Þjóðviljinn - 28.12.1988, Blaðsíða 12

Að lifa einsog folk
Brýn nauðsyn 256 sinnum. Rœða Ásmundar Stefánssonar á fundi í Háskólabíói
Góðir félagar!
Tvisvar sinnum er orðið nauð;
syn notað í stjórnarskránni. í
fyrra sinnið segir að Alþingi megi
kveða til aukafunda þegar nauð-
syn ber til. Svo alvarlegt getur
ástandið orðið að ráðherra leggi
til að aukaþing verði kallað sam-
an. Þrisvar sinnum hefur það
gerst, síðast vegna 1100 ára af-
mælis fslandsbyggðar árið 1974.
Þá nutu menn ánægjulegrar sam-
verustundar í blíðviðri á Þing-
völlum.
f síðara skiptið kemur orðið
nauðsyn fyrir þar sem er fjallað
um setningu bráðabirgðalaga.
Þar segir að þau megi setja ef
brýna nauðsyn beri til. Takið
eftir. Hér nægir ekki nauðsynin
ein. Það þarf að vera brýn nauð-
syn. Og hvað oft haidið þið að
ráðherrar Lýðveldisins Islands
hafi talið brýna nauðsyn bera til
að setja bráðabirgðalög? Tvö
hundruð fimmtíu og sex sinnum.
Tvö hundruð fimmtíu og sex
sinnum hefur ráðherra taiið svo
augljósa og skilyrðislausa þörf á
setningu laga að Alþingi, löggjaf-
inn sjálfur, geti ekki komið til
fundar nógu fljótt til þess að af-
stýra vandanum. í Lýðveldinu ís-
landi hafa því að jafnaði verið
sett 6 bráðabirgðalög á ári.
Að banna samninga
og umsamdar
kauphækkanir
f dag komum við saman út af
einum þessum lögum sem brýna
nauðsyn bar til að setja. Það er
raunar ekki alveg rétt hjá mér.
Lögin voru sett í þremur áföng-
um. Fyrst taldi ráðherra brýna
nauðsyn bera til að banna verka-
lýðsfélögum að gera kjarasamn-
inga. Síðan taldi ráðherra brýna
nauðsyn bera til að setja lög sem
breyttu bráðabirgðalögunum
sem fyrst voru sett. I þriðja sinn
bætti ráðherra um betur. Hann
taldi brýna nauðsyn bera til að
banna umsamdar kauphækkanir,
sem fyrstu lögin bönnuðu ekki.
Alþjóðlegar
samþykktir brotnar
í tilefni af þessu öllu tókum við
það ráð að skrifa éinni af stofnun-
um Sameinuðu þjóðanna, Al-
þjóðavinnumálastofnuninni. Það
gerðum við vegna þess að ísland
hefur staðfest tvær alþjóðlegar
samþykktir um verkalýðsmál og
samningsrétt. Við höfum vænst
þess að nefnd Alþjóðavinnumál-
astofnunarinnar um samtaka-
frelsi mundi afgreiða málið á
fundi sínum nú í nóvember. Það
gerðist ekki.
Það gerðist ekki vegna þess að
ríkisstjórn íslands hefur sýnt Al-
þjóðavinnumálastofnuninni þá
vanvirðu að svara ekki fyrirspurn
hennar um málið. Þetta var okk-
ur tilkynnt með bréfi í byrjun
þessarar viku. Með öliu fram-
ferði sínu skipa íslenskir ráðherr-
ar sér á bekk með þeim ríkis-
stjórnum sem opinbera skömm
sína þannig að ekki fer á milli
mála.
Mannréttindabrot í
Póllandi fordæmd
Okkur er það áhyggjuefni þeg-
ar lagðir eru fjötrar á pólsku
verkalýðssamtökin Solidarnos.
Stjórnmálaöfl á íslandi lýstu
einnig áhyggjum sínum og for-
dæmdu mannréttindabrot pól-
skra stjórnvalda. Eflaust mun
utanríkisráðherra árétta þessa af-
stöðu í heimsókn sinni til pólskra
stjórnvalda á næstu dögum. Ef
Walesa væri ekki í París í tilefni af
mannréttindadegi Sameinuðu
þjóðanna mundi utanríkisráð-
herra eflaust vilja hitta hann og
lýsa stuðningi sínum við barátu
hans fyrirfrjálsum verkalýðssam-
tökum. Á íslandi telja þessi sömu
stjórnmálaöfl það einfalt
smekksatriði hvort samningar
stéttarfélaga á íslandi séu virtir,
þeim rift eða þeir bannaðir með
lögum.
Samningsréttur er
hluti lýðræðiskerfisins
Réttur verkafólks til að bindast
samtökum og gera frjálsa samn-
inga en einn helgasti hluti þess
lýðræðiskerfis sem við búum við.
Sá réttur er ekki aðeins mikils
virði fyrir verkafólk í Póllandi og
Suður-Afríku. Hann skiptir
sköpum fyrir okkur sjálf. Hann
skiptir sköpum fyrir okkur sjálf
til þess að viðhalda því lýðræðis-
Iega fyrirkomulagi sem við viljum
hafa í stjórnháttum okkar. Gagn-
kvæmt traust þegnanna og tryggð
stjórnvalda við grundvallarreglur
almenns siðgæðis er það sem
heldur lýðræðisþjóðfélagi sam-
an. Vantraust og tortryggni leysir
það upp.
Það er nóg komið
Við setningu Alþýðusam-
bandsþings fyrir stuttu spurði ég
þingheim hvernig framtíð hann
ætlaði að búa börnum sínum og
barnabörnum.
Ætlum við að láta það yfir okk-
ur ganga að ríkisstjórnir eyðileggi
verkalýðshreyfinguna? Ætlum
við að búa börnum okkar og
barnabörnum framtíð þar sem
kjarasamningar eru úr sögunni?
Ætlum við að búa þeim framtíð
án verkalýðshreyfingar?
Ég svaraði þessu neitandi og
þing ASÍ tók undir það og taldi
að nú væri nóg komið.
Góðir félagar: Það er nóg kom-
ið.
Við lifum
á laununum
Að undanförnu hefur dregið
mikið úr kaupmætti. Launafólk
almennt hefur orðið fyrir alvar-
legri tekjurýrnun. í þessu ljósi er
hún undarleg umræðan sem nú
fer fram af hálfu stjórnmála-
manna og atvinnurekenda um að
laun verði að lækka.
Þeir verða að skilja að laun eru
ekki aðeins kostnaðarliður í bók-
haldi fyrirtækja. Við lifum á
laununum. Launin eru okkar lifi-
brauð. Mörg fyrirtæki lifa því að-
eins að við höfum ráð á að skipta
við þau.
Heimatilbúð
atvinnuleysi
Ef kjör yrðu skert ofan í þann
samdrátt sem þegar er orðinn
væri ekki aðeins stefnt í stór-
aukinn ójöfnuð eins og gerðist
1983. Það væri meðvitað stefnt í
alvarlegt heimatilbúið atvinnu-
leysi. Þá ósvinnu og heimsku
megum við ekki láta yfir okkur
ganga.
Ranghugmynd
ráðherra
Það er ranghugmynd ráðherra
MINNING
að þjóðin sé gjaldþrota.
Reynslan sýnir að sú þráhyggja
að kjaraskerðing leysi allan
vanda hefuí beðið skipbrot. Við
krefjumst raunhæfra lausna.
- Launakostnaður veldur ekki
óvissu í atvinnumálum, heldur
vaxtaokur og óráðsía.
Verkaýðshreyfingin er
hreyfiafl félagslegra
framfara
Góðir félagar.
Saga verkaýðshreyfingarinnar
hefur verið saga hreyfingar sem
hefur mótað framtíðina. Verka-
lýðshreyfingin hefur ekki aðeins
barist fyrir hærra kaupi, hún hef-
ur verið hreyfiafl félagslegra
framfara.
Nánast öll félagsmálalöggjöfin
er sprottin af þeirri umræðu sem
verkalýðshreyfingin mótaði sem
mótvægi gegn ómengaðri
markaðs- og frjálshyggju. Það
hefur náðst samstaða um það við-
horf að við skulum bera gagn-
kvæma umhyggju hvert fyrir
öðru. Markaðsöflin skulu ekki
ráða því hvort og hvernig þjón-
ustu við fáum ef við veikjumst.
Markaðsöflin skulu ekki ráða því
hvort við höfum framfærslueyri
þegar að okkur steðjar óáran eða
við eldumst. Markaðsöflin skulu
heldur ekki ráða hvaða skóla-
göngu börnin okkar fá.
Að lifa
eins og fólk
Þegar við krefjumst samnings-
réttar og þess að gerðir samning-
ar skuli virtir erum við ekki að-
eins að takast á um kaupið í dag
eða kaupið á morgun. Við erum
að gera tilkall til þess að fá að lifa
eins og fólk; fá að ráða málum
okkar sjálf, að geta í krafti okkar
eigin samtaka mótað eigið um-
hverfi.
Mannréttindi
skulu virt
í mörgum löndum heims er
fólk beitt líkamlegu ofbeldi. Það
er pyntað. Það er myrt. Víst vit-
um við að ástand er víða alvar-
legra en hér. Við finnum til með
öllum þeim sem ofsóttir eru um
víða veröld. í dag á mannrétt-
indadegi Sameinuðu þjóðanna
lýsum við stuðningi okkar við
mannréttindabaráttu um gjörv-
alla heimsbyggðina og ég hvet
ykkur til að sækja fund íslands-
deildar Amnesty, sem haldinn er
á Hótel Borg kl. 4 í dag.
Við viljum að mannréttindi séu
virt í útlöndum. Allir einstak-
lingar alls staðar eiga sinn rétt.
En við viljum líka að
mannréttindi séu virt hér heima.
Við viljum búa við mannréttindi
og við viljum geta gagnrýnt
mannréttindabrot í öðrum
löndum án þess að blygðast okk-
ar.
Um leið og við tökum undir
kröfur þeirra ofsóttu um alla
heimsbyggðina á mannréttinda-
degi Sameinuðu þjóðanna, ger-
um við kröfu til þess að
mannréttindi séu virt einnig á ís-
landi.
- Mannréttindi er ekki aðeins
flík til að bera í fjarlægum
löndum.
Góðir félagar!
- Laun eru ekki vandamál fyr-
irtækja, laun eru lifibrauð fjöl-
skyldna.
- Barátta fyrirsamningsrétti er
barátta fyrir bættum kjörum.
- Við krefjumst samningsrétt-
ar.
Það er okkar allra, góðir fé-
lagar, að koma þeirri kröfu á
framfæri og sjá til þess að hún nái
fram að ganga. Hvort sem sam-
tökin heita ASÍ, BSRB, Félag
bókagerðarmanna, Kennara-
samband íslands eða Samband
bankamanna þá stöndum við
saman um þá kröfu.
Ásmundur er forseti ASÍ. f tilefni
umræðna um nýsamþykkt stað-
festingarfrumvarp við bráða-
birgöalögin frá í maí, júní og sept-
ember sendi hann Þjóðviljanum
til birtingar ræðu sína á sameigin-
legum fundi ASÍ, BSRB, BHM,
BK og SB í Háskólabíói 10. des-
ember. Vegna jólaanna reyndist
ekki unnt að birta ræðu Ásmund-
ar fyrir jól, en hún barst ritstjórn
20. desember.
Sigríður Kjartansdóttir
F. 17.3. 1926 - D. 18. 12. 1988
Sigríður fæddist í Reykjavík
17. mars 1926, foreldrar hennar
voru Þorsteina Ágústsdóttir og
Kjartan Vigfússon, ólst hún upp
á góðu heimili í glöðum og sam-
he#ntum systkinahópi. Sigga eins
og hún var ætíð kölluð af vinum
sínum fór snemma að vinna í
prentiðnaði og var eftirsótt til
þeirra starfa, sem hún stundaði
öðru hvoru alla tíð.
Ung að árum kynntist hún
Tryggva Benediktssyni, járniðn-
aðarmanni, sem varð hennar lífs-
förunautur. Sigga og Tryggvi
voru ákaflega samlynd hjón,
höfðu mörg sameiginleg áhuga-
mál, útiveru, göngur og skíða-
íþróttina, svo ekki sé talað um
dansinn, sem var hennar líf og
yndi, og var hreinasta unun að sjá
Siggu leika listir sínar á
dansgólfinu.
Skömmu eftir giftingu stofn-
uðu Sigga og Tryggvi heimili sitt í
húsi foreldra minna. Við Jakob
höfðum þá nýlega stofnað eigið
heimili í sama húsi. Leiddu kynni
okkar til ævarandi vináttu sem
aldrei bar skugga á. Nokkru eftir
að Sigga og Tryggvi hófu búskap,
réðust þau í að byggja sér eigið
hús í Kópavogi og komu sér upp
notalegu heimili á skömmum
tíma af atorku og dugnaði. Þau
eignuðust þrjú mannvænleg
börn, Þórunni, kennara í Sand-
gerði, gift Reyni Þór Ragn-
arssyni, Kjartan, iðnaðarmann
og Gyðu, nemanda í Háskóla ís-
lands, sambýlismaður hennar er
Árni Magnússon. Sigga lét sér
ætíð einkar annt um börn sín og
fjölskyldur þeirra.
Sigga var í mörg ár psoriasis-
sjúklingur og þurfti af þeim
sökum oft að leggjast á sjúkrahús
til meðferðar. Þessi erfiði sjúk-
dómur náði aldrei að buga lífsg-
leði hennar.
Fyrir nokkrum vikum kenndi
hún lasleika umfram það sem
áður var og var lögð á Landspítal-
ann til rannsóknar. Fékk hún
helgarleyfi föstudaginn 16. des-
ember. Ræddum við saman í
síma þann dag og var hún nokkuð
glöð að venju. Á sunnudeginum
var hún látin.
Að leiðarlokum er margs að
minnast. Sigga var óvenju sterk
persóna. Aldrei minnist ég þess
að neinir tyllidagar væru hjá mér
og fjölskyldu minni svo hún væri
ekki boðin og búin að hjálpa til
við undirbúning.
Við sem höfum verið með
Siggu í saumaklúbbi yfir fjörutíu
ár eigum ógleymanlegar minn-
ingar um hana. Þar var hún ætíð
hrókur alls fagnaðar, sagði listi-
lega frá með lifandi svipbrigðum
og látbragði eins og henni var
lagið. Við saumaklúbbssystur
kveðjum vinkonu okkar með
söknuði.
Við fjölskyldan sendum
Tryggva og ástvinum öllum inni-
legustu samúðarkveðjur.
Dadda
Síðustu tuttugu og fimm árin
þekktum við Sigríði Kjartans-
dóttur og mann hennar, Tryggva
Benediktsson betur en fyrr. Við
áttum með þeim margar góðar
stundir bæði hér á landi og er-
lendis, einkum í Austur-
Þýskalandi. Þótt mestan part
væri þar um vinnuferðir að ræða á
vináttu og verkalýðsráðstefnur
með þýsku og norrænu alþýðu-
fólki nutum við alltaf léttra gam-
anstunda mitt í alvörunni.
Fáir af þeim, sem við
kynntumst á þessum árum eru
okkur minnisstæðari en Sigríður
Kjartansdóttir, þessi síglaða,
hreinskilna mannúðarkona.
Maður hefði þó ekki haldið að
gleðin gæti alltaf verið henni efst í
sinni eins og hún hafði lengi átt
við þungbær veikindi að stríða.
En hetjuskapurinn og höfðings-
lundin braut aldrei þrótt hennar
til að miðla öðrum af gleði sinni
og fjörmiklu þreki. Þótt hún
segði öðrum frá líðan sinni, var
þar aldrei að finna óskir um með-
aumkvun. Öll sín veikindaaár og
sjúkrahúsvistir bar hún eins og
hetja, studd af fágætri umhyggju
eiginmanns síns.
Það eru ekki sjúkrasögur, sem
eru okkur efst í huga við fráfall
Sigríðar Kjartansdóttur heldur
þrekið, gleðin og vináttan.
Við þökkum henni af heilum
hug fyrir samverustundirnar,
vinsemdina, góða og skemmti-
lega daga.
Við sendum Tryggva og fjöl-
skyldunni samúðar og vinar-
kveðjur.
Elín og Stefán