Þjóðviljinn - 22.06.1988, Blaðsíða 9
Þjóðleikhúsið
Tímamotasamnmgur
í óperumálum
íslenska óperan og Þjóðleik-
húsið hafa ákveðið að sameinast
um uppfærslu á óperunni Ævint-
ýri Hoffmanns eftir Jacques Of-
fenbach á næsta leikári. Óperan
verður frumsýnd í Þjóðleikhús-
inu í byrjun október og hefur
leikstjóri verið ráðinn Þórhildur
Þorleifsdóttir og hljómsveitar-
stjóri Bretinn Anthony Hose.
Hönnuður leikmyndar er Rúm-
eninn Niklas Dragan og búninga-
hönnuður Rússinn Alexandre
Vassiliev.
Samkomulag er á milli stjórnar
Þjóðleikhússins og óperunnar
um alla listamenn er starfa við
sýninguna og tekur bæði kór ís-
lensku óperunnar og Þjóðleik-
hússins þátt í sýningunni, enda
krefst verkið mjög fjölmenns
kórs. Þjóðleikhúsið gerir samn-
ing við alla listamenn sem starfa
við sýninguna og fastráðnir
starfsmenn Þjóðleikhússins sjá
um alla útfærslu- og vinnu við
verkefnið.
Á meðan óperan er æfð og
sýnd í Þjóðleikhúsinu hefur Þjóð-
leikhúsið Gamla bíó til afnota
endurgjaldslaust til að setja þar
upp leiksýningar, eina eða tvær.
Þjóðleikhúsið hefur heimild til að
sýna í Gamla bíói amk. til 15.
desember 1988 og aftur vorið
1989, þó þannig að ekki raski
starfsemi Islensku óperunnar í
húsinu.
Uppfærslan á Ævintýri Hoff-
manns verður önnur ákskriftar-
sýning Þjóðleikhússins næsta
haust.
Enn hefur ekki verið ráðið í öll
hlutverk í óperunni, en nefna má
nöfn eins og Garðar Cortes, Ólöf
Kolbrún Harðardóttir, Viðar
Gunnarsson, Rannveig Fríða
Bragadóttir, Sigrún Hjálmtýs-
dóttir, Kristinn Sigmundsson og
Sigurður Björnsson.
/ MENNING
Umsjón: Lilja Gunnarsdóttir
Gísli Alfreðsson, Þjóðleikhússtjóri, Garðar Cortes, stjórnarformaður íslensku óperunnar, Þuríður Pálsdótt-
ir, formaður Þjóðleikhúsráðs og tónlistarráðunautur Þjóðleikhússins. Myndin er tekin við undirritun samn-
ings í júníbyrjun.
Tímarit Máls og menningar:
DeUtá karlfyrirlitningu
í nýkomnu hefti Tímarits Máls
og menningar ber það heist tU tíð-
inda að Guðmundur Andri
Thorsson ritstjóri heldur uppi rit-
deilu við Helgu Kress, sem í
næstsíðasta hefti Tímaritsins birti
ítarlega úttekt á skáldsögunni
Tímaþjófinum eftir Steinunni
Sigurðardóttur.
Grein Guðmundar Andra
nefnist „Eilífur kallar kven-
leikinn oss“. Hann andmælir þar
ýmsum hugmyndum og máls-
meðferð Helgu sem hann telur
bera vott bæði um „ofríki
gagnvart texta“ bókmenntaverks
og svo um einskonar
karlfyrirlitningu í bland við taum-
lausa vegsömunnar konunnar.
Guðmundur Andri segir m.a.:
„Konan er góð „í sjálfri sér“ af
því hún fæðir barn - og þá er vit-
andi eða óafvitandi verið að ala á
sektarkennd hjá þeim konum
sem annaðhvort vilja ekki eða
geta ekki eignast böm. Hún er
einskonar náttúruafl fremur en
hún tilheyri mannkyni, róman-
tísk hyugsýn, konan er umfram
allt gerð að hugmynd. Og í
leiðinni megum við strákarnir
sitja rjóðir og vandræðalegir
undir viðlíka alhæfingum um
„hið karllega" sem tengt er „í
sjálfu sér“ öllum þeim neikvæðu
gildum sem hægt er að láta sér
detta í hug - hörku, kulda, of-
stopa, leiðindum, fólsku, stríði,
heimsku; og þótt við séum allir af
vilja gerðir getum við aldrei verið
jafn mikið á móti stríði eða
eyðingu ósonlagsins og konur,
vegna þess að við ölum ekki
börn, og höfum í meiri mæli en
konurnar í okkur þennan voða-
lega bíólógíska þátt: hið karl-
lega“.
f heftinu er ennfremur grein
eftir Hörð Bergmann, sem byggir
á útvarpserindum hans um
gagnrýni á hagvaxtarhyggju og
nauðsyn nýs framfaraskilnings,
grein eftir Kristján Árnason um
skáldskap Jóns prófessors Helga-
sonar, þættir um þrjú skáld eftir
Einar Kárason, ljóð eftir Einar
Braga, Gunnar Harðarson, Að-
alstein Svan og Þorgeir Þorgeirs-
son og smásaga eftir Einar Má
Guðmundsson um hlálega pólit-
íska trúboðsferð ungra róttækli-
nga fyrir um það bil tuttugu
árum. Fleira ágætt efni er í ritinu.
Guðmundur Andri: Og í leiðinni
megum við strákamir sitja rjóðir
og vandræðalegir...
Vorhefíi Skímis
Vorhefti Skírnis, tímarits Hins
íslenska bókmenntafélags, 161.
árgangur 1988, hefur komið út.
Hubert Seelow skrifar um söfnun
Jóns Árnasonar á barnaefni,
Hermann Pálsson um erlend
áhrif í íslenskum fornsögum og
Maureen Thomas um
Gunnlaðarsögu og kvenröddina í
íslenskum bókmenntum. ítarleg
grein og myndskreytt er um bók-
verk Dieters Rot og veru hans á
íslandi eftir Aðalstein Ingólfs-
son. Þrjár greinar eru um
stjórnmáí. Hannes Jónsson skrif-
ar um forsendur og framtíð ís-
lenskra öryggismála. Eyjólfur
Kjalar Emilsson veltir fyrir sér
réttmæti fælingarstefnunnar og
Jesse L. Byock greinir þátt vin-
fengis í valdatafli á þjóðveldi-
söld.
í Skírnismálum skrifa Hjördís
Hákonardóttir um gagnrýni á ís-
lenska dómstóla og Vilhjálmur
Árnason um einstaklingshyggju
og íslenskan menningararf. Skáld
Skírnis að þessu sinni er Helgi
Hálfdanarson.
Ritstjóri Skírnis er Vilhjálmur
Árnason.
Stuttmyndir Listahátíöar
Kona ein eftir Lárus Ými Óskarsson.
Ferðalag Fríðu eftir Steinunni Jó-
hannesdóttur og Maríu Kristjánsdótt-
ur.
Símon Pétur fullu nafni eftir Erling
Gfslason og Brynju Benediktsdóttur.
Það var vel fundið hjá for-
svarsmönnumn Listahátíðar að
hleypa af stokkum verðlaunas-
amkeppni um gerð stuttmynda.
Ekki veitir af að efla þessa grein
kvikmyndalistarinnar sem hefur
oft og víða bæði verið nytsam-
legur skóli fyrir kvikmyndagerð-
armenn og góður vettvangur fyrir
nýjungar. Hins vegar virtist féð
sem fólki var fengið til að gera
myndirnar allsendis ónógt og
lentu menn í mismunandi miklum
vandræðum þess vegna, eins og
myndirnar bera með sér.
Lárus Ýmir er reyndur
atvinnumaður í faginu. Hann
hefur þess vegna haft vit á að
halda sig innan þess fjárhagslega
ramma sem honum var settur.
Tíu mínútna mynd, ein leikkona,
enginn texti, eitt svið. Eins ein-
falt og hægt er að gera það. Ekk-
ert gerist annað en það að kona
kemur nokkrum sinnum heim til
sín og er ein. Myndin reynir að
vekja upp það hugarástand sem
slíku fylgir. Hann hefur valið
leikkonu með tjáningarríkt and-
lit, Guðrúnu Gísladóttur. Hann
hefur einnig rammað hana fal-
lega inn í myndir. Þetta er fag-
mannlega gerð mynd með fal-
legar kvikmyndalegar eigindir.
Mér fannst hún hins vegar ekki
ná að snerta mig þannig að þessi
kona kæmi mér við. Hún verkaði
á mig meira sem stílæfing.
Nú er að vísu búið að veita
henni verðlaunin. Það var víst
löngu búið að ákveða það. Hins
vegar fengu áhorfendur að greiða
atkvæði um myndimar. Til hvers
er ekki vitað þar sem þeir gátu
engin áhrif haft á dómnefndina.
Enda féllu atkvæði þeirra á allt
annan veg en úrskurður nefndar-
innar. Áhorfendum þóttu hinar
myndirnar tvær betri. Þeim dómi
er ég að mestu leyti sammála,
enda þótt þær hafi báðar nokkra
annmarka.
SVERRIR
HÓLMARSSON
Mynd Steinunnar og Maríu er
byggð á einfaldri hugmynd. Kona
er að leggja upp í sína hinstu ferð,
er full kvíða og rifjast þá upp fyrir
henni annað ferðalag sem hún fór
yfir vötnin ströng barn að aldri.
Og varð mjög hrædd. Þetta er
kannski ekki ýkja frumlegt en
hefði mátt duga í litla kvikmynd
ef betur hefði verð á haldið og
fjárskortur ekki sett augljósar
hömlur. Það er að vísu dregin
upp allhugnæm mynd af gömlu
konunni á sjúkrahúsinu og Sig-
ríður Hagalín leikur hana fallega.
En það eru endurminningamynd-
irnar af ferðinni forðum sem tak-
ast ekki. Ótti litlu stúlkunnar við
ferðina yfir fljótið verður einfald-
lega ekki áþreifanlegur. Hér er
sjálfsagt einnig um að kenna
reynsluleysi Maríu sem kvik-
myndaleikstjóra.
Brynja er einnig byrjandi í
kvikmyndum og vissulega má sjá
þess glögg merki í mynd hennar
og Erlings. En hún er byggð á
traustu handriti, snjallri hug-
mynd og segir góða sögu. Sagan
gerist á síðustu dögum friðar fyrir
síðustu heimsstyrjöld. Lítill
drengur leikur sér í sandbing og á
góð samskipti við dálítið dular-
fullan leigjanda sem Erlingur
leikur. Leigjandinn er bamgóð-
ur, býr til afburða plokkfisk og er
handlaginn. En hann reynist
einnig vera forfallinn fjárhættu-
spilari og að lokum notar hann
drenginn á lævíslegan hátt til að
hafa fé af kunningjum sínum.
Vináttan er rofin, saklaus heimur
drengsins hrynur í rúst um leið og
hinn stóri heimur hrynur til
grunna. Myndinni lýkur á því að
breskir hermenn hlaða sand-
pokavígi úr leiksvæði drengsins,
leikurinn er orðinn að grimmri
alvöru.
Þetta er metnaðarfull mynd
um alvöruefni og þrátt fyrir
nokkra kvikmyndalega ann-
marka hennar kemur hún við
áhorfandann, ýtir við tilfinning-
um hans og hugsun. Á þann hátt
sem mér finnst hinar myndirnar
ekki gera. Ég greiði því Símoni
Pétri atkvæði mitt.
Sverrir Hólmarsson