Þjóðviljinn - 16.11.1988, Blaðsíða 9

MENNING
Leikhúsið í Djúpinu
Þögnin
er
svipa
kúgarans
Hörður Torfason og Þröstur Guðbjartsson: Fyrirbrigðið fer í leiki til
að gleyma sjálfum sér
„Fátt er verra en gott minni ef
maður ætlar að lifa góðu lífi,“
segir Fyrirbrigðið. Fyrirbrigðið?
Jú, það er þessi skrítna skepna
sem berst við sjálfa sig í Djúpinu á
kvöldin, í Óvininum, einþáttungi
fyrir einn leikara eftir Hörð Tor-
fason. Þröstur Guðbjartsson
leikur Fyrirbrigðið, - á sex fer-
metrum, umkringdur myndum af
æskilegum fyrirmyndum eins og
til dæmis Marilyn Monroe og
James Dean.
Þeir Hörður og Þröstur hafa
unnið að sýningunni síðan í byrj-
un október, en auk þess að vera
höfundur Óvinarins er Hörður
lagahöfundur, leikmyndar-
hönnuður og leikstjóri sýningar-
innar.
- Ég skrifaði leikritið í Kaup-
mannahöfn 1980-81, segir Hörð-
ur. - Það var sett upp í Jónshúsi
vorið 1981, og síðan fórum við
Halldór Lárusson, sem lék Fyrir-
brigðið, með sýninguna um ís-
lendingaslóðir. Þessi sýning sem
við Þröstur erum með núna er að
mörgu leyti ólík; ég endur-
skoðaði leikritið í vetur, stytti
það og gerði það skýrara. Leikrit-
ið var mun óljósara í sinni upp-
haflegu mynd, leikrit geta lengi
þroskast og þróast og sjálfur hef
ég gengið í gegnum fleiri uppgjör
síðan ég skrifaði það.
ífangelsi
þagnarinnar
- Leikritið snýst um sjálfsupp-
gjör Fyrirbrigðisins, segir
Þröstur. - Framan af líður hann
sálarangist þess sem ekki horfist í
augu við hlutina og flýr sárs-
aukann með þessum leikjum sem
hann fer í fyrir Höfundinn. Hann
er upptekinn af því að geðjast
öðrum, alltaf að spyrja þennan
Höfund hvernig hann vilji að
hann sé, en þannig finnur hann
ekki sjálfan sig. Það gerist ekkert
með hann sjálfan fyrr en hann
tekur ábyrgð á sjálfum sér og sínu
lífi. Það má þannig segja að
leikritið sé um manneskju sem
berst til sigurs og sigrast á Övinin-
um.
- Ég held að það komi fyrir
flesta einhvern tíma á lífsleiðinni
að þeir þurfi að ganga í gegnum
einhvers konar uppgjör, segir
Hörður. - Og það að leita sva-
ranna, horfast í augu við sjálfan
sig, viðurkenna sig og sínar for-
sendur í stað þess að fylgja því
sem aðrir segja umhugsunar-
laust, getur valdið miklum sárs-
auka.
- Fyrirbrigðið öðlast ekki
frelsi fyrr en hann fer að hlusta á
sína innri rödd. Rödd Höfundar-
ins heyrist aldrei, Fyrirbrigðið er
bara að leika það sem það heldur
að þessi höfundur, sem það hefur
búið sér til, vilji að hann geri.
Hann er í þessum leikjum til að
gleyma sjálfum sér, hellir sér út í
Hörður og Þröstur: Á meðan hlutirnir eru ekki ræddir ganga allir um
með grímur og leika leiki.
mannfyrirlitningu fasistans, eða
grípur til sjálfsdýrkunarinnar,
eins og þegar hann leikur sér með
spegilinn.
- Hann er í rauninni í fangelsi
þagnarinnar, í heimi þar sem ekki
er hlustað á fólk sem ekki gengur
í réttum merkjum. En það kemur
að því í lífi hvers manns að aðrir
geta ekki sagt manni hvað maður
á að gera, og það er ekki heldur
hægt að hegða sér eins og maður
Þröstur í hlutverki Fyrirbrigðisins: „Fangelsið er ég sjálfur."
Myndir - Jim Smart.
heldur að ætlast sé til af manni,
og þá verður að leita svaranna
innra með sér. Ef menn gera sér
grein fyrir því að svarið býr innra
með þeim sjálfum og fara að leita
þess, kemur að því að þeir detta
niður á einhverja lausn. Sú lausn
þarf ekki endilega að vera sú eina
rétta, en hún færir manninn
skrefi nær sjálfum sér.
Að sigrast á
skugganum
- Fyrirbrigðið fær ekki svör frá
neinum nema sjálfum sér. Og
þegar lausnirnar detta allt í einu
út úr honum hefur hann gengið í
gegnum ýmislegt til að finna þær.
Horfst í augu við sársaukann.
Þessar lausnir eru þannig ekkert
sem hann dettur óvart niður á
heldur eru þær endapunktur fer-
ils þar sem eitt leiðir af öðru.
- Ég þekki þetta af eigin raun
því ég lifði sjálfur í ótta í mörg ár.
Lét þögnina kúga mig eins og
Fyrirbrigðið segir á einum stað:
„Þögnin er svipa kúgarans“. Á
meðan hlutirnir eru ekki ræddir
ganga allir um með grímur og
leika leiki.
- Ljósunum var ætlað að
undirstrika efni leiksins, segir
Þröstur, - og mér finnst sú hug-
mynd alveg mega koma fram þó
því miður hafi ekki verið hægt að
framkvæma hana vegna pláss-
leysis. Ljósin áttu að vera eins og
rimlar sem fækkaði smám saman
eftir því sem Fyrirbrigðið kæmist
nær lausninni. Nær því að vera
hann sjálfur.
- Hann er mjög flókin persóna
og mér fannst erfitt að skilja hann
í byrjun. Hann er haldinn þessum
ótta við umhverfið, er í enda-
lausum leikjum og þarf að ganga í
gegnum ntikinn sársauka til að
sigrast á sínum eigin skugga. En
það gerir hann að lokum, áttar sig
á að hann hefur verið að fela
sjálfan sig í ímynduðu fangelsi
sem er hann sjálfur.
Lárus Björnsson hannaði lýs-
ingu sýningarinnar og Gerla sá
um búninga. Frumsýning var í
gærkvöldi, en sýningar verða í
Djúpinu, kjallara Hornsins við
Hafnarstræti, kl. 21 fimm kvöld
vikunnar, væntanlega eitthvað
fram í desember. LG
Miðvikudagur 16. nóvember 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9