ferða-
mönnum starfa landverðir yfir
sumartímann. Undanfarin ár
hefur Náttúruverndarráð
haldið námskeið fyrir þá er
hug hafa á landvarðastarfi og
hafa færri komist að en vilja.
Yfir háannatímann síðasta
sumar voru 6 landverðir í
þjóðgarðinum í Skaftafelli og
náðum við tali af Ragnheiði
Jónsdóttir, sem starfað hefur
þarí3sumur.
Blómaskoðunarferð
einnavinsœlust
Ragnheiður taldi að fólk væri
fyrst og fremst að sækjast eftir
samneyti við náttúruna þegar það
legði leið sína í Skaftafell. - Það
kemur til að vera úti og ganga
um. Skaftafell er ekki djamm-
staður eins og t.d. Þórsmörk.
Frekar fjölskyldustaður, þar sem
fólk getur verið öruggt um frið.
Margir laðast að staðnum og
koma sumar eftir sumar.
Gestir þurfa að ferðast fót-
gangandi um þjóðgarðinn og geta
þeir valið úr mörgum og miserfið-
um gönguleiðum. - Allir geta
fundið skemmtilegar göngu-
leiðir, jafnvel þótt þeir séu orðnir
gamlir og fótfúnir eða með
krakka. Það er mikið um að fólk
sé með smábörn, sem það ber á
háhesti og fer með léttari leiðir.
Síðustu sumur hefur verið lögð
meiri áhersla á fræðslustarf í
þjóðgörðunum. Felst nýbreytnin
einkum í því að bjóða gestum upp
á gönguferðir undir leiðsögn
landvarða. í Skaftafelli vara ferð-
irnar allt frá 2 uppí 10 klukku-
stundir og er meginþema þeirra
misjafnt, eftir því hvaða leið er
vaiin. Svo dæmi séu tekin þá er
hægt að verða fróðari um
plöntur, sögu og lífshætti fyrri
tíma, jökla og landmótun. Ragn-
heiði fannst að gestir mættu nýta
sér þessa auknu þjónustu mun
betur en þeir gerðu. - Frá síðari
hluta júní til 20. ágúst var boðið
upp á gönguferðir á hverjum ein-
asta degi og stöku sinnum 2 á dag.
Þátttakendur urðu 305, en af 65
auglýstum ferðum féllu 10 niður
vegna þess að engin þátttaka var.
Ferðirnar eru auglýstar kvöldið
áður eða að morgni. Stundum er
erfitt að meta, fyrr en veður er
ljóst að morgni, hvert maður fer.
Við förum ekki í langar göngu-
ferðir ef það er rigning eða
leiðindaveður. Annars getur
rigning í Skaftafelli stundum ver-
ið svo yndislegt veður, bæði milt
og hlýtt.
- Ein vinsælasta ferðin er
blómaskoðunarferð. Þá er farið
meðfram hlíðinni að Skaftafells-
jökli og jafnvel inn með jöklin-
um. Leiðin er mjög skemmtileg
og á henni eru miklar andstæður.
Fyrri hluta hennar er mikill
gróður og gróska en þegar kemur
nær jöklinum skiptir gjörsamlega
um og maður kemur í allt annað
gróðurlendi. Enn ný flóra tekur
síðan við ef gengið er upp á jökul-
öldurnar, í átt að gamla veginum.
TUDOR
FÆR AVINDU - RAFGEYMAR

TUDOR
Tilboðsverð á hinum
geysivinsælu TUDOR rafgeymum
Takmarkaðar birgðir.
TUDOR rafgeymir með 9 líf.
Umboðsmenn um land ailt.
BÍLDSHÖFDA 12 s: 680010
Gróður eykst fró óri
til órs
Að sögn Ragnheiðar sýna
rannsóknir, að þjóðgarðurinn í
Skaftafelli er einn af fáum stöð-
um á landinu þar sem gróður
eykst mjög mikið frá ári til árs.
Skiptir þar mestu að lítið hefur
verið beitt á Skaftafellsheiði eftir
stofnun þjóðgarðsins fyrir 20
árum.
- Ég held að í Skaftafelli opnist
augu fólks oft fyrir tilganginum
með því að friða svæði og gróður-
vernd. Sérstaklega þegar fólki er
bent á hvernig gróður er alls stað-
ar að nema land. Birkihríslurnar
að skjóta upp öngum á hörðum
melum, aurum og út um allt.
Margir halda að plantað hafi ver-
ið úti á aurunum og verða andak-
tugir yfir því að þetta sé allt sjál-
fsáð. Einnig finnst fólki ekki eins
sjálfsagt að traðka yfir allt, þegar
t.d. er búið að láta það liggja á
fjórum fótum við að skoða sérk-
ennileg eða lítil blóm og grös,
sem flestir taka ekki eftir ef þeir
eru ekki vanir að líta í kringum
sig eftir þeim.
Umgengni gesta
góð
- Mikið hefur verið lagt upp úr
því að fyrsta aðkoma sé góð, þar
sjáist ekki rusl. Það hefur góð
áhrif. Landverðir tína þó mikið
upp af sígarettustubbum og eru
farnir að nefna hæðina, þar sem
best útsýni er yfir Svartafoss
„stubbasker". Þetta stafar mest
af athugunarleysi hjá fólki. Það
ætlar sér ekki að útsvína neitt, en
sígarettufilterinn rotnar ekki,
flýtur á vatni og breiðir úr sér
þegar hann verður vatnsósa.
Þetta er veraldarinnar óþverri!
Fólk heldur sig að mestu á stígun-
um, nema þeir séu of blautir. Það
auðveldar öll þrif á svæðinu að
geta farið eftir ákveðnum braut-

Mikið verk er að leggja og halda
við göngustígum, svo að hægt sé
að taka á móti þúsundum ferða-
manna án þess að landið beri
skaða af.
um til að tína ruslið sem sumir
kasta frá sér.
Þó að aðstaða til móttöku
ferðamanna verði að teljast
nokkuð góð í Skaftafelli á ís-
lenskan mælikvarða, er ýmislegt
sem betur má fara. Viðhald og
bygging göngustíga er brýnt verk-
efni, þar sem alltaf er hætta á að
vaðist upp land ef stígar eru ekki
nógu góðir. Skortur á heitu vatni
veldur nokkurri óánægju hjá
gestum, sem geta þurft að bíða
lengi eftir að komast í volga
sturtu. Allar framkvæmdir sem
miða að því að bæta aðstöðuna
kosta peninga. Þótt himinháar
tölur séu nefndar um tekjur af
ferðamönnum virðist lítið renna
til Náttúruverndarráðs, sem þó
er ætlað að sjá um rekstur og
verndun margra þeirra staða sem
flesta laða að.
mj
Fjöldi gistinátta í Skaftafelli
Gistinœtur
Útlendingar
íslendingar
1974 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87
Fjöldi gistinátta og gesta er ekki sá sami, því sumir dvelja í margar
nætur.
Rúmlega 20.000
gistinœtur yfir sumarið
Þjónusta er veitt í Skaftafelli frá I. júní til 15. september, en þjóðgarð-
urinn er opinn gestum allt árið. Landverðir halda tölu yfir fjölda gisti-
nátta yfir sumartímann og á síðasta sumri urðu þær 22.036. Þar af
voru íslendingar rúm 39% og hefur hlutur þeirra aldrei verið minni
miðað við fjölda erlendra gesta. fslendingar haga ferðum sínum mikið
eftir veðri og var júlí rigningarsamur í Skaftafelli, en sólríkt víða annars
staðar. Meirihluti gesta ferðaðist á eigin vegum, en tæp 30% voru í
hópferðum á vegum ferðaskrifstofa.
Á súluritinu yfir þróunina frá 1974, sést að gistinóttum hefurfjölgað
síðustu ár ef frá er talið síðasta sumar. Einkum hafa útlendingar verið
að sækja á. Gestafjöldinn er auðvitað mun meiri en þessartölur sýna,
því gera má ráð fyrir að álíka margir stoppi bara hluta úr degi.
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 29. maí 1988