Þjóðviljinn - 16.11.1988, Blaðsíða 5

FRETTIR
Skipaskiptin
Lífsnauösyn fyrír Hofsós
Vegna samdráttar í landbúnaði og erfiðleika í loðdýrarœkt hafa íbúar í
A-Skagafjarðarsýslu aðeins fiskvinnsluna sér tilframfœrslu.
Skagfirðingar hissa á kúvendingu Sambandsins. Eru skipaskiptin til
að bjarga fjárfestingamistökum Skagfirðinga?
s
Isafjörður
Með
legg-
poka
á rækju
Rœkjuveiðar hefjast í
Isafjarðardjúpi öðru
hvoru megin við
nœstu helgi.
Rcekjusjómenn styðja
hvalveiðistefnuna
Búast má við að rækjuveiðar
við ísafjarðardjúp geti hafíst
öðru hvoru megin við næstu
helgi. A komandi vertíð verða
þau nýmæli við veiðarnar að not-
ast verður við svonefndan legg-
poka í stað hefðbundins rækjutr-
ollpoka.
Að sögn Jóns B. Jónassonar
skrifstofustjóra sjávarútvegs-
ráðuneytisins, eru helstu kostir
leggpokans umfram þann hefð-
bundna að hann leggst ekki sam-
an við átakið og helst betur opinn
en fyrirrennari hans. Við það
verður minna af smárækju og
seiðum í afla rækjubátanna.
Þegar er hafin framleiðsla á
leggpokanum hjá Netagerð
Vestfjarða og kostar pokinn um
20 þúsund krónur sem útgerðir
rækjubáta verða að kosta áður en
veiðar á innfjarðarrækju geta
byrjað.
Við árlegan leiðangur rann-
sóknaskipsins Drafnar frá Haf-
rannsóknastofnun fyrr í haust
kom í'ljós mikil seiðagengd í
Djúpinu og einnig varð vart við
mikið af smárækju. Af þeim
sökum gátu veiðar ekki hafist á
tilskildum tíma. f seinni leiðangri
Drafnar nú fyrir skömmu hafði
ástandið batnað til muna og eru
sérfræðingar Hafrannsóknar að
vinna úr þeim gögnum þessa dag-
ana og vinna að tillögum um
komandi rækjukvóta.
Á fundi samtaka rækjusjó-
manna við ísafjarðardjúp, sem
haldinn var fyrir skömmu, var
gerð eftirfarandi samþykkt:
„Samtökin lýsa yfir stuðningi við
hvalveiðistefnu stjórnvalda og
leggja þunga áherslu á að það er
ótvíræður réttur hverrar sjálf-
stæðrar þjóðar að ákvarða hvort
og hvernig auðlindir hafsins eru
nýttar á grundvelli vísindalegra
rannsókna."
-grh
Eftir þann samdrátt sem hefur
orðið í landbúnaði hér í A-
Skagafjarðarsýslu auk þeirra erf-
iðleika sem orðið hafa í loðdýra-
rækt, hefur mikilvægi fiskvinnslu
á Hofsósi aukist allverulega. Við
sjáum ekki hvernig við cigum að
geta útvegað fólkinu hér næga at-
vinnu ef við fáum ekki aukið hrá-
efni til vinnslunnar, sagði Gísli
Vinnumálaskrifstofu félags-
málaráðuncytisins hefur síð-
ustu þrjá mánuði verið tilkynnt
um uppsagnir nær 1200 manns.
Það samsvarar um 1% af mann-
afla á vinnumarkaði. Flestar
þcssar uppsagnir taka gildi um
áramótin.
í síðastliðnum mánuði voru
skráðir 15.300 atvinnuleysisdag-
ar á landinu öllu og er það
aukning frá því í september um
4.200 daga eða 37%. Þessi fjöldi
Kristjánsson, framkvæmdastjóri
Hraðfrystihúss Hofsóss.
Þau sinnaskipti Sambandsins
að hætta við í bili að skipta á tog-
urunum Aðalvík og Bergvík KE
fyrir frystiskipið Drangey SK 1 á
meðan viðræður standa við Eld-
eyjarmenn um kaup þeirra á hlut
Sambandsins í Hraðfrystihúsi
atvinnuleysisdaga jafngildir því
að 706 manns hafi verið án at-
vinnu í október á móti 514 í sept-
ember. Þetta atvinnuleysi svarar
til 0,6% af áætluðum mannafla á
vinnumarkaðinum.
Atvinnuleysisdögum fjölgaði á
landinu öllu, nema á Austfjörð-
um, þar sem síldarvertíð stendur
nú sem hæst. Mest varð aukning-
in á Norðurlandi eystra, 2.200
dagar, og á Suðurnesjum þar sem
atvinnuleysisdögum fjölgaði um
lOOOímánuðinum. Á höfuðborg-
Keflavíkur kom flatt upp á Skag-
firðinga. Þeir höfðu búist við að
skipaskiptin mundu ganga greið-
lega fyrir sig eftir að gerðar höfðu
verið hagkvæmnisathuganir bæði
fyrir norðan og sunnan og þá ekki
síst vegna þeirra niðurstaðna sem
starfsmenn Byggðastofnunar
komust að í þeirra úttekt. En hún
var skipaskiptunum í hag.
arsvæðinu var fjölgunin um 900
dagar, þar af 600 í Reykjavík.
Atvinnuástandið í október er
lakara en það hefur verið um
langt árabil og er augljóst sam-
kvæmt upplýsingum frá vinnu-
málaskrifstofunni að það á eftir
að versna enn frekar þegar líður á
veturinn. Þá hefur fjölda fisk-
verkunarfólks verið sagt upp fast-
ráðningarsamningum, og at-
vinnuleysi því meira heldur en
þessar tölur segja til um.
-•g-
í dag fá frystihúsin við Skaga-
fjörð, Fiskiðjan og Skjöldur á
Sauðakróki og Hraðfrystihúsið á
Hofsósi, allan sinn afla frá
tveimur togurum, Skafta og Heg-
ranesinu SK. Lítið hefur þó verið
að undanförnu um heimalandan-
ir þessara togara vegna sölutúra
til Þýskalands sem hafa gefið Út-
gerðarfélagi Skagfirðinga og
áhöfnum þeirra dágóðan skilding
í aðra hönd. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Landssambandi ís-
lenskra útvegsmanna hafa togar-
arnir selt um 800 tonn ytra að
undanförnu af karfa og ufsa og
hitt á hátt verð. Allt frá rúmlega
80 krónum fyrir kílóið niður í urn
60 krónur. Þessar sölur eru vegna
þess að vinnslan í landi treystir
sér ekki til að vinna þessar fisk-
tegundir vegna lágs verðs sem
fyrir þær fæst um þessar mundir.
Eftir þær breytingar sem gerð-
ar voru á Drangeynni í heilfrysti-
togara til frystingar á rækju nýtist
hún ekki til hráefnisöflunar fyrir
landvinnsluna. Suðurnesjamenn
hafa bent á að breytingarnar á
skipinu hafi verið fjárhagsleg
mistök sem ekki hafi skilað því
sem norðanmenn ætluðu sér og
því vilji þeir losna við skipið
suður í skiptum fyrir tvo
ísfisktogara.
Á það vilja norðanmenn ekki
fallast, en neita þvf hinsvegar
ekki að skipið nýtist þeim ekki til
hráefnisöflunar fyrir fiskvinnsl-
una. Einar Svansson, fram-
kvæmdastjóri Fiskiðjunnar á
Sauðárkróki, sagði að eftir því
sem það drægist lengur að togar-
arnir kæmu norður, því erfiðara
yrði að skipuleggja framtíðina í
fiskvinnslu við Skagafjörðinn.
Hann vildi engu spá um það hvort
skipaskiptin væru endanlega úr
myndinni. Sagðist vona að svo
væri ekki.
-grh
Framhaldsnám
Á að gera
alla að
stúdentum?
Frystihúsum víða um land hefur veri^lokað eða er verið að loka.
Atvinna
Umskipti á vinnumaikaðinum
Atvinnuleysijókststórlega íoktóber. 37% aukningfráþvíí
september. Tilkynnt um 1200 uppsagnir síðustu þrjá mánuði
Sagnfrœði
Vildu Norðmenn herstöð?
Ársritið Saga komið: Norski íslandsherinn, uppeldi á upplýsingaröld,
rúnaristur í Björgvin, RÍM-speki um Rangárþing og taugreftir salir
Rúmlega 100 manna skíðaher-
deild á Akureyri, 200 manna
flugsveit með átján flugvélar í
Fossvogi, á Akureyri og í Reyðar-
fírði. Þetta var norski Islandsher-
inn á stríðsárunum, - en sá þáttur
sögu okkar í stríðinu hefur eðli-
lega fallið í skuggann af Tjöllum
og Könum. Til hvers var þessi
norski her á Islandi? Voru stjórn-
endur hans að hugsa lengra
frammí tímann en að stríðslok-
um? Var hann kafli í norskum
stórveldisdraumum?
Um þetta er meðal annars fjall-
að í nýútkomnu ársriti Sögufé-
lagsins, Sögu, og telur norski
sagnfræðingurinn Olav Riste að
norskir ráðamenn hafi þegar í
stríðinu verið farnir að hugsa í
nató-línum og ef til vill ætlað sér
stærri hlut í hernaðarumsvifum á
Norður-Atlantshafi en raun varð
síðar á. Hann segir einnig að já-
kvæði Norðmanna við lýðveldis-
stofnuninni 1944 hafi meðal ann-
ars ráðist af hugmyndum um
samstarf við íslendinga í hernað-
arbandalagi eftir stríð, - að þeir
hafi viljað hafa okkur góða.
„Saga“ flytur margt efni annað
áhugavert um sagnfræði ýmsa og
skylda speki, og er fyrst að nefna
að Loftur Guttormsson dregur
hér saman niðurstöður úr mikl-
um rannsóknum sínum um
barnauppeldi íslenskt á upplýsin-
garöld, þeirri átjándu. Rann-
sóknir Lofts teljast til félagssögu
innan sagnfræðinnar, og af sama
fræðasviði er grein Guðmundar
Jónssonar um leiguliða og lands-
drottna á fyrrihluta 19. aldar.
Hinn umdeildi og sérstæði
fræðimaður Einar Pálsson skrifar
hér ritgerð um kenningar sínar,
og ber saman Róm og Rangár-
þing, og Björn S. Stefánsson and-
mælir nokkrum atriðum úr bók
Gísla Gunnarssonar um einokun-
artímann.
Sigurjón Páll ísaksson skrifar
um taugreftan sal í Hávamálum
og leiðir að því getum að slíka sali
megi finna á Orkneyjum, Hjalt-
landi og þarumkring og fylgja
myndir af, en Kristján Bersi Ól-
afsson skýrir að nýju tvær vísur í
Sturlungu. Þá skrifar Norðmað-
urinn Jan Agnar Hagland um
heimildargildi rúnaristna upp-
grafinna í Þrándheimi og Björ-
gvin, verslunarstöðum íslend-
inga á miðöldum. Eru þá enn ót-
aldar ritfregnir í Sögu, umsagnir
um einar sautján nýlegar sögu-
bækur og eru þessir bókadómar
ekki sístur leshluti ritsins.
Ritstjórar Sögu eru þeir Sig-
urður Ragnarsson og Sölvi
Sveinsson. Ársritið er á boðstól-
um í almennum bókabúðum og
hjá Sögufélaginu efst í Fischer-
sundinu.
-m
Á að gera alla að stúdentum? er
yfirskrift ráðstefnu sem Hið ís-
lenska kennarafélag, Svæðisfélag
Reykjavíkur og nágrennis, gengsl
fyrir í Borgartúni 6 á laugardag-
inn kemur.
Þar munu flytja erindi þau
Benedikt Sigurðarson, skóla-
stjóri á Akureyri, Halldór Guð-
jónsson, kennslustjóri Há-
skólans, Helga Sigurjónsdóttir
námsráðgjafi, Ingjaldur Hanni-
balsson forstjóri og Ingvar Ás-
mundsson, skóiastjóri Iðn-
skólans í Reykjavík.
Að sögn Sigurðar Þórs Jóns-
sonar, stjórnarmanns í Svæðisfé-
laginu, er töluverð umræða um
þessi mál nú í framhaldsskólun-
um. - Það virðist vanta alla
stefnumörkun í framhaldsskól-
unum. Það fækkar mjög í iðn-
námi en unglingarnir hópast í við-
skiptanám og almennt bóknám.
Þegar komið er í Háskólann gefst
stór hluti þessara nemenda upp.
Ég er ekki frá því að það þurfi að
stýra hlutunum betur í fram-
haldsskólunum, sagði Sigurður
Þór.
-•g-
Miðvikudagur 16. nóvember 1988 ÞJÓÐVILJINN — SlÐA 5