Þjóðviljinn - 08.10.1988, Page 8

um. Nú veit Lord það mjög vel að
til er „munnleg hefð“ sem er
gerólík þeirri sem hann lýsic:
kvæði eru t.d. ort í eitt skipti fyrir
öll, síðan læra menn þau orðrétt
og þannig ganga þau mann fram
af manni án breytinga, kannske
sem einhver „forn fræði“ og þá
kannske líka með einhverjum
„afbökunum“, þangað til þau
gleymast - eða eru skrifuð upp.
Klassískt dæmi um slíka hefð var
að finna á Indlandi þar sem menn
lærðu hin fornu kvæði þeim mun
nákvæmar utanað sem þau voru á
tungumáli sem ekki var lengur
notað í daglegu lífi. Þetta leiðir
Lord þó alveg hjá sér, og hann
skilgreinir „munnlega hefð“ á al-
veg nýjan hátt, þ.e.a.s. sem
kvæðaflutning af því sama tagi og
þeir Parry fundu í Júgóslavíu. Af
þessu leiðir að það er ekki nema
skilgreiningaratriði að þeir fé-
lagar hafi samið kenningu sem
skýri „munnlega hefð“ í þeirri
merkingu sem þeir nota orðið -
og gengur röksemdin reyndar í
hring. En þá verður líka léttur
vandinn að hoppa milli þessara
tveggja merkinga orðanna og
ganga út frá því að kenningin um
„munnlega hefð“ eins og hún er
skilgreind í riti Lords fjalli um
„munnlega hefð“ í þeirri víðu
merkingu sem þau orð hafa
venjulega: þennan sófisma gerir
Lord sig sekan um og svo virðist
sem lærisveinar hans geri það
jafnvel í enn ríkara mæli.
Leit að snögum
Þá er eftir síðasta atriðið í
formgerð nýju bókmenntagrein-
arinnar og það er að heimfæra
kenninguna upp á það sem verið
er að fjalla um, sem sé í þessu
tilviki norræn fornkvæði, og boða
hana sem e.k. lokaskýringu á
þeim eða a.m.k. sem vísi að slíkri
skýringu. En slíkt hefur verið
gert undanfarin ár í stíl sem er
jáfn einstrengingslegur og fiðla
serbó-króatísku kvæðamann-
anna og kom glöggt fram í nokkr-
um fyrirlestrum í Spoleto. Eftir
lofsorðin og alhæfingarnar er það
einfalt mál: það þarf ekki að
finna nema fáa snaga til að
hengja kenninguna á, t.d. sýna
fram á að í eddukvæðunum sé þó
nokkuð af formúlum og endur-
tekningum eins og í júgóslavn-
esku söguljóðunum, og þá er
hægt að halda því fram að þau
hafi orðið til á sama hátt, - í ein-
hverri síbreytilegri „improvisati-
on“. Þess vegna sé rangt að tala
um aldur einstakra kvæða - þau
séu ekki eldri en frá þeim tíma
þegar þau voru skrifuð upp eftir
\ __________
Kveðskapur
og kenningasmíð
Er hægt að beita kenningum annarra fræða á fornnorrænan skáldskap?
leikanum og Lord vill meina í riti
sínu? Er rétt að segja að nýtt
kvæði hafi orðið til í hvert skipti
sem kvæðamaðurinn fór að kyrja
með undirleik sinnar eins strengs
fíðlu?
ísmeygilegur
sófísmi
í þeirri formgerð nýrrar bók-
menntagreinar, sem hér er verið
að fylgja, er alhæfingin síðan
seinni hlið lofgerðarinnar: í
kenningunni á sem sé að vera
Framhlið dómkirkjunnar í Spo-
leto.
fólgin allsherjarlausn „gátunn-
ar“, og hafi Parry og Lord leitt í
ljós hið eina og sanna lögmál
„munnlegrar kvæðahefðar“ og
sýnt hvernig hún er jafnan í raun
og veru. Þegar fræðimenn fara að
alhæfa út frá kenningu sem þeir
hafa tínt upp úr fræðibókum í ein-
hverri annarri grein, er stundum
bent á að þeir hafi í rauninni mis-
skilið kenninguna, því að höf-
undurinn hafi sjálfur einskorðað
rannsóknir sínar og kenninga-
smíð við afmarkað efni og ekki
ætlast til að þetta yrði útfært
meira. En hvað Parry og Lord
snertir er ekki um neinn misskiln-
ing að ræða: þeir halda því sjálfir
fram að þeir hafi leyst gátuna um
„munnlega kvæðahefð" og hika
ekki við að beita kenningunni á
kvæði á öðrum stöðum og tímum.
Þær spurningar sem kenningin
vekur og raktar voru hér að ofan
benda reyndar til þess að slík al-
hæfing sé hæpin og a.m.k. ótíma-
bær, en annað og verra er þó í
spilinu: svo virðist sem sé að út-
færsla kenningarinnar sé byggð á
sófisma.
Orðin „munnleg hefð“ eru eins
og menn vita notuð um allt það
sem er óskrifað og gengur manna
á meðal í margvíslegum mynd-
Þegar fræðimenn víða úr
heiminum héldu sitt sjöunda
fornsagnaþing í hæðum Úm-
bríu til að ræða þar um nor-
rænan miðaldakveðskap,
dróttkvæði og goðakvæði og
hetjuljóð eddu, voru aðeins
tvö „opinber tungumál" leyfð í
fyrirlestrum og umræðum,
samkvæmt ákvörðun gest-
gjafanna, sem sé enska og
þýska. Svo kann að virðast,
að þetta brot gegn þeirri
gömlu hefð á fornsagnaþing-
um að gera Norðurlandamál-
unum jafnhátt undir höfði og
„heimsmálunum" sé smá-
vægilegt atriði og reyndar
auðskilið þegar umræðurnar
fara fram innan vébanda ít-
alskrar miðaldastofnunar, en
samt mætti segja að það hafi
líka verið e.k. merki um miklu
víðtækara ástand og kannske
samnefnari fyrir hina ýmsu
þætti þess.
Á dagskrá fornsagnaþingsins í
Spoleto var tvennt nefnilega
nokkuð áberandi, sem stóð í viss-
um tengslum hvort við annað og
einnig við valið á „opinberu mál-
unum“. Annað var lítil þátttaka
Norðurlandabúa og takmarkað
framlag. Frá þessu voru íslend-
ingar þó heiðarleg undantekning,
þótt sumir þeirra væru skráðir
sem fulltrúar erlendra háskóla,
því fjórir fluttu erindi á þinginu,
Jónas Kristjánsson, Bjarni
Guðnason, Gísli Sigurðsson og
Helga Kress. Hins vegar áttu að-
eins tveir fulltrúar norskra há-
skóla að tala, hvorugur þeirra
Norðmaður, og annar mætti auk
þess ekki, og enginn Dani eða
Svíi flutti fyrirlestur. Til saman-
burðar má geta þess að fjórir full-
trúar háskóla í Ástralíu voru á
dagskrá þingsins, þótt einn þeirra
væri að vísu ekki fæddur andfæt-
lingur... Nú mætti segja að þetta
væri heldur lítilfjörlegt mál ef
tengslin við framlag Norðurland-
abúa í fræðunum fyrr og síðar og
við norræna hefð væru tryggð. En
þá kemur til sögunnar seinna at-
riðið, sem er kannske ekki eins
auðvelt að festa hendur á og
skýra með beinum dæmum, en
það er e.k. undanhald hinnar
gömlu og klassísku fílologíu og
allrar þeirrar hefðar sem hún
hvfldi á. Hluti af henni var t.d.
víðtæk málaþekking - sem gerði
það kleift að hafa mörg „opinber
mál“ á þingum - og nákvæm
þekking á textum og rannsóknum
á þeim fyrr og síðar.
Kenningasmíð
Nú kynnu ýmsir að vefengja
þetta síðara atriði og væru þeir
vísir til að halda því fram á móti,
að ekkert hefði látið undan og
horfið af sjónarsviðinu nema þá
gamlar og úr sér gengnar
rannsóknaraðferðir, úrelt við-
horf og afsannaðar kenningar, -
nú væru fræðimennirnir í nútím-
anum og ynnu að framvindu
sinna vísinda í samræmi við kröf-
ur hans. Til þess að átta sig á
þessu er nauðsynlegt að líta á það
sem komið hefur í staðinn fyrir
fflólógíuna gömlu og þau vísindi
sem henni fylgdu - því vitanlega
hafa þau ekki skilið eftir sig neitt
óuppfyllt tómarúm þar sem þau
urðu undan að láta - og reyna að
skilgreina það og meta.
Þar sem rannsóknir á norræn-
um fornbókmenntum eru stund-
aðar víða um heim, frá Kaliforníu
til Sidney og frá Reykjavík til
Nýja Sjálands, eru viðhorfin fjöl-
breytt og aðferðirnar líka, og vit-
anlega er fílólógíska hefðin alls
ekki horfin. En segja má að það
sé þó einkum eitt sem hafi ýtt
henni undan á flótta, og það er
það sem ég vildi kalla einu orði
„kenningaklambur“. Kom þetta
fyrirbæri ekki aðeins við sögu á
þinginu í Spoleto heldur hefur
það verið útbreitt í norrænum
fræðum undanfarin ár, - og ekki
aðeins þeim, því að segja mætti
að það hafi víða gegnsýrt rann-
sóknir í alls kyns hugvísindum. í
stuttu máli má segja að það sé
fólgið í því að menn taka upp
kenningar eða niðurstöður úr
öðrum vísindagreinum, t.d.
mannfræði, félagsfræði, bók-
menntafræði eða einhverjum
samanburðarbókmenntum og
reyna að heimfæra þær upp á nor-
rænar bókmenntir með því að
finna alls kyns hliðstæður, sam-
svaranir og slíkt. Þetta er áka-
flega vinsælt verkefni í greinum
eða fyrirlestrum af því tagi sem
haldnir eru á þingum og ráðstefn-
um, og má segja að þannig hafi
komið upp ný bókmenntagrein:
hún er í því fólgin að menn verja
fyrst drjúgum hluta blaðsíðnanna
eða tímans í að setja fram kenn-
inguna og lofsyngja hana á alla
kanta með miklum alhæfingum
og fullyrðingum um að með
henni sé gátan leyst og slá síðan
fram í flýti nokkrum rökum og
gjarnan sundurlausum fyrir því
að hún eigi við um einhverja-
þætti norrænna bókmennta (eða
þeirra fræða sem verið er að fjalla
um í það skipti) - og er rökstuðn-
ingurinn því auðveldari sem lofið
hefur verið meira. Er formgerð
þessarar bókmenntagreinar mikil
stoð fyrir þá sem þurfa að spinna
upp fyrirlestrum á stuttum tíma.
Það væri mikið mál að fjalla um
allt „kenningaklambrið“ og vega
það og meta og myndi auk þess
æra óstöðugan. Þess vegna ætla
ég í því sem hér fer á eftir að gera
mér verkið auðveldara með því
að fylgja reglum þessarar nýju
bókmenntagreinar, - þótt for-
merkin kunni e.t.v. að verða
eitthvað á aðra leið: ætla ég að
fjalla lítilsháttar um kenningu,
sem mjög hefur verið vinsæl und-
anfarin ár og kom nokkuð við
sögu í Spoleto - Margaret Cluni-
es Ross vitnaði til hennar í viðtali
sem birtist nýlega hér á síðum
blaðsins - og síðan athuga hvort
hægt sé að heimfæra hana upp á
norrænar bókmenntir. Kenning-
in er ekki af lakara taginu: ef hún
er rétt á hún sem sé að skýra
hvernig eddukvæðin hafa orðið
til - og gera mikinn hluta eldri
kenninga úreltan.
Kvæðaþulir
í Serbíu
Vandinn við allar rannsóknir á
bókmenntum sem taldar eru hafa
orðið til og varðveist í einhverri
„munnlegri hefð“ var lengi sá, að
fræðimenn höfðu sáralitla
reynslu af því hvernig slík „hefð“
gat verið í raunveruleikanum. Til
að bæta úr því dreif bandaríski
Hómerskvæða-sérfræðingurinn
Milman Parry sig af stað á fjórða
áratug aldarinnar og hélt til Júg-
óslavíu, þar sem hann átti þess
kost að rannsaka söguljóðaflutn-
ing ólæsra kvæðamanna: þessir
menn spunnu upp langa kvæða-
bálka, þar sem meginreglan var
sú að hver ljóðlína átti að vera tíu
atkvæði með braghvíld á eftir
hinu fjórða, og því til stuðnings
höfðu þeir eins strengs fiðlu, sem
þeir léku á með boga. Kvæði
þessara manna höfðu verið skrif-
uð upp áður og stundum prentuð,
en Parry varð fyrstur til að taka
flutninginn upp á plötur og rann-
saka gaumgæfilega í hverju listin
var fólgin. Ásamt með lærisveini
sínum Albert Lord komst hann
að ýmsum merkum niðurstöðum
sem Lord setti síðar fram í víð-
frægu riti, sem nefnist „Sagna-
söngvarinn" („The Singer of Ta-
les“), og er kenningin síðan
gjarnan við hann kennd.
Grundvallarniðurstaðan - og
kannske sú óvæntasta - varð sú,
að kvæðamenn þessir sömdu
söguljóðin um leið og þeir fluttu
þau: þeir höfðu í kollinum útlínur
sögunnar sjálfrar og síðan
spunnu þeir smám saman upp í
flutninginum ljóðlínu eftir ljóð-
línu og þátt eftir þátt með því að
nota fastar formúlur, orðasam-
bönd sem lýstu ákveðnum pers-
ónum eða atburðum og hægt var
að fella óbreytt inn í kvæðið eða
aðhæfa að breytilegu umhverfi
með því að skipta um orð, og með
því að taka upp ákveðin stef,
þ.e.a.s langar frásagnir af atburð-
um, sem var þá gjarnan lýst á
svipaðan hátt og með keimlíku
orðalagi og því hægt að flytja úr
einu söguljóði í annað. Af þessari
niðurstöðu leiddi síðan ýmislegt
annað sem var líka nýstárlegt'.i
Söguljóðið var samið upp á nýtt í
hvert skipti sem það var flutt,
þannig að alrangt var að tala um
eitthvert „frumkvæði“ sem síðan
væri flutt misjafnlega rétt og
kannske afbakað, heldur var
hver gerð þess sjálfstætt verk og
sá sem flutti hana var höfundur.
Þar sem kvæðin voru flutt í e.k.
kaffihúsum, þar sem áheyrendur
voru af ýmsu tagi og stundum
nokkurt rót á þeim, voru þau
gjarnan löguð eftir aðstæðum:
efnismeðferðin gat farið eftir því
hverjir hlustuðu og lengdin eftir
undirtektunum, - ef þær voru
góðar spann kvæðamaðurinn
lopann.
Parry og Lord héldu því fram
að reginmunur væri á kvæðum
sem samin væru á þennan
„munnlega" hátt og hinum sem
byggð væru á bóklegri hefð og ort
af læsum skáldum og skrifandi.
Síðan rannsökuðu þeir Hómers-
kviður út frá þessum niðurstöð-
um, og gátu þeir sýnt fram á að
þau væru uppfull af formúlum
eins og júgóslavnesku kvæðin og
að mjög verulegu leyti keimlík
þeim. Drógu þeir af því þá álykt-
un, að í Grikklandi á dögum
Hómers hefði verið við lýði sams
konar hefð og í Júgóslavíu á þess-
ari öld: hefðu kvæðamenn þar
spunnið upp langa bálka með því
að styðjast við söguþráð og fastar
formúlur af ýmsu tagi og Hómer
verið einn af þeim. Síðan hefði
einhver tekið sér fyrir hendur að
láta Hómer kallinn lesa fyrir Ili-
onskviðu og Ódysseifskviðu um
leið og hann spann þær upp...
lofsyrðin spöruð, en þess.í stað
skotið fram einni lítilli spurningu:
Skyldi kenningin vera rétt að því
er júgóslavnesku kvæðin snertir?
Slík spurning er vitanlega í hæsta
máta óviðurkvæmileg, - ekki síst
vegna þess að ef menn freistuðust
til að svara henni neitandi eða
hún yrði til þess að lauma ein-
hverjum efasemdum inn í kollinn
á þeim, væri úti um framhaldið og
þá er hætt við að bókmennta-
’greinin hryndi af sjálfu sér. En
fleira býr einnig undir. Af ein-
hverjum ástæðum hefur viðhorf
manna til hugvísinda á síðustu
árum þróast þannig, að þeim
hættir til að taka með miklum
efasemdum öllum rökum hinna
gömlu og hefðbundnu greina eins
og sögu og fílólógíu og spyrja þá
gjarnan: Hvernig geta menn vit-
að þetta, og vefengja jafnvel
svarið fyrirfram. Ef hins vegar er
vitnað til kenninga sálfræðinga,
mannfræðinga eða annarra sem
beita sams konar aðferðum og
þeir og slegið fram rökum sem
byggjast á hinum gagnmerku
rannsóknum sem Dobbeldex
gerði með segulband í hendi í
Sélo Krummaskuðskoje er eins
og efasemdir séu ekki lengur við-
eigandi: litið er á kenningarnar
eins og opinberunina sjálfa, svo
og þau rök sem á þeim eru reist.
Það er yfirleitt heldur ekki hægt
Jónas Kristjánsson, sem hér er á tali við eina af ítölsku skipuleggjend-
unum, flutti erindi um eddukvæði, þar sem hann vefengdi m.a. kenn-
ingar Lords.
Frá setningu fornsagnaþingsins í Eufemíukirkjunni í Spoleto.
um vik fyrir menn að vera með
miklar vangaveltur um rannsókn-
ir í Sélo Krummaskuðskoje...
Hér verður ekki reynt að svara
þeirri spurningu hvort þær skil-
greiningar á júgóslavneskri
kvæðalist sem skýrast eru settar
fram í riti Lords um „Sagna-
söngvarann" séu sannleikanum
samkvæmar: það er í rauninni al-
veg nóg að sýna að hún geti verið
á dagskrá. Hins vegar er rétt að
benda á það, að sitthvað í kenn-.
ingunni er ekki sérlega
traustvekjandi og gefur til kynna
að henni sé a.m.k. að einhverju
leyti ábótavant. f riti sínu fjölyrð-
ir Lord mikið um tækni kvæða-
mannanna, en hann fjallar hins
vegar minna um annað sem menn
skyldu ætla að skipti ekki síður
máli, -en það er innihald kvæð-
anna, - og það sem hann segir
vekur hjá manni þann grun, að
þetta innihald sé ekki síður lykill-
inn að listinni en formúlur og
önnur tæknibrögð. Lord víkur
einhvers staðar að því, að kvæða-
mennirnir hafi fengið yrkisefni
sín úr einhverri „hefð“ sem þeir
urðu að fylgja og í henni hafi t.d.
verið einhverjar reglur um föst
tengsl milli ákveðinna stefja, en
svo nefnir Lord einnig, að hægt
hafi verið að flytja kafla milli
sagna og heimfæra æfintýri einn-
ar hetju upp á aðra. Þetta kveikir
margvíslegar spurningar sem
aldrei er svarað í riti Lords:
Hvers eðlis voru t.d. þessar sögur
sem kvæðamennirnir ortu út af
og hvaða hlutverki gegndu þær í
þjóðlífi Serba og Króata? Voru
þær einungis skemmtisögur, sem
þá var hægt að teygja og toga og
aðlaga að hvaða áheyrendahóp
sem var, eða höfðu þær eitthvert
stærra hlutverk? Var sagnahefðín
sífljótandi eða voru til einhverjir
fastir sagnabálkar sem menn
báru það mikla virðingu fyrir að
þeir breyttust lítið? Þetta leiðir
hugann að öðru: Lord skrifar upp
samtöl Parrys við kvæðamenn,
sem tala um að læra kvæði utan
að „orð fyrir orð og línu fyrir
línu“ og flytja þau þannig orð-
rétt, en hann álítur að þetta sé
ekki rétt og ekki í samræmi við
það sem kvæðamennirnir gerðu í
raun og veru. En það er ekki hægt
að vísa orðum þeirra á bug svona
léttilega, enda sýna þau dæmi
sem Lord tilfærir að þegar sami
kvæðamaðurinn flutti söguljóð
um sama efni voru langir kaflar
alveg orðrétt eins - þó svo að
mörg ár liðu á milli, og því leiðir
þetta allt að einni spurningu: Var
„improvisation" kvæðamann-
anna alveg eins mikil í raunveru-
F ornsagnaþingið
í Spoleto
Einar Már Jónsson skrifar
Þriðji pistill
Oh Lord,
kumbaya...
Þannig er sem sé kenningin
eins og hún kemur fyrir af skepn-
unni, og er þá næsta atriðið í
formgerð þeirrar bókmennta-
greinar, sem nefnd var hér að
framan, að ljúka miklu lofsorði á
hana og þá geigvænlegu byltingu
sem þessar staðbundnu rann-
sóknir hafa valdið. Hér verða
einhverjum kvæðamanni -
o.s.frv.: allar niðurstöður
rannsóknanna á júgóslavnesku
kvæðunum eru látnar gilda um
eddukvæðin.
En þegar búið er að sýna fram á
að kenningunni kunni að vera
ábóta vant og alhæfingin sé vafa-
söm, duga slíkar röksemdir ekki
lengur, - enda liggur í augum
uppi að formúlur í kvæðum,
endurtekningar og slíkt sanna
það engan veginn að þau séu
sprottin upp úr einhverri kvæða-
hefð sem hafi verið eins og sú sem
rannsökuð var í Júgóslavíu. Til
að skera úr um það mál þarf að
rýna beint í fornnorræna kvæða-
hefð og reyna að skilgreina hana í
sjálfri sér án þess að ganga út frá
nokkrum fyrirfram kenningum
um það hvernig hún hafi verið.
Sem betur fer eru aðalatriðin
nokkuð augljós: það þarf ekki að
blaða lengi í ritum Snorra til að
sjá að hann gerir sér þær hug-
myndir um kvæði, að menn hafi
ort þau og flutt og síðan hafi aðrir
menn lært þau, þannig að þau
hafi varðveist kynslóð eftir kyn-
slóð fram á daga Snorra sjálfs.
Því sé hægt að vitna í „forn
kvæði“ eftir menn sem voru hirð-
skáld konunga á fyrri öldum.
Sams konar hugmyndir er að
finna annars staðar, en hins vegar
sjást hvergi nokkur rök fyrir því
að norræn kvæði hafi verið „im-
próviseruð" við flutning eins og
gert var í Júgóslavíu samkvæmt
kenningum Lords. Það gefur líka
auga leið, eins og bent var á í
fræðilegum orðahnippingum í
Spoleto, að ógerningur er að
halda því fram að dróttkvæði hafi
nokkurn tíma verið samin beint í
munnlegum flutningi, því til þess
eru þau allt of flókin, og við það
bætist svo það sem er kannske
aðalatriðið: þau voru yfirleitt
nátengd einhverjum ákveðnum
sögulegum atburðum og aðstæð-
um. Hið sama gildir í grundvall-
aratriðum einnig um hin svoköll-
uðu eddukvæði og liggja til þess
a.m.k. tvenn rök. Annars vegar
er rniklu minni munur á eddu-
kvæðum og dróttkvæðum en oft
hefur verið talið, því hirðkvæði
voru ort undir bragarháttum
eddukvæða og ýmsum eddu-
kvæðum svipar töluvert til
dróttkvæða. Hins vegar er efn-
ismeðferð eddukvæða allt öðru
vísi en siður var meðal hinna
serbnesku og króatísku kvæða-
manna: eddukvæðin segja ekki
neinar hetjusögur í heild frá upp-
hafi til enda, heldur eru þau
vandlega skipulagðar einingar
sem segja brot úr sagnabálkum af
goðum og hetjum og vísa til
þeirra. Þótt hægt sé að benda á
ýmsar formúlur í þeim (en
reyndar miklu færri en í hinum
„breiðari" söguljóðum eins og
júgóslavnesku bálkunum eða
Hómerskvæðum) er ekkert sem
gefur til kynna að þau hafi nokk-
urn tíma verið ort í munnlegum
flutningi fremur en dróttkvæðin.
En hver er þá niðurstaðan af
öllu þessu? Hún er sú, að þótt
bók Lords sé bæði spennandi og
skemmtileg og kenningarnar
muni hafa komið að talsverðu
gagni við rannsóknir á Hómers-
kvæðum um eitt skeið, hafi verið
rangt að beita þeim á þennan hátt
á norrænan kveðskap. Ég þykist
sjá þess ýmisleg nterki að menn
séu farnir að gera sér grein fyrir
þessu, en með sæmilega stað-
góðri þekkingu á fílologíu og
hefðbundnum textarannsóknum
hefði þetta reyndar átt að vera
augljóst fyrirfram, þannig að
menn hefðu geta sparað sér krók-
inn. Nú efar það enginn lengur,
að bæði við rannsóknir á ein-
hverju ákveðnu sviði og við þró-
un aðferðafræðinnar er gagnlegt
að styðjast við aðferðir og kenn-
ingar sem beitt hefur verið annars
staðar, og mætti skrifa um það
langt mál. í þessu tilviki virðist
villan því einna helst vera sú, að
kenningar Lords hafi verið tekn-
ar upp alveg hráar og þeim hafi
verið beitt á vélrænan hátt án
nokkurs tillits til samhengisins og
þess sem yfirleitt var um það vit-
að. Þess vegna er hætt við að af-
raksturinn verði rýr þegar upp er
staðið.
Stundum virðist manni að
„þróun“ ýmissa hugvísinda er-
lendis sé farin að ganga í ein-
hverjum undarlegum bylgjum:
fyrst er boðuð einhver ný kenn-
ing sem á að leysa alla gátuna,
síðan taka allir hana upp á heldur
vélrænan hátt, loks er orðið
augljóst að hún gengur ekki, allir
falla frá henni með brauki og
bramli - og önnur ný kemur í
staðinn með jafn miklum árangri.
j’að væri dapurlegt ef norræn
fræði færu að fylgja sama „þróun-
armynstri“. e.m.j.

BREIOHOUI Frá Fjölbrautaskólanum í Breiðholti Ritara vantar að Fjölbrautaskólanum í Breiðholti. Upplýsingar í síma 75600. Skrifstofustjóri
SVÆÐISSTJÓRN
MÁLEFNA FATLAÐRA
REYKJAVÍK
Svæðisstjórn málefna fatlaðra í Reykjavík leitar
eftir kaupum á hentugu húsnæði fyrir sambýli í
Reykjavík.
Tilboð óskast send eignadeild fjármálaráðuneyt-
isins, Arnarhvoli, 150 Reykjavík, fyrir 21. október
1988.
Fjármálaráðuneytið,
6. október 1988
•0»
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 8. október 1988
Laugardagur 8. október 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9