Þjóðviljinn - 24.11.1988, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 24.11.1988, Blaðsíða 6
þlÓÐVILIINNM/r >pn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar Þarf tappatogara? í þessari viku hafa gerst tvenn stórtíðindi í efna- hagsmálum þjóðarinnar. Annarsvegar birtust útreikningar um lánskjaravísitölu fyrir desember. Hinsvegar tilkynntu bankarnir umm lækkun á vöxtum. Hækkunin á lánskjaravísitölunni verður 0,09 prósent milli mánaða, - nær ekki einu prómilli. Prómillin virðast aftur vera mun fleiri og annars konar hjá þeim sem ákveða vaxtastigið. Nú þegar verðbólgan er nán- ast engin lækka vextir í bönkunum aðeins um eitt prósent að meðaltali, og eru 15-18 prósent á almennum skuldabréfum. Vextirnir á verðtryggðum skuldbindingum lækkuðu nánast ekki neitt. Raunvextir hafa sumsé sjaldan verið hærri en einmitt núna, þótt það sé yfirlýst eitt af helstu markmiðum nýrrar ríkisstjórnar að vextir skuli lækka, með góðu eða illu. Hvað er að gerast? Páll Pétursson bóndi á Höllustöðum og oddviti Framsókn- armanna á þingi segir að í kerfinu sé haldið uppi virkri stjórnarandstöðu. Þar þráist menn við, reyni að tefja aðgerð- ir ríkisstjórnarinnar og draga úr þeim þannig að þær missi marks. Þetta kallaði Páll frjálshyggjutappana í ríkiskerfinu á nýlegu flokksþingi. Þetta er örugglega rétt hjá Páli. Meðal embættismanna ríkisins og inní bankakerfinu eru fjöldamargir „tappar" sem ekki hafa hugsað sér að gefast upp á stuttbuxnastefnunni í peningamálum þótt hún sé á góðum vegi með að koma þjóðarbúinu í gjaldþrot. Þetta virðist einkar áberandi í Seðla- bankanum, ríkisstofnun við Arnarhól í Reykjavík. Már Guðmundsson ráðgjafi fjármálaráðherra segir um þessi mál í Degi að tregða í bankakerfinu við að lækka vexti kunni einnig að stafa af því að í íslenska bankakerfinu ríki fákeppni og ekki samkeppni. Markaðsumhverfi bankanna séu einfaldlega ekki þannig að kerfið geti gengið sjálft eins- og í fallegum skólabókardæmum. Hver banki hugsi fyrst og fremst um eigin markaðshlutdeild og enginn vilji hafa frum- kvæði að vaxtalækkun af ótta við að kúnninn flykkist í þann næsta. Til verði að koma stýring að ofan ef kerfið eigi að geta brugðist eðlilega við breyttum aðstæðum. Þetta er líka hluti skýringarinnar. Það er einnig rétt að minna á að „fákeppni" er næsta orð við einokun í orðabók hagfræðinnar, - og á ýmsan hátt hefur bankakerfið hér á sér þann svip. Við þekkjum öll flottræfils- háttinn og óhófið í útþenslu bankanna, í húsbyggingum og innréttingum, og án þess nokkuð gerist er það allra skoðun að peningastofnanir á landinu séu alltof margar og alltof óhagkvæmar. Vel má vera að ástæðan fyrir hávöxtum og gífurlegum vaxtamun inn- og útlána í bankakerfinu og annarstaðar á fjármagnsmarkaði felist í offjárfestingum, flottræfilshætti, óhagræði og almennum rekstrarvanda í þessum peninga- fyrirtækjum. Það er hinsvegar vant að sjá af hverju þau eigi að hafa þá einstæðu stöðu á fslandi að skammta sér sjálf sínar eigin markaðsaðstæður í krafti samtryggingar og ein- okunar, - að ekki sé minnst á það að ríkisfyrirtækin í þessum hópi skuli ganga þvert á yfirlýsta stefnu æðstu stjórnenda sinna. En það skiptir ekki máli núna hver þessara skýringa kann að vera réttust. Staðreyndin er að svokölluð vaxtalækkun bankanna um síðustu helgi var eingöngu hlægileg, og að núverandi stefna bankastjórnanna í vaxtamálunum er hreint skemmdarverk í þeim björgunarleiðangri sem nú stendur yfir með ríkisstjórnina í fararbroddi. Már Guðmundsson segir í Degi að stýring að ofan geti verið með ýmsum hætti, - handafl, leiðsögn, strokur. Nýlegar yfirlýsingar forsætisráðherra, viðskiptaráðherra og fjármálaráðherra benda til þess að aðferð leiðsagnarinn- ar og strokunnar hafi ekki dugað enn. Og ef fákeppnishetjurnar og frjálshyggjutapparnir átta sig ekki á allra næstu dögum á hinum pólitíska veruleika í landinu hlýtur að renna upp tími handaflsins, tími hnefans og vandarins. Þarf kannski að gefa ríkisstjórninni tappatogara? -m KLIPPT OG SKORIÐ Persónudýrkun í fréttum Fjölmiðlar á þessu landi eru í æ ríkari mæli haldnir einskonar persónudýrkun. Hér er blátt áfram átt við það, að þeir taka æ minna eftir því sem sagt er, en þeim mun meira eftir því hver segir það og við hvaða aðstæður. Gott dæmi voru flokksþing Al- þýðuflokks og Framsóknarflokks fyrir skemmstu. Ef til vill tóku einhverjir eftir því af fréttaflutn- ingi, að ungkratar voru eitthvað að agnúast út í Jón Baldvin fyrir hans undarlega endurskoðunar- stefnu í utanríkismálum eða öðru því um líku. En þeir munu næsta fáir. Aftur á móti vita allir að for- menn flokkanna fóru í gagn- kvæmar heimsóknir og það varð sú frétt sem allar aðrar fréttir gleypti. Það skipti ekki höfuð- máli hvað þeir sögðu, Steingrím- ur hjá krötum og Jón Baldvin hjá Framsókn (báðir töluðu víst um það að þeir ættu sameiginlegan pólitískan afa í Jónasi frá Hriflu). Það var staðsetningin sem skipti máli. Hún var óvenjuleg, spenn- andi og pínulítið hneykslanleg. Þeir voru eins og Halli og Laddi á kirkjuþingi - eða þannig. Forsetamál og málefni Svipað má segja um áherslur fjölmiðla í fréttaflutningi af því Alþýðusambandsþingi sem nú stendur yfir. Hver langhundur- inn, glefsan eða skotið eftir ann- að snýst um eitt og hið sama: hverjir verða forsetar og varafor- setar. Ætlar Ásmundur fram? Getur Ásmundur unnið með þessari konu eða hinni? Hver styður ekki hvern til að reyna að fá einhvern til að gefa kost á sér eða ekki kost á sér? Og þar fram eftir götum utan enda. Forseti ASÍ, Ásmundur Stef- ánsson, er einn þeirra fáu sem reyna að slá á þennan fjölmiðla- dans kringum einstaklinga. Hann hefur með ýmsum hætti reynt að snúa athyglinni að þeim stóru málum sem á verklýðshreyfingu brenna við núverandi aðstæður. í viðtali í Mbl. í gær var hann m.a. að tala um eina af alvarlegum af- leiðingum þess að Iaun eru skert með lagaboðum. Hann segir: „Það er auðvitað fullkomlega ljóst að þær skerðingar sem hafa gengið yfir hafa fyrst og fremst bitnað á þeim hópum sem eru á lægri töxtunum á meðan hinir sem eru í betri aðstöðu til að semja hver fyrir sig, oftast þá þeir sem eru betur launaðir, hafa í meira mæli getað bætt sér upp þessar skerðingar. Þarna er kannski fólgin stærsta ástæðan fyrir því hve illa hefur farið varð- andi launahlutföllin um nokkuð langt árabil. Það er auðvitað líka ljóst, að til að breyta launahlut- föllunum þarf að vera góð sam- staða um það, ekki bara í verka- slýðshreyfingunni heldur líka í þjóðfélaginu öllu. Það er fullkomlega ljóst að verulega hef- ur skort á að sú samstaða sé fyrir hendi. Það er auðvitað eitt af meginverkefnum verkalýðs- hreyfingarinnar á hverjum tíma að halda uppi áróðrinum fyrir launajöfnuði, fyrir réttlátari tekjuskiptingu.“ Gegn straumi Allt er þetta satt og rétt hjá Ásmundi og þetta er vísa sem er reyndar of sjaldan kveðin. Það eru engin stærri mál til fyrir verk- lýðshreyfingu en samstöðumálin, og engin eru erfiðari. Launa- stiginn hefur tilhneigingu til að gerast brattari - reyndar bæði þegar samningsréttur er skertur og þegar hann er í fullu gildi. Það er engin klisja hjá forseta ASÍ þegar hann segir að það þurfi að „halda uppi áróðri fyrir rétt- látari tekjuskiptingu". Þau mark- aðslögmál sem hægriöfl vilja láta leysa hvern vanda í þjóðfélaginu eru feiknarlega sundurvirk, svo sundurvirk að hið „eðlilega“ verður að hver hugsi um sig, að félagshyggjan nái ekki út fyrir „mitt félag“ og andskotinn hirði þá öftustu. Þeir koma mér ekki við - best að ríkið hirði þá (en ríkið má heldur ekki hirða af mér drjúga skatta til að sýna þeirri umhirðu sóma). Sérhyggjan verður regla, samstaðan eitthvað „ónormalt“, eitthvað sem er ekki í takt við gangvirkið í þjóðfé- laginu. Það þarf tölvert bein í nefi til að ganga gegn þeim flaumi, til að taka samstöðukröfuna alvar- lega, eins víst að híað verði óspart á þá sem það gera og þeir taldir hlægilegir menn: þykist þið ætla að hafa vit fyrir okkur? Heilagur Jón Þorláksson Enn um persónudýrkun. Hún er ekki barasta í fréttaflutningi af tíðindum dagsins. í sjónvarpi á mánudagskvöld mátti sjá þátt sem Hannes Hólmsteinn Giss- urarson hefur gert um Jón Þor- láksson. Og voru sannarlega ekki maðkar í mysunni hjá þeim manni sém þátturinn lýsti sem föður veganna, föður hita- veitunnar, föður Sjálfstæðis- flokksins og guð má vita hvers. Þetta var ekki þáttur um stjórnmálaforingja, sem eðli málsins samkvæmt er umdeildur, heldur þáttur úr heilagra manna sögum. Ekkert sem Jón Þorláks- son hafði gert var minna en sjálf- sagt og fullkomið og skilningur hans á þjóðfélaginu var vitanlega langt upp yfir það hafinn að vera hægriskoðun, heldur var hún sjálfur hinn vísindalegi sann- leikur: Hann sá það sem öðrum var hulið - að þjóðfélagið þurfti ekki að vea skipulagt þótt það væri skipulegt. Stundum finnst manni að fjöl- miðlafrelsið sem Hannes Hólm- steinn og aðrir Sjálfstæðismenn eru svo stoltir af sé einkum fólgið í þessu: Það er frelsi íhaldsmanna til að hrósa íhaldsmönnum. Á ríkisins kostnað ÁB Þjóðviljinn Síðumúla 6 • 108 Reykjavík Sími 681333 Kvöldsími 681348 Útgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans. RltstjórariÁrni Bergmann, MöröurÁrnason, OttarProppé. Fróttastjóri: Lúövík Geirsson. Blaöamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur RúnarHeiðarsson, Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer Svavarsson, Magnús H. Gíslason, LiliaGunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Páll Hannesson, Sigurður Á. Friðþjófsson (Umsjónarm. Nýs Helgarb.), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnurómarsson(íþr.). Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir. Ljósmyndarar: Jim Smart, ÞorfinnurÓmarsson. Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ.Pétursson Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson. Skrifstof ustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir. Skrlfstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir. Auglýsingastjóri: Olga Clausen. Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir. Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir. Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir. Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir Útbreiðslu-ogafgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson. Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir. Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir. Útkeyrsia, afgreiðsla, ritstjórn: Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663. Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310. Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf. Prentun: Blaðaprent hf. Verð í lausasölu: 70 kr. Nýtthelgarblað: 100kr. Áskriftarverð á mánuði: 800 kr. 6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmudagur 24. nóvember 1988

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.