Þjóðviljinn - 01.09.1988, Blaðsíða 5

FRETTIR
Sauðfjárbœndur
Nánast réttindalausir
Aðalfundur Landssamtaka Sauðfjárbœnda: Réttindi bœndagagnvart afurðasölufyrirtœkjum
er áþekkurþvísem þau eru meðalsvertingja í S-Afríku. Sala á kindakjöti hefur aðeins aukist
um 50 tonn á árinu þrátt fyrir 8-900 þúsund króna auglýsingakostnaðar
Stjórn Sauðfjárbænda telur að
réttarstaða þeirra gagnvart
afurðasölufyrirtækjum sé áþekk
því sem hún er meðal svertingja í
Suður-Afríku eða nánast engin.
Þessa niðurstöðu er að finna í ný-
legri álitgerð tveggja lögfræðinga
til Stéttarsambands bænda og
kom ma. fram á nýliðnum aðal-
fundi Landssamtaka Sauðfjár-
bænda sem haldinn var um síð-
ustu helgi á Flúðum.
f skýrslu stjórnar á aðalfundin-
um um greiðslumál kom fram að
mikil umræða hefur átt sér stað
varðandi afurðagreiðslur til
bænda fyrir sauðfjárafurðir og
virðist svo sem ýmsar heimatil-
búnar reglur séu í gangi varðandi
þessar greiðslur hjá afurðasölu-
fyrirtækjum. Þau virðast álíta að
reikningsfærsla á innleggi bænda
teljist fullkomin greiðsla, þrátt
fyrir að peningar séu fastir inni á
viðskiptareikningi.
Þá blöskrar sauðfjárbændum
sá kostnaður sem leggst á
sauðfjárafurðir frá bónda og til
neytenda og virðist sem einstakir
aðilar kunni sér ekki hóf í álagn-
ingu eftir að hún var gefin frjáls.
Sem dæmi má nefna að verðmis-
munur á milli vinnsluaðila getur
numið allt að 200 krónum á hvert
kíló af læri og svipaður verðmun-
ur hefur einnig sést á verði
hryggja.
Meðal þess sem rætt var um á
aðalfundinum var hversu lítil
aukning hafi orðið á neyslu
kindakjöts þrátt fyrir mikla aug-
lýsingaherferð í samráði við
Markaðsnefnd og fleiri aðila.
Áætlaður kostnaður vegna aug-
lýsingaherferðarinnar var um 8-
900 þúsund krónur, en heildars-
alan í lok sl. júlí var samt aðeins
50 tonnum meiri en árið áður.
Útflutningur var á sama tíma
1320 tonnum minni en 1987 og
því ljóst að birgðavandinn verður
mjög mikill við upphaf komandi
sláturtíðar.
Aðalfundurinn lýsti yfir á-
hyggjum sínum yfir sífellt hækk-
andi verðs á kindakjöti á sama
tíma og aðrar kjöttegundir eru
nánast á útsölu. Sauðfjárbændur
telja að ef ekki tekst að lækka
útsöluverð á kindakjöti verulega
muni markaðurinn hrynja á
skömmum tíma með ófyrirsjáan-
legum afleiðingum. Að mati
stjórnar Sauðfjárbænda er það
jafnframt ljóst að bændur þola
ílla verðlækkun á kindakjöti sem
þýddi verulega tekjuskerðingu
hjá þeim.
-grh
Alþýðubandalagið
Stéttarsamband bœnda
Nýjan bú-
vömsamning
- Mér virðist að yfirvöld fjár-
mála séu að reyna að sigla í strand
framkvæmd búvörusamning-
anna, sagði Haukur Halldórsson
formaður Stéttarsambands
bænda á aðalfundi sambandsins
sem settur var á Akureyri í gær-
morgun.
Haukur lagði áherslu á, að
landbúnaðurinn yrði að fá iengri
aðlögunartíma en búvörulögin
gerðu ráð fyrir. Þá sagði hann
Stéttarsambandið vilja nú þegar
fá nýjan búvörusamning, er tæki
gildi 1. september 1992. Haukur
sagði það óbætanlegt áfall fyrir
bændastéttina, ef loðdýraræktin
lognaðist út af, en raunar væru
mestu vandamál hennar heima-
tilbúin.
Um væntanlegan virðisauka-
skatt sagði Haukur að Stéttar-
sambandið vildi tvö skattþrep,
þar sem lægra skattþrep væri á
matvælum. Myndi sambandið
leita eftir stuðningi annarra hags-
munahópa við þessa kröfu.
Fjölmörg viðamikil mál liggja
fyrir Stéttarsambandsfundinum
nú sem jafnan áður, en honum
mun Ijúka á föstudag.
-mhg./Akureyri
Aukin jarðgangagerð
Sjávarútvegur
Þolir
engabið
„Það hefur engin ákvörðun
verið tekin hvernig framkvæma
eigi niðurfærsluleiðina gagnvart
sjómönnum en jafnframt er Ijóst
að þeir hafa fengið minni pró-
Þingflokkur Alþýðubanda-
lagsins hefur á fundum sínum á
Hallormsstað í gær og í dag 29.-
30. ágúst 1988, rætt um þá alvar-
legu stöðu sem við blasir á flest-
um sviðum á landsbyggðinni og
sívaxandi mismunun í lífsafkomu
fólks vegna ranglátrar stefnu og
aðgerðarleysis ríkisstjórnarinn-
ar.
Þingflokkurinn mun á næst-
unni leggja fram tillögur til úr-
bóta í byggðamálum, m.a. til að
jafna framfærslukostnað og bæta
félagslega aðstöðu fólks á lands-
byggðinni, svo og um þróun
atvinnulífs og átak á sviði sam-
gangna.
Sérstaklega ræddi þingflokkur-
inn um jarðgangagerð í framhaldi
af tillögum þingmanna Alþýðu-
bandalagsins um það efni undan-
farin ár. Auk jarðganga í Ólafs-
fjarðarmúla liggja fyrir áætlanir
um jarðgöng undir Botnsheiði og
Breiðadalsheiði, á Vestfjörðum
til að tengja saman Önundar-
fjörð, Súgandafjörð og ísafjörð,
og verið er að móta tillögur um
jarðgöng á Austurlandi m.a. til
að tengja saman Seyðisfjörð,
Neskaupstað og Fljótsdalshérað.
Það er mat þingflokks Alþýðu-
bandalagsins að hér sé um þjóð-
hagsiega hagkvæm og brýn verk-
efni að ræða og eðlilegt sé að
samfélagið sameinist um að
hrinda þeim í framkvæmd.
Því hefur þingflokkurinn
ákveðið á fundi sínum í dag að
flytja frumvarp, strax og þing
kemur saman í haust, til að
tryggja tekjuöflun í þessu skyni.
Verður þá miðað við að unnt
verði að halda samfleytt áfram
við jarðgangagerð þannig að
öllum ofangreindum fram-
kvæmdum verði lokið á næstu 10
- 15 árum. Til fjármögnunar
verði frá ársbyrjun 1989 Iagt á
gjald sem nemi 125 aurum á
hvern seldan lítra af bensíni og
díselolíu á bifreiðar svo og svart-
olíu nema til fiskiskipa.
Rannsóknir og undirbúningur
vegna ofangreindra jarðganga og
annarra sem æskileg verða talin
til að rjúfa einangrun byggða og
stytta leiðir verði framvegis
fjármögnuð af vegafé samkvæmt
vegaáætlun.
sentuhækkanir á sínum launum
en landverkafólk að undanförnu.
Aftur á móti er það Ijóst að staða
fiskvinnslunnar og þá sérstaklega
frystingarinnar er óviðunandi og
hana þarf að laga sem fyrst því
hún þolir enga bið“, sagði Hall-
dór Asgrímsson sjávarútvegsráð-
herra við Þjóðviljann.
Þrátt fyrir að sjávarútvegsráð-
herra segi að engin ákvörðun hafi
verið tekin hvernig framkvæma
eigi niðurfærsluleiðina gagnvart
sjómönnum, verði sú leið valin
hjá ríkisstjórninni, er hinsvegar
borðliggjandi að það verður ekki
gert öðruvísi en annaðhvort að
krukka í hlutaskipti sjómanna
eða lækka fiskverð nema hvort-
tveggja verði gert.
Sjómenn hafa bent á þá stað-
reynd að hlutaskiptin séu samn-
ingsatriði milli þeirra og útvegs-
manna sem eru 76% í dag en geta
þó hreyfst til eða frá vegna olíu-
kostnaðar hverju sinni. Það hafi
komið inn í samninga til að koma
í veg fyrir allan hringlandahátt
með hlutaskiptin. Jafnframt
benda þeir á að með tilkomu fisk-
markaða sé óframkvæmanlegt að
setja eitthvert þak á fiskverð því
þá sé starfsemi fiskmarkaða nán-
ast útilokuð.
Forsvarsmenn sjómanna og út-
gerðarmanna vilja sem minnst
ræða um niðurfærsluleiðina því
engar tillögur þar að lútandi hafa
enn borist frá stjórnvöldum og
því ekki vitað hvaða afleiðingar
þær kunna að hafa fyrir afkomu
útgerðar og sjómanna.
Þó hafa sjómenn lýst því yfir
sem sjávarútvegsráðherra stað-
festi að þeir hafi ekki fengið sam-
svarandi launahækkanir og aðrir
launþegar og þessvegna eigi þeir
kröfu á að laun þeirra lækki ekki
jafn mikið í prósentum og hjá
öðrum launþegahópum. _grþ
Iðnaður
Nýtt Stálfélag á döfinni
Með vilyrðifyrir2.500 m2 lóð íHafnarfirði. Mun brœða 20þúsund tonn afjárni á ári.
Meirihlutaeign í eigu erlendra aðila. Raforkuverðið óskrifað blað
Stálfélagið sækist eftir lóð sunnan við Álverksmiðjuna í Straumsvík þar sem safnað hefur verið saman
brotajárni.
Undirbúningur stendur yfir að
stofnun nýs Stálfélags sem
Hafnarfjarðarbær hefur gefið
vilyrði fyrir um lóð við Hellu-
hraun. Það mun cingöngu bræða
brotajárn ýmiss konar til útflutn-
ings og er stefnt að 20 þúsund
tonna framleiðslugetu á ári.
Stofnkostnaður er áætlaður um
300 miljónir króna og starfs-
mannafjöldi 25-30 manns.
Að sögn Hjartar Torfasonar
hæstaréttarlögmanns er ekki enn
búið að skrá fyrirtækið en að því
standa auk innlendra aðila,
breskt og sænskt fyrirtæki sem
munu eiga meirihlutann í fyrir-
tækinu eða 60%. Samkvæmt ís-
lenskum lögum er erlendum aðil-
um óheimilt að eiga meirihluta í
íslenskum fyrirtækjum og verður
því að fá undanþágu frá þeim
lögum hjá iðnaðarráðuneytinu,
sem forsvarsmenn Stálfélagsins
búast við að fá.
Aðspurður um raforkuverð til
Stálfélagsins sagði Hjörtur að
ætlunin væri að kaupa afgangs-
orku frá Landsvirkjun samkvæmt
gjaldskrá en hvert gjaldið yrði
fyrir raforkuna á endanum vissi
hann ekki. Þó staðfesti Hjörtur
að lágt raforkuverð hér til iðnað-
ar ætti sinn þátt í áhuga erlendu
fyrirtækjanna í að fjárfesta í
stálbræðslu hérlendis.
Ljóst er að nægt framboð er af
brotajárni fyrir verksmiðjuna hér
á landi auk þúsunda bílhræja.
Þegar hafa farið fram viðræður á
milli aðstandenda Stálfélagsins
og sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu um að fá allt brotajárn
sem til fellur á svæðinu til
bræðslu, auk sveitarfélaga á
Suðurnesjum og á Akureyri.
Hjörtur sagði að nauðsyn væri á
fyrirtæki sem þessu hér á landi og
yrði sjálfsagt þjóðþrifafyrirtæki
vegna þess að með tilkomu þess
ættu vandamál með járna- og
bílarusl að heyra sögunni til.
Að sögn Guðmundar Árna
Stefánssonar bæjarstjóra í
Hafnafirði hefur bærinn gefið
Stálfélaginu vilyrði fyrir 2,500
fermetra lóð undir starfsemina að
uppfylltum ákveðnum skilyrðum
varðandi umhverfis-og sjón-
mengun. Þá væru áhrif fyrirtækis-
ins á atvinnulíf bæjarins óskrifað
blað að svo stöddu ásamt því
hvort Stálfélagið keypti rafork-
una beint frá Landsvirkjun eða í
smásölu frá Rafveitu Hafnar-
fjarðar. Þau mál væru á umræðu-
stigi.
Hjötur Torfason sagði að
reykhreinsibúnaður yrði settur
upp til að koma í veg fyrir meng-
un og járnatætari sæi um að sjón-
mengun yrði sem minnst í kring-
um verksmiðjuna. „Þessi erlendu
fyrirtæki sjá alfarið um markaðs-
setninguna og tæknihliðina.
Verksmiðjan mun bræða brota-
jámið en ekki vinna neitt úr því
að öðm leyti sem leiðir til mun
minni stofnkostnaðar en ella.
Það út af fyrir sig eykur bjartsýni
okkar um að þetta dæmi gangi
upp“, sagði Hjörtur Torfason
hæstaréttalögmaður.
-grh
Fimmtudagur 1. september 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5