Þjóðviljinn - 16.07.1988, Blaðsíða 13

ERLENDAR FRETTIR
Sovétríkin
Armenar æfareiðir
Sovéska sjónvarpið sýndi ífyrrakvöld „heimildamynd“ um mótmæli Armena fyrr ímánuðinum. Rœtt við hermenn og
lögregluþjóna en sjónarmið mótmœlenda hundsuð
Hermenn gættu Jerevanflug-
vallar í gær eftir að soðið
hafði uppúr í borginni í kjölfar
þess að sjónvarpið sýndi „ó-
hróðursmynd“ um Armena.
Kvikmyndin var kynnt sem
heimildamynd um ástand mála í
Armeníu, mótmælaaðgerðir íbú-
anna og þá kröfu þeirra að hérað-
ið Fjalla-Karabakh verði ermskt
umráðasvæði. Hinsvegar kom á
daginn að framleiðendur mynd-
arinnar höfðu ekki látið svo lítið
að leita eftir viðhorfum mótmæ-
lenda. Einu heimildarmenn
þeirra voru lögreglumenn og dát-
ar sem ekki áttu nógu sterk orð til
þess að lýsa þeim arma skríl sem
sýknt og heilagt væri að efna til
uppþota og andófs.
Málsvari utanríkisráðuneytis-
ins í Jerevan greindi frétta-
mönnum frá því að íbúarnir væru
sárgramir vegna sýningar mynd-
arinnar í fyrrakvöld. Hinsvegar
kvað hann engan fót vera fyrir
fréttum um að verkamenn á flug-
velli höfuðborgarinnar hefðu lagt
niður vinnu í mótmælaskyni við
sýningu hennar. En hvað um
það; svo rammt kvað að orðróm-
inum um óspektir á flugvellinum
að yfirmenn „Aeroflot" afréðu í
gær að fella niður allt flug til
Armeníu.
í heimildamyndinni er fjallað
um átök sem urðu á ofannefnd-
um flugvelli dagana 4. og 5. þessa
mánaðar. Þá hindruðu mótmæ-
lendur alla flugumferð og tóku
hressilega á móti þegar hermenn
hugðust reka þá burt. Einn andó-
fsmaður var skotinn til bana.
Dátarnir sem teknir voru tali
báru sig aumlega og þóttust hafa
verið hætt komnir í slagsmálum
við „skrílinn.“
Fréttafulltrúi málgagns komm-
únistaflokks Armeníu, Komm-
únistans, sagði menn ekki ná
uppí nefið á sér fyrir reiði. „Fólki
ber saman um að myndin hafi
dregið taum hers og lögreglu.
Hvorki mótmælendum né far-
þegum sem leið áttu um flugvöll-
inn þessa daga gafst kostur á að
koma sínum sjónarmiðum á
framfæri.“
Einn hermannanna sem fram
komu í þættinum sagði atburðina
á flugvellinum hafa verið „þaul-
skipulagða ögrunaraðgerð.“ Öllu
saman hefði verið stýrt af „vand-
ræðamönnum".
Það er alkunna að frá því at-
burðir þessir áttu sér stað hafa
íbúar Jerevans efnt til mótmæla-
gangna og fjöldafunda á degi
hverjum. Um 200 þúsund manns
gengu fylktu liði um götur borg-
arinnar í fyrrakvöld og kröfðust
þess að ráðamenn í Azerbaidsjan
skiluðu kollegum sínum í Armen-
íu héraðinu Fjalla-Karabakh
(„Artsakh").
Reuter/-ks.
Suður-Afríka
Nelson Mandela
sjötugur
„Þetta er hugsjón sem ég lififyrir og þetta er hugsjón sem ég er
reiðubúinn að láta lífiðfyrir“
að er náttúrlega kunnara en
frá þurfí að segja að Nelson
Mandela verður sjötugur á
mánudaginn. Ólíklegt er að hann
bregði út af fastri veiýu á morgni
afmælisdagsins; eflaust rís hann
úr rekkju klukkan hálf fimm og
æfir skrokk sinn af hörku næstu
tvær klukkustundirnar. Þegar
menn hafa verið fangar í rúman
aldarfjórðung er daglegt líf
þeirra í föstum skorðum.
Ekki eru nema fjögur ár frá því
að eiginkona Mandelas, Winnie,
fékk að komast í snertingu við
eiginmann sinn; í 24 ára urðu þau
að láta sér nægja að horfa á hvort
annað í gegnum rúðugler. Nú er
henni heimilt að dvelja hjá hon-
um í tvígang mánaðarlega, 40
mínútur í senn, og má vera við
annan mann.
Af alþekktu örlæti sínu buðu
valdsherrar í Pretóríu þeim hjón-
um að halda afmælisdaginn hát-
íðlegan í fangelsinu. Mandela var
boðið að fá fjölskyldu sína í heim-
sókn, eiginkonuna, tvær dætur og
barnabörn, og yrði þeim gert
kleift að dvelja saman í sex
klukkustundir. En því boði
höfnuðu hjónin. Á meðan þel-
dökk börn sæta pyntingum í dýfl-
issum ráðamanna vilja þau enga
greiðasemi úr þeirri átt!
Nelson Rolilahla Mandela er
sonur eins af höfðingjum Mtirara
ættbálksins. í bernsku bjó hann í
leirkofa í Qunu, sem nú er nefnt
Transkei, gætti kúnna og keppti í
spjótkasti við jafnaldra sína.
„Áhugi minn á stjórnmálum
kviknaði þegar ég heyrði hjal
öldunga ættbálksins. Þeir rifjuðu
upp sælutíð æsku sinnar þegar
hvíti maðurinn hafði enn ekki
sölsað undir sig lönd okkar,
skóga og ár.“
Mandela flutti búferlum til Jó-
hannesarborgar árið 1941. Þar
lagði hann stund á lögfræðinám
með vinnu, festi ráð sitt og gat
börn. Fyrri eiginkona hans er
hjúkrunarkona en þau skildu að
skiptum; höfuðorsökin var sú að
þátttaka bóndans í stjórnmála-
og mannréttindabaráttu jókst er
fram liðu stundir. Hún var því
andvíg.
Mandela helgaði Afríska þjóð-
arráðinu líf sitt. Árið 1952 hóf
hann rekstur lögmannsstofu,
þeirrar fyrstu í eigu blökku-
manna í Suður-Afríku. Með-
eigandi hans var Oliver Tambo,
núverandi oddviti ANC í Lusaka,
höfuðborg Zambíu.
Árið 1955 var Mandela tekinn
höndum og ákærður fyrir
landráð. Réttarhöldin í máli hans
tóku fimm ár og lauk þeim með
sýknu. Meðan þau fóru fram
kynntist Mandela ungum fél-
agsráðgjafa, Nomzamo Winnie
Madikizela að nafni. Þau giftu sig
árið 1958.
Þegar Mandela gat loks um
frjálst höfuð strokið hóf hann
baráttu sína á ný. Árið 1961 gáfu
lögregluyfirvöld út nýja hand-
tökuskipun og fór Mandela þá
huldu höfði um árs skeið. Hann
var svikinn í hendur yfirvalda í
ágústmánuði árið 1962. Enn var
Frú Winnie Mandela stendur hér á milli dætra þeirra Nelsons en þær
heita Zeni og Zindzi.
Nelson Mandela.
hann dreginn fyrir dómsstóla en
að þessu sinni var hann ekki
fundinn sýkn saka. Hann var
dæmdur í fimm ára fangelsisvist
fyrir að hvetja þeldökka til verk-
falla og.ólöglegar utanfarir.
Tveim árum síðar var mál hans
tekið upp á ný og þann 12.júní
árið 1964 var hann dæmdur til
ævilangrar fangavistar. Sakar-
giftir voru „skemmdarverk og
samsæri um að kollvarpa ríkis-
stjórninni.“
í málsvörn sinni í réttarhöldun-
um sagði Mandela meðal annars:
„Ég hef barist gegn ofríki hvítra
og ég hef barist gegn ofríki
svartra. Ég óska þess að við ber-
um gæfu til þess að koma á fót
lýðræðisþjóðfélagi frjálsra
manna sem vinna saman og eiga
jafnan rétt til lífsins gæða. Þetta
er hugsjón sem ég lifi fyrir og
þetta er hugsjón sem ég er reiðp-
búinn til að láta lífið fyrir.“
Reuter/-ks.
Laugardag 16. júlí 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13