Þjóðviljinn - 16.11.1988, Blaðsíða 8

Guðmundur: „Ég vil láta gruninn leika stórt hlutverk." Mynd - ÞÓM.
Ástin er spegill
Guðmundur Björgvinsson: Manneskjan kristallast í ástinni
Ástin sigrar - þessi gamli
djöfull, heitir ný skáldsaga
eftir Guðmund Björgvinsson,
og segirfrá ástum þeirra Hall-
dórs, Guðrúnar gg Jackie.
Halldór er ungur íslendingur
sem elskar Guðrúnu sem
elskar hann. Hann fer til náms
í Bandaríkjunum með mynd af
unnustunni við hjartastað, og
eftir situr Guðrún í húsinu við
hafið, með mynd af honum,
prjónana sína og góðar bók-
menntir sér til huggunar.
í Bandaríkjunum kynnist Hall-
dór hinsvegar Jackie, ofdekraðri
auðmannsdóttur og ástin grípur
þau bæði heljartökum. Þau
stunda nám við sama skóla þar
sem þau upplifa skin og skúrir
ástarinnar á meðan Guðrún bíð-
ur í .tryggðum við hafið, löngu
gleymd ótrúum unnustanum, - í
bili, að minnsta kosti.
- Nei, ég lýg alveg miskunnar-
laust, - segir Guðmundur þegar
ég spyr hvort hann byggi söguna á
eigin reynslu. - Ég var reyndar
við nám í Bandaríkjunum, en
þetta er svona eitt prósent sann-
leikur, restin er skáldskapur.
Auðvitað verður maður að
byggja á eigin reynslu þegar mað-
ur skrifar, og ég geri það, bæði á
því sem ég hef reynt og eins því
sem ég hef lesið, en ekkert af
þessu er bein lýsing á neinu slíku.
Hvers vegna ástarsaga?
- Ástin er að mínu mati það
sem lýsir manneskjunni best. í
ástinni, samskiptum kynjanna
kristallast manneskjan, sýnir á
sér allar hliðar, allt frá því lægsta
upp í það hæsta. Þetta býr allt í
manneskjunni og ástin er það afl
sem lyftir hlutunum upp á yfir-
borðið. Hún virkar eins og spegill
sem sýnir allar mótsagnirnar.
Þetta er
lífið sjálft
- Ég tel hlutverk rithöfundar-
ins fyrst og fremst vera að sýna
allar hliðar manneskjunnar.
Venjulegt fólk er flókið og
margbrotið, ef einhver er sýndur
sem annað hvort svartur eða hvít-
ur er það lygi að mínu mati.
- Þessi skóli sem þau eru í
Halldór og Jackie er eins konar
tilraunaskóli, afsprengi 68, en
það skiptir reyndar minnstu máli.
Ég hugsa hann sem eins konar
Svartaskóla, staðinn þar sem fólk
kynnist lífinu, skiptir ekki máli
hvað þau eru að læra eða hvort
skólinn sem slíkur er yfirleitt til.
Þetta er lífið sjálft.
- Ég hleð táknum inn í söguna,
lífsins tré stendur á skólalóðinni
til að mynda, en þetta er allt
táknmál sem þú þarft ekkert
endilega að skilja, ég geri þetta til
að búa til andrúmsloft, ekki til að
fá fólk til að rýna í táknin. Ég vildi
búa til andrúmsloft sem fólk gæti
tekið inn án þess að taka sérstak-
lega eftir því, gera hlutina svolítið
margræða til að undirstrika líðan
persónanna, en mér fannst engin
ástæða til að vera með beinar lýs-
ingar eða undirstrikanir. Mér
finnst að fólk eigi að fá andrúms-
loftið beint inn án þess að taka
eftir því, það sem skiptir máli í
bókmenntum og myndlist er að
maður geti eins vel skynjað með
maganum og með höfðinu.
Eiga líkið á skólalóðinni og
dauðu höggormarnir sem detta
niður úr trénu að tákna eitthvað
sérstakt?
- Það sem ég hafði í huga var
að koma með einhverja utanað-
komandi óttavaka, eitthvað dul-
arfullt og ógnvekjandi, sem eng-
inn skilur. Það er kvíðinn sem
skríður inn á skólalóðina eins og
hann getur skriðið inn í líf fólks,
og átti að vinna með þessum
kvíða við stóra skjálftann, þenn-
an jarðskjálfta sem gæti lagt allt í
rúst.
- Þessir atburðir haldast í
hendur við það sem er að gerast
með þeim Halldóri og Jackie,
eins og náttúruhamfarirnar sem
Kolskeggur spáir og ekkert verð-
ur úr, eru í rauninni þær hamfarir
sem samband þeirra á eftir að
ganga í gegnum. Hann spáir
eyðileggjandi jarðskjálftum sem
muni leggja allt í rúst, og það er
það sem gerist með þau.
Svik og sakleysi
Hvað með Guðrúnu? Hvaða
hlutverki gegnir hún sitjandi við
hafið?
- Sagan er að hluta til lýsing á
svikum. Guðrún er ímynd sak-
leysisins sem Halldór svíkur, og
að lokum er hann sjálfur svikinn.
En Guðrún breytist, eins og ég
vona að komi fram. Hún fer að-
eins að rumska um miðbik sög-
unnar, þegar hún fréttir af svik-
um Halldórs og hættir þá að vera
eins og klippt út úr Pilti og stúlku.
En Jackie, þessi ótrúlega fal-
lega kona sem Halldór dregst að?
Er hún hugsuð sem eins konar
femme fatale sem steypir öllum
sem nálgast hana í glötun?
- Það er rétt að femme fatale
goðsögnin er hluti af persónu-
gerð Jackie, en alls ekki sá hluti
hennar sem skiptir mestu máli.
Hún er andstæða Guðrúnar og
þegar Halldór kynnist henni hef-
ur hann blendnar tilfinningar til
hennar. Hann bæði dregst að
henni og fælist frá Ifenni. Hún er
vissulega rugluð, en það sem
vakti fyrir mér var að sýna á
henni margar hliðar og allar
hennar mótsagnir. Hún er í senn
barn og fullorðin, hallærisleg og
glæsileg, heimsk og gáfuð, og
blekkir bæði sig og Halldór. Þó
hún sýnist ef til vill köld er fylli-
lega gefið í skyn að hún elski
hann. Hún virkar kannski helst til
ósamkvæm sjálfri sér, en eru ekki
allir þannig að einhverju marki?
Munurinn er aðeins sá að hún er
öfgakenndari en gengur og ger-
ist.
- En við getum heldur ekki
verið viss um að hún sé eins og
Halldór sér hana. Hún birtist
fyrst í einni mynd, og svo í allt
annarri í hugarórum Halldórs og
enginn er kominn til með að segja
að þessar myndir séu réttar, - þær
gætu verið það. Ég vil láta grun-
inn leika stórt hlutverk þannig að
lesandinn verði virkur. Geti lesið
á milli línanna og gert sér sínar
eigin hugmyndir. Ef fólk sér bara
yfirborðið og lætur sér það nægja
hefur mér mistekist að einhverju
leyti. - Ég sé að það er hætta á að
ýmsir afgreiði Jackie sem klisju,
en það var ekki ætlun mín að búa
til þannig persónu.
- Ég er meðal annars að reyna
að velta upp hvað það er sem
dregur fólk hvert að öðru. Hvað
það sé sem geti kveikt ástina. Það
eru oft hlutir sem skipta kannski
engu máli þegar á líður. Og oft er
það þannig að það sem kveikti
ástina verði það sem aðskilur fólk
í lokin.
- Hluti af þessu er líka glíma
Halldórs við nýjan heim, og sam-
eiginleg reynsla þeirra sem flytja
til útlanda. Fólki er oft tekið á
röngum forsendum. Hlutir sem
ekki skipta máli, svo sem hreimur
eða útlit er það sem tekið er eftir,
en ekki spurt hver maðurinn er.
Annars held ég að konur lendi
oftar í því en karlmenn að menn
láti sér útlit þeirra meira skipta en
hverjar þær eru og hvað þær eru
að segja.
LG
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 16. nóvember 1988